घोरेण शर बन्धेन बद्धौ दशरथ आत्मजौ
निश्वसन्तौ यथा नागौ शयानौ रुधिर उक्षितौ

ghoreṇa śara bandhena baddhau daśaratha ātmajau
niśvasantau yathā nāgau śayānau rudhira ukṣitau

एतस्मिन्न् अन्तेरे रामह् प्रत्यबुध्यत वीर्यवान्
स्थिरत्वात् सत्त्व योगाच् च शरैह् संदानितो अपि सन्

etasminn antere rāmah pratyabudhyata vīryavān
sthiratvāt sattva yogāc ca śaraih saṃdānito api san

ततो दृष्ट्वा सरुधिरम् विषण्णम् गाढम् अर्पितम्
भ्रातरम् दीन वदनम् पर्यदेवयद् आतुरः

tato dṛṣṭvā sarudhiram viṣaṇṇam gāḍham arpitam
bhrātaram dīna vadanam paryadevayad āturaḥ

किम् नु मे सीतया कार्यम् किम् कार्यम् जीवितेन वा
शयानम् यो अद्य पश्यामि भ्रातरम् युधि निर्जितम्

kim nu me sītayā kāryam kim kāryam jīvitena vā
śayānam yo adya paśyāmi bhrātaram yudhi nirjitam

शक्या सीता समा नारी प्राप्तुम् लोके विचिन्वता
न लक्ष्मण समो भ्राता सचिवह् साम्परायिकः

śakyā sītā samā nārī prāptum loke vicinvatā
na lakṣmaṇa samo bhrātā sacivah sāmparāyikaḥ

परित्यक्ष्याम्य् अहम् प्राणान् वानराणाम् तु पश्यताम्
यदि पन्चत्वम् आपन्नह् सुमित्र आनन्द वर्धनः

parityakṣyāmy aham prāṇān vānarāṇām tu paśyatām
yadi pancatvam āpannah sumitra ānanda vardhanaḥ

किम् नु वक्ष्यामि कौसल्याम् मातरम् किम् नु कैकयीम्
कथम् अम्बाम् सुमित्रांच पुत्र दर्शन लालसाम्

kim nu vakṣyāmi kausalyām mātaram kim nu kaikayīm
katham ambām sumitrāṃca putra darśana lālasām

विवत्साम् वेपमानाम् च क्रोशन्तीम् कुररीम् इव
कथम् आश्वासयिष्यामि यदि यास्यामि तम् विना

vivatsām vepamānām ca krośantīm kurarīm iva
katham āśvāsayiṣyāmi yadi yāsyāmi tam vinā

कथम् वक्ष्यामि शत्रुघ्नम् भरतम् च यशस्विनम्
मया सह वनम् यातो विना तेन आगतह् पुनः

katham vakṣyāmi śatrughnam bharatam ca yaśasvinam
mayā saha vanam yāto vinā tena āgatah punaḥ

उपालम्भम् न शक्ष्यामि सोढुम् बत सुमित्रया
इह एव देहम् त्यक्ष्यामि न हि जीवितुम् उत्सहे

upālambham na śakṣyāmi soḍhum bata sumitrayā
iha eva deham tyakṣyāmi na hi jīvitum utsahe

धिग् माम् दुष्कृत कर्माणम् अनार्यम् यत् कृते ह्य् असौ
लक्ष्मणह् पतितह् शेते शर तल्पे गत असुवत्

dhig mām duṣkṛta karmāṇam anāryam yat kṛte hy asau
lakṣmaṇah patitah śete śara talpe gata asuvat

त्वम् नित्यम् सुविषण्णम् माम् आश्वासयसि लक्ष्मण
गत असुर् न अद्य शक्नोषि माम् आर्तम् अभिभाषितुम्

tvam nityam suviṣaṇṇam mām āśvāsayasi lakṣmaṇa
gata asur na adya śaknoṣi mām ārtam abhibhāṣitum

येन अद्य बहवो युद्धे राक्षसा निहताह् क्षितौ
तस्याम् एव क्षितौ वीरह् स शेते निहतह् परैः

yena adya bahavo yuddhe rākṣasā nihatāh kṣitau
tasyām eva kṣitau vīrah sa śete nihatah paraiḥ

शयानह् शर तल्पे अस्मिन् स्व शोणित परिप्लुतः
शर जालैश् चितो भाति भास्करो अस्तम् इव व्रजन्

śayānah śara talpe asmin sva śoṇita pariplutaḥ
śara jālaiś cito bhāti bhāskaro astam iva vrajan

बाण अभिहत मर्मत्वान् न शक्नोत्य् अभिवीक्षितुम्
रुजा च अब्रुवतो ह्य् अस्य दृष्टि रागेण सूच्यते

bāṇa abhihata marmatvān na śaknoty abhivīkṣitum
rujā ca abruvato hy asya dṛṣṭi rāgeṇa sūcyate

यथा एव माम् वनम् यान्तम् अनुयातो महा द्युतिः
अहम् अप्य् अनुयास्यामि तथैव एनम् यम क्षयम्

yathā eva mām vanam yāntam anuyāto mahā dyutiḥ
aham apy anuyāsyāmi tathaiva enam yama kṣayam

इष्ट बन्धु जनो नित्यम् माम् च नित्यम् अनुव्रतः
इमाम् अद्य गतो अवस्थाम् मम अनार्यस्य दुर्नयैः

iṣṭa bandhu jano nityam mām ca nityam anuvrataḥ
imām adya gato avasthām mama anāryasya durnayaiḥ

सुरुष्टेन अपि वीरेण लक्ष्मणेना न संस्मरे
परुषम् विप्रियम् वा अपि श्रावितम् न कदाचन

suruṣṭena api vīreṇa lakṣmaṇenā na saṃsmare
paruṣam vipriyam vā api śrāvitam na kadācana

विससर्ज एक वेगेन पन्च बाण शतानि यः
इष्व् अस्त्रेष्व् अधिकस् तस्मात् कार्तवीर्याच् च लक्ष्मणः

visasarja eka vegena panca bāṇa śatāni yaḥ
iṣv astreṣv adhikas tasmāt kārtavīryāc ca lakṣmaṇaḥ

अस्त्रैर् अस्त्राणि यो हन्यात् शक्रस्य अपि महात्मनः
सो अयम् उर्व्याम्हतह् शेते महा अर्ह शयन उचितः

astrair astrāṇi yo hanyāt śakrasya api mahātmanaḥ
so ayam urvyāmhatah śete mahā arha śayana ucitaḥ

तच् च मिथ्या प्रलप्तम् माम् प्रधक्ष्यति न संशयः
यन् मया न कृतो राजा राक्षसानाम् विभीषणः

tac ca mithyā pralaptam mām pradhakṣyati na saṃśayaḥ
yan mayā na kṛto rājā rākṣasānām vibhīṣaṇaḥ

अस्मिन् मुहूर्ते सुग्रीव प्रतियातुम् इतो अर्हसि
मत्वा हीनम् मया राजन् रावणो अभिद्रवेद् बली

asmin muhūrte sugrīva pratiyātum ito arhasi
matvā hīnam mayā rājan rāvaṇo abhidraved balī

अन्गदम् तु पुरस् कृत्य ससैन्यह् ससुहृज् जनः
सागरम् तर सुग्रीव पुनस् तेन एव सेतुना

angadam tu puras kṛtya sasainyah sasuhṛj janaḥ
sāgaram tara sugrīva punas tena eva setunā

कृतम् हनुमता कार्यम् यद् अन्यैर् दुष्करम् रणे
ऋक्ष राजेन तुष्यामि गो लान्गूल अधिपेन च

kṛtam hanumatā kāryam yad anyair duṣkaram raṇe
ṛkṣa rājena tuṣyāmi go lāngūla adhipena ca

अन्गदेन कृतम् कर्म मैन्देन द्विविदेन च
युद्धम् केसरिणा सम्ख्ये घोरम् सम्पातिना कृतम्

angadena kṛtam karma maindena dvividena ca
yuddham kesariṇā samkhye ghoram sampātinā kṛtam

गवयेन गव अक्षेण शरभेण गजेन च
अन्यैश् च हरिभिर् युद्धम् मद् आर्थे त्यक्त जीवितैः

gavayena gava akṣeṇa śarabheṇa gajena ca
anyaiś ca haribhir yuddham mad ārthe tyakta jīvitaiḥ

न च अतिक्रमितुम् शक्यम् दैवम् सुग्रीव मानुषैः
यत् तु शक्यम् वयस्येन सुहृदा वा परम् तप

na ca atikramitum śakyam daivam sugrīva mānuṣaiḥ
yat tu śakyam vayasyena suhṛdā vā param tapa

मित्र कार्यम् कृतम् इदम् भवद्भिर् वानर ऋषभाः

mitra kāryam kṛtam idam bhavadbhir vānara ṛṣabhāḥ

शुश्रुवुस् तस्य ते सर्वे वानराह् परिदेवितम्

śuśruvus tasya te sarve vānarāh paridevitam

ततः सर्वाण्य् अनीकानि स्थापयित्वा विभीषणः

tataḥ sarvāṇy anīkāni sthāpayitvā vibhīṣaṇaḥ

इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे आदिकाव्ये युद्धकाण्डे एकोनपञ्चाशः सर्गः

ityārṣe śrīmadrāmāyaṇe ādikāvye yuddhakāṇḍe ekonapañcāśaḥ sargaḥ