तत्तस्य वचनं श्रुत्वा राघवः शोककश्मितः
नोपधारयते व्यक्तं यदुक्तं तेन रक्षसा

tattasya vacanaṃ śrutvā rāghavaḥ śokakaśmitaḥ
nopadhārayate vyaktaṃ yaduktaṃ tena rakṣasā

ततो धैर्यमवष्टभ्य रामः परपुरंजयः
विभीषणमुपासीनमुवाच कपिसंनिधौ

tato dhairyamavaṣṭabhya rāmaḥ parapuraṃjayaḥ
vibhīṣaṇamupāsīnamuvāca kapisaṃnidhau

नैरृताधिपते वाक्यं यदुक्तं ते विभीषण
भूयस्तच्छ्रोतुमिच्छामि ब्रूहि यत्ते विवक्षितम्

nairṛtādhipate vākyaṃ yaduktaṃ te vibhīṣaṇa
bhūyastacchrotumicchāmi brūhi yatte vivakṣitam

राघवस्य वचः श्रुत्वा वाक्यं वाक्यविशारदः
यत्तत्पुनरिदं वाक्यं बभाषे।अथ विभीषणः

rāghavasya vacaḥ śrutvā vākyaṃ vākyaviśāradaḥ
yattatpunaridaṃ vākyaṃ babhāṣe|atha vibhīṣaṇaḥ

यथाज्ञप्तं महाबाहो त्वया गुल्मनिवेशनम्
तत्तथानुष्ठितं वीर त्वद्वाक्यसमनन्तरम्

yathājñaptaṃ mahābāho tvayā gulmaniveśanam
tattathānuṣṭhitaṃ vīra tvadvākyasamanantaram

तान्यनीकानि सर्वाणि विभक्तानि समन्ततः
विन्यस्ता यूथपाश्चैव यथाअन्यायं विभागशः

tānyanīkāni sarvāṇi vibhaktāni samantataḥ
vinyastā yūthapāścaiva yathāanyāyaṃ vibhāgaśaḥ

भूयस्तु मम विज्ञाप्यं तच्छृणुष्व महाप्रभो
त्वय्यकारणसम्तप्ते सम्तप्तह्रिदया वयम्

bhūyastu mama vijñāpyaṃ tacchṛṇuṣva mahāprabho
tvayyakāraṇasamtapte samtaptahridayā vayam

त्यज राजन्निमं शोकं मिथ्यासंतापमागतम्
तदियं त्यज्यतां चिन्ता शत्रुहर्षविवर्धिनी

tyaja rājannimaṃ śokaṃ mithyāsaṃtāpamāgatam
tadiyaṃ tyajyatāṃ cintā śatruharṣavivardhinī

उद्यमः क्रियतां वीर हर्षः समुपसेव्यताम्
प्राप्तव्या यदि ते सीता हन्तव्याश्च निशाचराः

udyamaḥ kriyatāṃ vīra harṣaḥ samupasevyatām
prāptavyā yadi te sītā hantavyāśca niśācarāḥ

रघुनन्दन वक्ष्यामि श्रूयतां मे हितं वचः
साध्वयं यातु सौमित्रिर्बलेन महता वृतः

raghunandana vakṣyāmi śrūyatāṃ me hitaṃ vacaḥ
sādhvayaṃ yātu saumitrirbalena mahatā vṛtaḥ

तेन वीरेण तपसा वरदानात्स्वयंभुवः
अस्त्रं ब्रह्मशिरः प्राप्तं कामगाश्च तुरंगमाः

tena vīreṇa tapasā varadānātsvayaṃbhuvaḥ
astraṃ brahmaśiraḥ prāptaṃ kāmagāśca turaṃgamāḥ

स एष सह सैन्येन प्राप्तः किल निकुम्भिलाम्
यद्युत्तिष्ठेत्कृतं कर्म हतान्सर्वांश्च विद्धि नः

sa eṣa saha sainyena prāptaḥ kila nikumbhilām
yadyuttiṣṭhetkṛtaṃ karma hatānsarvāṃśca viddhi naḥ

निकुम्भिलामसंप्राप्तमहुताग्निं च यो रिपुः
त्वामातायिनं हन्यादिन्द्रशत्रो स ते वधः

nikumbhilāmasaṃprāptamahutāgniṃ ca yo ripuḥ
tvāmātāyinaṃ hanyādindraśatro sa te vadhaḥ

वधायेन्द्रजितो राम संदिशस्व महाबल
हते तस्मिन् हतं विद्धि रावणम् ससुहृद्गणं

vadhāyendrajito rāma saṃdiśasva mahābala
hate tasmin hataṃ viddhi rāvaṇam sasuhṛdgaṇaṃ

विभीषणवचः श्रुत्वा रामो वाक्यमथाब्रवीत्
जानामि तस्य रौद्रस्य मायां सत्यपराक्रम

vibhīṣaṇavacaḥ śrutvā rāmo vākyamathābravīt
jānāmi tasya raudrasya māyāṃ satyaparākrama

स हि ब्रह्मस्त्रवित्प्राज्ञो महामायो महाबलः
करोत्यसम्ज्ञान् संग्रामे देवान्सवरुणानपि

sa hi brahmastravitprājño mahāmāyo mahābalaḥ
karotyasamjñān saṃgrāme devānsavaruṇānapi

तस्यान्तरिक्षे चरतः सरथस्य महायशः
न गतिर्ज्ञायते वीर सूर्यस्येवाभ्रसंप्लवे

tasyāntarikṣe carataḥ sarathasya mahāyaśaḥ
na gatirjñāyate vīra sūryasyevābhrasaṃplave

राघवस्तु रिपोर्ज्ञत्वा मायावीर्यं दुरात्मनः
लक्ष्मणं कीर्तिसंपन्नमिदं वचनमब्रवीत्

rāghavastu riporjñatvā māyāvīryaṃ durātmanaḥ
lakṣmaṇaṃ kīrtisaṃpannamidaṃ vacanamabravīt

यद्वानरेन्द्रस्य बलं तेन सर्वेण संवृतः
हनूमत्प्रमुखैश्चैव यूथपैः सह लक्ष्मण

yadvānarendrasya balaṃ tena sarveṇa saṃvṛtaḥ
hanūmatpramukhaiścaiva yūthapaiḥ saha lakṣmaṇa

अयं त्वां सचिवैः सार्धं महात्मा रजनीचरः
अभिज्ञस्तस्य मायानां पृष्ठतो।अनुगमिष्यति

ayaṃ tvāṃ sacivaiḥ sārdhaṃ mahātmā rajanīcaraḥ
abhijñastasya māyānāṃ pṛṣṭhato|anugamiṣyati

राघवस्य वचं श्रुत्वा लक्ष्मणः सविभीषणः
जग्राह कार्मुकश्रेष्ठमत्यद्भुतपराक्रमः

rāghavasya vacaṃ śrutvā lakṣmaṇaḥ savibhīṣaṇaḥ
jagrāha kārmukaśreṣṭhamatyadbhutaparākramaḥ

संनद्धः कवची खड्गी सशरो वामचापभृत्
रामपादावुपस्पृश्य हृष्टः सौमित्रिरब्रवीत्

saṃnaddhaḥ kavacī khaḍgī saśaro vāmacāpabhṛt
rāmapādāvupaspṛśya hṛṣṭaḥ saumitrirabravīt

अद्य मत्कार्मुकोन्मुक्ताः शरा निर्भिद्य रावणिम्
लङ्कामभिपतिष्यन्ति हंसाः पुष्करिणीमिव

adya matkārmukonmuktāḥ śarā nirbhidya rāvaṇim
laṅkāmabhipatiṣyanti haṃsāḥ puṣkariṇīmiva

अद्येव तस्य रौद्रस्य शरीरं मामकाः शराः
विधमिष्यन्ति भित्त्वा तं महाचापगुणच्युताः

adyeva tasya raudrasya śarīraṃ māmakāḥ śarāḥ
vidhamiṣyanti bhittvā taṃ mahācāpaguṇacyutāḥ

एवमुक्त्वा तु वचनम् द्युतिमान् भ्रातुरग्रतः
स रावणिवधाकाङ्क्षी लक्ष्मणस्त्वरितं ययौ

evamuktvā tu vacanam dyutimān bhrāturagrataḥ
sa rāvaṇivadhākāṅkṣī lakṣmaṇastvaritaṃ yayau

सो।अभिवाद्य गुरोः पादौ कृत्वा चापि प्रदक्षिणं
निकुम्भिलामभिययौ चैत्यं रावणिपालितम्

so|abhivādya guroḥ pādau kṛtvā cāpi pradakṣiṇaṃ
nikumbhilāmabhiyayau caityaṃ rāvaṇipālitam

विभीषणेन सहितो राजपुत्रः प्रतापवान्
कृतस्वस्त्ययनो भ्रात्रा लक्ष्मणस्त्वरितो ययौ

vibhīṣaṇena sahito rājaputraḥ pratāpavān
kṛtasvastyayano bhrātrā lakṣmaṇastvarito yayau

वानराणाम् सास्रैस्तु हनुमान् बहुभिर्वऋतः
विभीषणश्च सामात्यो तदा लक्ष्मणमन्वगात्

vānarāṇām sāsraistu hanumān bahubhirvaṛtaḥ
vibhīṣaṇaśca sāmātyo tadā lakṣmaṇamanvagāt

महता हरिसैन्येन सवेगमभिसंवृतः
ऋक्षराजबलं चैव ददर्श पथि विष्ठितम्

mahatā harisainyena savegamabhisaṃvṛtaḥ
ṛkṣarājabalaṃ caiva dadarśa pathi viṣṭhitam

स गत्वा दूरमध्वानं सौमित्रिर्मित्रनन्दनः
राक्षसेन्द्रबलं दूरादपश्यद्व्यूहमाश्रितम्

sa gatvā dūramadhvānaṃ saumitrirmitranandanaḥ
rākṣasendrabalaṃ dūrādapaśyadvyūhamāśritam

स तं प्राप्य धनुष्पाणिर्मायायोगमरिंदमः
तस्थौ ब्रह्मविधानेन विजेतुं रघुनन्दनः

sa taṃ prāpya dhanuṣpāṇirmāyāyogamariṃdamaḥ
tasthau brahmavidhānena vijetuṃ raghunandanaḥ

विभीषणेन सहितो राजपुत्रः प्रतापवान्
अङ्गदेन च वीरेण तथानिलसुतेन च

vibhīṣaṇena sahito rājaputraḥ pratāpavān
aṅgadena ca vīreṇa tathānilasutena ca

इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे आदिकाव्ये युद्धकाण्डे पञ्चाशीतितमः सर्गः

ityārṣe śrīmadrāmāyaṇe ādikāvye yuddhakāṇḍe pañcāśītitamaḥ sargaḥ