स लङ्घायित्वा प्राकारम् गिरिकूटोपमो महान्
निर्ययौ निगरात्तूत्णम् कुम्भकर्णो महाबलः

sa laṅghāyitvā prākāram girikūṭopamo mahān
niryayau nigarāttūtṇam kumbhakarṇo mahābalaḥ

ननाद च महानादम् समुद्रमभिनादयन्
विजयन्निव निर्घातान्विधमन्निव पर्वतान्

nanāda ca mahānādam samudramabhinādayan
vijayanniva nirghātānvidhamanniva parvatān

तमवध्यं मघवता यमेन वरुणेन च
प्रेक्ष्य भीमाक्षमायान्तं वानरा विप्रदुद्रुवुः

tamavadhyaṃ maghavatā yamena varuṇena ca
prekṣya bhīmākṣamāyāntaṃ vānarā vipradudruvuḥ

तांस्तु विद्रवतो दृष्ट्वा वालिपुत्रो।अङ्गदो।अब्रवीत्
नलं नीलं गवाक्षं च कुमुदं च महाबलम्

tāṃstu vidravato dṛṣṭvā vāliputro|aṅgado|abravīt
nalaṃ nīlaṃ gavākṣaṃ ca kumudaṃ ca mahābalam

आत्मानमत्र विस्मृत्य वीर्याण्यभिजनानि च
क्व गच्छत भयत्रस्ताः प्राकृता हरयो यथा

ātmānamatra vismṛtya vīryāṇyabhijanāni ca
kva gacchata bhayatrastāḥ prākṛtā harayo yathā

साधु सौम्या निवर्तध्वं किं प्राणान्परिरक्षथ
नालं युद्धाय वै रक्षो महतीयं विभीषिकाः

sādhu saumyā nivartadhvaṃ kiṃ prāṇānparirakṣatha
nālaṃ yuddhāya vai rakṣo mahatīyaṃ vibhīṣikāḥ

महतीमुत्थितामेनां राक्षसानां विभीषिकाम्
विक्रमाद्विधमिष्यामो निवर्तध्वं प्लवङ्गमाः

mahatīmutthitāmenāṃ rākṣasānāṃ vibhīṣikām
vikramādvidhamiṣyāmo nivartadhvaṃ plavaṅgamāḥ

कृच्छ्रेण तु समाश्वास्य सङ्गम्य च ततस्ततः
वृक्षाद्रिहस्ता हरयः सम्प्रतस्थू रणाजिरम्

kṛcchreṇa tu samāśvāsya saṅgamya ca tatastataḥ
vṛkṣādrihastā harayaḥ sampratasthū raṇājiram

ते निवृत्य तु सङ्क्रुद्धाः कुम्भकर्णं वनौकसः
निजघ्नुः परमक्रुद्धाः समदा इव कुञ्जराः

te nivṛtya tu saṅkruddhāḥ kumbhakarṇaṃ vanaukasaḥ
nijaghnuḥ paramakruddhāḥ samadā iva kuñjarāḥ

प्रांशुभिर्गिरिशृङ्गैश्च शिलाभिश्च महाबलाः
पादपैः पुष्पिताग्रैश्च हन्यमानो न कम्पते

prāṃśubhirgiriśṛṅgaiśca śilābhiśca mahābalāḥ
pādapaiḥ puṣpitāgraiśca hanyamāno na kampate

तस्य गात्रेषु पतिता भिद्यन्ते शतशः शिलाः
पादपाः पुष्पिताग्राश्च भग्नाः पेतुर्महीतले

tasya gātreṣu patitā bhidyante śataśaḥ śilāḥ
pādapāḥ puṣpitāgrāśca bhagnāḥ peturmahītale

सो।अपि सैन्यानि सङ्क्रुद्धो वानराणां महौजसाम्
ममन्थ परमायत्तो वनान्यग्निरिवोत्थितः

so|api sainyāni saṅkruddho vānarāṇāṃ mahaujasām
mamantha paramāyatto vanānyagnirivotthitaḥ

लोहितार्द्रास्तु बहवः शेरते वानरर्षभाः
निरस्ताः पतिता भूमौ ताम्रपुष्पा इव द्रुमाः

lohitārdrāstu bahavaḥ śerate vānararṣabhāḥ
nirastāḥ patitā bhūmau tāmrapuṣpā iva drumāḥ

लङ्घयन्तः प्रधावन्तो वानरा नावलोकयन्
के चित्समुद्रे पतिताः के चिद्गगनमाश्रिताः

laṅghayantaḥ pradhāvanto vānarā nāvalokayan
ke citsamudre patitāḥ ke cidgaganamāśritāḥ

वध्यमानास्तु ते वीरा राक्षसेन बलीयसा
सागरं येन ते तीर्णाः पथा तेनैव दुद्रुवुः

vadhyamānāstu te vīrā rākṣasena balīyasā
sāgaraṃ yena te tīrṇāḥ pathā tenaiva dudruvuḥ

ते स्थलानि तथा निम्नं विषण्णवदना भयात्
ऋक्षा वृक्षान्समारूढाः के चित्पर्वतमाश्रिताः

te sthalāni tathā nimnaṃ viṣaṇṇavadanā bhayāt
ṛkṣā vṛkṣānsamārūḍhāḥ ke citparvatamāśritāḥ

ममज्जुरर्णवे के चिद्गुहाः के चित्समाश्रिताः
निषेदुः प्लवगाः के चित्के चिन्नैवावतस्थिरे

mamajjurarṇave ke cidguhāḥ ke citsamāśritāḥ
niṣeduḥ plavagāḥ ke citke cinnaivāvatasthire

तान्समीक्ष्याङ्गदो भङ्गान्वानरानिदमब्रवीत्

tānsamīkṣyāṅgado bhaṅgānvānarānidamabravīt

भग्नानां वो न पश्यामि परिगम्य महीमिमाम्

bhagnānāṃ vo na paśyāmi parigamya mahīmimām

निरायुधानां द्रवतामसङ्गगतिपौरुषाः

nirāyudhānāṃ dravatāmasaṅgagatipauruṣāḥ

कुलेषु जाताः सर्वे स्म विस्तीर्णेषु महत्सु च

kuleṣu jātāḥ sarve sma vistīrṇeṣu mahatsu ca

विकत्थनानि वो यानि यदा वै जनसंसदि
तानि वः क्व च यतानि सोदग्राणि महान्ति च

vikatthanāni vo yāni yadā vai janasaṃsadi
tāni vaḥ kva ca yatāni sodagrāṇi mahānti ca

भीरुप्रवादाः श्रूयन्ते यस्तु जीवति धिक्कृतः
मार्गः सत्पुरुषैर्जुष्टः सेव्यतां त्यज्यतां भयम्

bhīrupravādāḥ śrūyante yastu jīvati dhikkṛtaḥ
mārgaḥ satpuruṣairjuṣṭaḥ sevyatāṃ tyajyatāṃ bhayam

शयामहे वा निहताः पृथिव्यामल्पजीविताः
प्राप्नुयामो ब्रह्मलोकम् दुष्प्रपम् च कुयोधिभिः

śayāmahe vā nihatāḥ pṛthivyāmalpajīvitāḥ
prāpnuyāmo brahmalokam duṣprapam ca kuyodhibhiḥ

अवाप्नुयामः कीर्तिम् वा निहत्वा शत्रुमाहवे
निहता वीरलोकस्य भोक्ष्यामो वसु वानराः

avāpnuyāmaḥ kīrtim vā nihatvā śatrumāhave
nihatā vīralokasya bhokṣyāmo vasu vānarāḥ

न कुम्भकर्णः काकुत्स्थं दृष्ट्वा जीवन्गमिष्यति
दीप्यमानमिवासाद्य पतङ्गो ज्वलनं यथा

na kumbhakarṇaḥ kākutsthaṃ dṛṣṭvā jīvangamiṣyati
dīpyamānamivāsādya pataṅgo jvalanaṃ yathā

पलायनेन चोद्दिष्टाः प्राणान्रक्षामहे वयम्
एकेन बहवो भग्ना यशो नाशं गमिष्यति

palāyanena coddiṣṭāḥ prāṇānrakṣāmahe vayam
ekena bahavo bhagnā yaśo nāśaṃ gamiṣyati

एवं ब्रुवाणं तं शूरमङ्गदं कनकाङ्गदम्
द्रवमाणास्ततो वाक्यमूचुः शूरविगर्हितम्

evaṃ bruvāṇaṃ taṃ śūramaṅgadaṃ kanakāṅgadam
dravamāṇāstato vākyamūcuḥ śūravigarhitam

कृतं नः कदनं घोरं कुम्भकर्णेन रक्षसा
न स्थानकालो गच्छामो दयितं जीवितं हि नः

kṛtaṃ naḥ kadanaṃ ghoraṃ kumbhakarṇena rakṣasā
na sthānakālo gacchāmo dayitaṃ jīvitaṃ hi naḥ

एतावदुक्त्वा वचनं सर्वे ते भेजिरे दिशः
भीमं भीमाक्षमायान्तं दृष्ट्वा वानरयूथपाः

etāvaduktvā vacanaṃ sarve te bhejire diśaḥ
bhīmaṃ bhīmākṣamāyāntaṃ dṛṣṭvā vānarayūthapāḥ

द्रवमाणास्तु ते वीरा अङ्गदेन वलीमुखाः
सान्त्वैश्च बहुमानैश्च ततः सर्वे निवर्तिताः

dravamāṇāstu te vīrā aṅgadena valīmukhāḥ
sāntvaiśca bahumānaiśca tataḥ sarve nivartitāḥ

प्रहर्षमुपनीताश्च वालिपुत्रेण धीमता
आज्ञाप्रतीक्षास्तुस्थुश्च सर्वे वानरयूथपाः

praharṣamupanītāśca vāliputreṇa dhīmatā
ājñāpratīkṣāstusthuśca sarve vānarayūthapāḥ

इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे आदिकाव्ये युद्धकाण्डे षट्षष्टितमः सर्गः

ityārṣe śrīmadrāmāyaṇe ādikāvye yuddhakāṇḍe ṣaṭṣaṣṭitamaḥ sargaḥ