सा वीरसमिती राज्ञा विरराज व्यवस्थिता
शशिना शुभिनक्षत्रा पौर्णमासीव शारदी

sā vīrasamitī rājñā virarāja vyavasthitā
śaśinā śubhinakṣatrā paurṇamāsīva śāradī

प्रचचाल च वेगेन त्रस्ता चैव वसुन्धरा
पीड्यमाना बलौ घेन तेन सागरवर्चसा

pracacāla ca vegena trastā caiva vasundharā
pīḍyamānā balau ghena tena sāgaravarcasā

ततः शुश्रुपुराक्रुष्टम् लङ्कायाः काननौकसः
भेरीमृदङ्गसम्घुष्टम् तुमुलम् रोमहर्षणम्

tataḥ śuśrupurākruṣṭam laṅkāyāḥ kānanaukasaḥ
bherīmṛdaṅgasamghuṣṭam tumulam romaharṣaṇam

बभूवुस्तेन घोषेण सम्हृष्टा हरियूथपाः
अमृष्यमाणास्तम् घोषम् विनेदुर्घोषवत्तरम्

babhūvustena ghoṣeṇa samhṛṣṭā hariyūthapāḥ
amṛṣyamāṇāstam ghoṣam vinedurghoṣavattaram

राक्षसास्तम् प्लवङ्गानाम् शुश्रुवुस्ते।अपि गर्जितम्
वर्दतामिव दृप्तानाम् मेघानामम्बरे स्वनम्

rākṣasāstam plavaṅgānām śuśruvuste|api garjitam
vardatāmiva dṛptānām meghānāmambare svanam

दृष्ट्वा दाशरथिर्लङ्काम् चित्रध्वजपताकिनिम्म्
जगाम मनसा सीताम् दूयमानेन चेतसा

dṛṣṭvā dāśarathirlaṅkām citradhvajapatākinimm
jagāma manasā sītām dūyamānena cetasā

अत्र सा मृगशाबाक्षी रावणेनोपरुध्यते
अभिभूता ग्रहेणेव लोहिताङ्गेन रोहिणी

atra sā mṛgaśābākṣī rāvaṇenoparudhyate
abhibhūtā graheṇeva lohitāṅgena rohiṇī

दीर्घमुष्णम् च निःश्वस्य समुद्वीक्ष्य च लक्ष्मणम्
उवाच वचनम् वीरस्तत्कालहितमात्मनः

dīrghamuṣṇam ca niḥśvasya samudvīkṣya ca lakṣmaṇam
uvāca vacanam vīrastatkālahitamātmanaḥ

आलिखन्तीमिवाकाशमुत्थिताम् पश्य लक्ष्मण
मन्सेव कृताम् लङ्काम् नगाग्रे विश्वकर्मणा

ālikhantīmivākāśamutthitām paśya lakṣmaṇa
manseva kṛtām laṅkām nagāgre viśvakarmaṇā

विमानैर्बहुभिर्लङ्क सम्कीर्णा रचिता पुरा
विष्णोः पदमिवाकाशम् चादितम् पाण्डुभिर्घनैः

vimānairbahubhirlaṅka samkīrṇā racitā purā
viṣṇoḥ padamivākāśam cāditam pāṇḍubhirghanaiḥ

पुष्पितैः शोभिता लङ्का वनैश्चत्ररथोपमैः
नानापतगसम्घुष्टफलपुष्पोपगैः शुभैः

puṣpitaiḥ śobhitā laṅkā vanaiścatrarathopamaiḥ
nānāpatagasamghuṣṭaphalapuṣpopagaiḥ śubhaiḥ

पश्य मत्तविहङ्गनि प्रलीनभ्रमराणि च
कोकिलाकुलखण्डानि दोधवीति शिवो।अविलः

paśya mattavihaṅgani pralīnabhramarāṇi ca
kokilākulakhaṇḍāni dodhavīti śivo|avilaḥ

इति दाशरथीरमो लक्ष्मणम् समभाषत
बलम् च तत्र विभजच्चास्त्रदृष्टेन कर्मणा

iti dāśarathīramo lakṣmaṇam samabhāṣata
balam ca tatra vibhajaccāstradṛṣṭena karmaṇā

शशास कपिसेमाम् ताम् बलादादाय वीर्यवान्
अङ्गदः सह नीलेन तिष्ठे दुरपि दुर्जयः

śaśāsa kapisemām tām balādādāya vīryavān
aṅgadaḥ saha nīlena tiṣṭhe durapi durjayaḥ

तिष्ठेद्वानरवाहिन्या वानरौघसमावृतः
आशिर्तो दक्षिणम् पार्श्वमृषभो नाम वानरः

tiṣṭhedvānaravāhinyā vānaraughasamāvṛtaḥ
āśirto dakṣiṇam pārśvamṛṣabho nāma vānaraḥ

गन्धहस्तीव दुर्धर्षस्तरस्वी गन्धमादनः
तिष्ठेद्वानरवाहिन्याः सव्यम् पक्षमधिष्ठतः

gandhahastīva durdharṣastarasvī gandhamādanaḥ
tiṣṭhedvānaravāhinyāḥ savyam pakṣamadhiṣṭhataḥ

मूर्ध्नि स्थास्याम्यहम् यत्तो लक्ष्मणेन समन्वितः
जाम्बवांश्च सुषेणश्च वेगदर्शी च वानरः

mūrdhni sthāsyāmyaham yatto lakṣmaṇena samanvitaḥ
jāmbavāṃśca suṣeṇaśca vegadarśī ca vānaraḥ

जघनम् कपिसेनायाः कपिराजो।अभिरक्षतु

jaghanam kapisenāyāḥ kapirājo|abhirakṣatu

सुविभक्तमहाव्यूहा महावानररक्षिता

suvibhaktamahāvyūhā mahāvānararakṣitā

प्रगृह्य गिरिशृङ्गाणि महतश्च महीरुहान्

pragṛhya giriśṛṅgāṇi mahataśca mahīruhān

शिखरैर्विकिरामैनाम् लङ्काम् मुष्टिभिरेव वा

śikharairvikirāmainām laṅkām muṣṭibhireva vā

ततो रामो महातेजाः सुग्रीव मिदमब्रवीत्

tato rāmo mahātejāḥ sugrīva midamabravīt

रामस्य तु वचः श्रुत्वा वानरेन्द्रो महाबलः

rāmasya tu vacaḥ śrutvā vānarendro mahābalaḥ

मोचितो रामवाक्येन वानरैश्च निपीडितः

mocito rāmavākyena vānaraiśca nipīḍitaḥ

रावणः प्रहसन्नेव शुकम् वाक्यमुवाच ह

rāvaṇaḥ prahasanneva śukam vākyamuvāca ha

ततस्प भयसम्विग्न स्तदा राज्ञाभिचोदितः
वचनम् प्रत्युवाचेदम् राक्षसाधिपमुत्तमम्

tataspa bhayasamvigna stadā rājñābhicoditaḥ
vacanam pratyuvācedam rākṣasādhipamuttamam

क्रुद्धैस्तेरहमुत्प्लुत्य दृष्टमात्रः प्लवङ्गमैः
गृहितो।अस्म्यपि चारब्धो हन्तुम् लोप्तुम् च मुष्टिभिः

kruddhaisterahamutplutya dṛṣṭamātraḥ plavaṅgamaiḥ
gṛhito|asmyapi cārabdho hantum loptum ca muṣṭibhiḥ

न ते सम्भाषितुम् शक्याः सम्प्रश्नो।अत्र न विद्यते
प्रकृत्या कोपनास्तीक्षिणा वानरा राक्षसाधिप

na te sambhāṣitum śakyāḥ sampraśno|atra na vidyate
prakṛtyā kopanāstīkṣiṇā vānarā rākṣasādhipa

स च हन्ता विराधस्य कबन्धस्य खरस्य च
सुग्रीवसहितो रामः सीतायाः पदमागतः

sa ca hantā virādhasya kabandhasya kharasya ca
sugrīvasahito rāmaḥ sītāyāḥ padamāgataḥ

स कृत्वा सागरे सेतुम् तीर्त्वा च लवणोदधिम्
एष रक्षासि निर्धूय धन्वी तिष्ठति राघवः

sa kṛtvā sāgare setum tīrtvā ca lavaṇodadhim
eṣa rakṣāsi nirdhūya dhanvī tiṣṭhati rāghavaḥ

ऋक्षवानरसम्घानामनीकानि सहस्रशः
गिरिमेघनिकाशानाम् चादयन्ति वसुन्धराम्

ṛkṣavānarasamghānāmanīkāni sahasraśaḥ
girimeghanikāśānām cādayanti vasundharām

राक्षसानाम् बलौघस्य वानरेन्द्रबलस्य च
नैतयोर्विद्यते संधिर्देवदानवयोरिव

rākṣasānām balaughasya vānarendrabalasya ca
naitayorvidyate saṃdhirdevadānavayoriva

पुरा प्राकारमायान्ति क्षिप्रमेकतरम् कुरु
सीताम् वास्मै प्रयच्चाशु युद्धम् वापि प्रदीयताम्

purā prākāramāyānti kṣipramekataram kuru
sītām vāsmai prayaccāśu yuddham vāpi pradīyatām

शुकस्य वचनम् श्रुत्वा रावणो वाक्य मब्रवीत्
रोषसम्रक्तनयनो निर्दहन्निव चक्षुषा

śukasya vacanam śrutvā rāvaṇo vākya mabravīt
roṣasamraktanayano nirdahanniva cakṣuṣā

यदि माम् प्रतियुध्येरन् देवगन्धर्वदानवाः
नैव सीताम् प्रदास्यामि सर्वलोकभयादपि

yadi mām pratiyudhyeran devagandharvadānavāḥ
naiva sītām pradāsyāmi sarvalokabhayādapi

कदा समभिधानन्ति मामका राघवम् शराः
वसन्ते पुष्पितम् मत्ता भ्रमरा इव पादपम्

kadā samabhidhānanti māmakā rāghavam śarāḥ
vasante puṣpitam mattā bhramarā iva pādapam

कदा शोणितदिग्धाङ्गम् दीपैः कार्मुकविच्युतैः
शरैरादीपयिष्यामि उल्काभिरिव कुञ्जरम्

kadā śoṇitadigdhāṅgam dīpaiḥ kārmukavicyutaiḥ
śarairādīpayiṣyāmi ulkābhiriva kuñjaram

तच्चास्य बलमादास्ये बलेन महता वृतः
ज्योतिषामिव सर्वेषाम् प्रभामुद्यन्दिवाकरः

taccāsya balamādāsye balena mahatā vṛtaḥ
jyotiṣāmiva sarveṣām prabhāmudyandivākaraḥ

सागरस्येव मे वेगो मारुतस्येव मे बलम्
न च दाशरथिर्वेद तेन माम् योद्धुमिच्चति

sāgarasyeva me vego mārutasyeva me balam
na ca dāśarathirveda tena mām yoddhumiccati

न मे तूणीशयान् बाणान् सनिषानिव पन्नगान्
रामः पश्यति सम्ग्रामे तेन माम् योद्धुमिच्चति

na me tūṇīśayān bāṇān saniṣāniva pannagān
rāmaḥ paśyati samgrāme tena mām yoddhumiccati

न जानाति पुरा वीर्यम् मम युद्धे स राघवः
मम चापमयीम् वीणाम् शरकोणैः प्रवादिताम्

na jānāti purā vīryam mama yuddhe sa rāghavaḥ
mama cāpamayīm vīṇām śarakoṇaiḥ pravāditām

इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे आदिकाव्ये युद्धकाण्डे चतुर्विंशः सर्गः

ityārṣe śrīmadrāmāyaṇe ādikāvye yuddhakāṇḍe caturviṃśaḥ sargaḥ