Chapter 23
Yuddha Kanda - Book Of War
निमित्तानि निमित्तज्ञो दृष्ट्वा लक्ष्मणपूर्वजः
सौमित्रिम् सम्परिष्वज्य इदम् वचनम्ब्रवीत्
nimittāni nimittajño dṛṣṭvā lakṣmaṇapūrvajaḥ
saumitrim sampariṣvajya idam vacanambravīt
SYNONYMS
TRANSLATION
Rama, who was well acquainted with portents, on seeing the portents around, embraced Lakshmana and spoke as follows:
परिगृह्योदकम् शीतम् वनानि फलवन्ति च
बलौ घम् सम्विभज्येमम् व्यूह्य तिष्ठेम लक्ष्मण
parigṛhyodakam śītam vanāni phalavanti ca
balau gham samvibhajyemam vyūhya tiṣṭhema lakṣmaṇa
SYNONYMS
TRANSLATION
"O, Lakshmana! Acquiring this region endowed with cold water and woods abounding in fruits, let us speedily divide this multitude of forces into battalions and drawing it up in battle array, we shall stand attentive."
लोकक्षयकरम् भीमम् भयम् पश्याम्युपस्थितम्
प्रबर्हणम् प्रवीराणामृक्षवानररक्षसाम्
lokakṣayakaram bhīmam bhayam paśyāmyupasthitam
prabarhaṇam pravīrāṇāmṛkṣavānararakṣasām
SYNONYMS
TRANSLATION
"I perceive an impending danger which will be terrific, causing destruction to the world, and torture to the eminent heroes among bears monkeys and demons."
वाताश्च कलुषा वान्ति कम्पते च वसुन्धरा
पर्वताग्राणि वेपन्ते पतन्ति च महीरुःआः
vātāśca kaluṣā vānti kampate ca vasundharā
parvatāgrāṇi vepante patanti ca mahīruḥāḥ
SYNONYMS
TRANSLATION
"Winds are blowing with dust and earth is trembling. Mountain- tops are quivering and trees are falling down."
मेघाः क्रव्यादसम्काशाः परुषाः परुषस्वनाः
क्रूराः क्रूरम् प्रवर्षन्ति मिश्रम् शोणितबिन्दुभिः
meghāḥ kravyādasamkāśāḥ paruṣāḥ paruṣasvanāḥ
krūrāḥ krūram pravarṣanti miśram śoṇitabindubhiḥ
SYNONYMS
TRANSLATION
"Ferocious clouds resembling wild beasts were dirty colored and emit a terrific roaring and let loose dreadful showers mingled with drops of blood."
रक्तचन्दनसम्काशा संध्या परमदारुणा
ज्वलतः प्रपतत्येतदादित्यादग्निमण्डलम्
raktacandanasamkāśā saṃdhyā paramadāruṇā
jvalataḥ prapatatyetadādityādagnimaṇḍalam
SYNONYMS
TRANSLATION
"Evening twilight resembling red sandal wood is very much dreadful. From the blazing sun, balls of fire fall."
दीना दीनस्वराः क्रूराः सर्वतो मृगपक्षिणः
प्रत्यादित्यम् विनर्दन्ति जनयन्तो महद्भयम्
dīnā dīnasvarāḥ krūrāḥ sarvato mṛgapakṣiṇaḥ
pratyādityam vinardanti janayanto mahadbhayam
SYNONYMS
TRANSLATION
"Wild animals and birds from all sides are roaring pitiably with melancholic sound, facing towards the sun in great fear."
रजन्यामप्रकाशस्तु सम्तापयति चन्द्रमाः
कृष्णरक्तांशुपर्यन्तो लोकक्षय इवोदितः
rajanyāmaprakāśastu samtāpayati candramāḥ
kṛṣṇaraktāṃśuparyanto lokakṣaya ivoditaḥ
SYNONYMS
TRANSLATION
"The splendorous moon as though rising at the time of universal dissolution, invested with a black and red halo is tormenting the mind this night."
ह्रस्वो रूक्षो।अप्रशस्तश्च परिवेषस्तु लोहितः
आदित्ये विमले वीलम् लक्ष्म लक्ष्मण दृश्यते
hrasvo rūkṣo|apraśastaśca pariveṣastu lohitaḥ
āditye vimale vīlam lakṣma lakṣmaṇa dṛśyate
SYNONYMS
TRANSLATION
"O, Lakshmana! A dark stain appears on the cloudless solar disc, which is diminished, dreary, inauspicious and coppery."
रजसा महता चापि नक्षत्राणि हतानि च
युगान्तमिव लोकानाम् पश्य शसन्ति लक्ष्मण
rajasā mahatā cāpi nakṣatrāṇi hatāni ca
yugāntamiva lokānām paśya śasanti lakṣmaṇa
SYNONYMS
TRANSLATION
"O, Lakshmana! Look! Stars enveloped in enormous dust, appear to announce a dissolution of the world."
काकाः श्येनास्तथा नीचा गृध्राः परिपतन्ति च
शिवाश्चाप्यशुभान्नादान्नदन्ति सुमहाभयान्
kākāḥ śyenāstathā nīcā gṛdhrāḥ paripatanti ca
śivāścāpyaśubhānnādānnadanti sumahābhayān
SYNONYMS
TRANSLATION
"Crows, eagles and vultures are flying low. Jackals too are howling very dreadful and inauspicious sounds."
शैलैः शूलैश्च खड्गैश्च विमुकैः कपिराक्षसैः
भविष्यत्यावृता भूमिर्मांसशोणितकर्दमा
śailaiḥ śūlaiśca khaḍgaiśca vimukaiḥ kapirākṣasaiḥ
bhaviṣyatyāvṛtā bhūmirmāṃsaśoṇitakardamā
SYNONYMS
TRANSLATION
"Earth will become a quagmire of flesh and blood, covered with rocks spears and swords hurled by monkeys and demons."
क्षिप्रमद्यैव दुर्धर्षाम् पुरीम् रावणपालिताम्
अभियाम जवेनैव सर्वैर्हरिभिरावृताः
kṣipramadyaiva durdharṣām purīm rāvaṇapālitām
abhiyāma javenaiva sarvairharibhirāvṛtāḥ
SYNONYMS
TRANSLATION
"Abounding with all the monkeys we shall attack the city ruled by Ravana, now itself at a quick pace."
इत्येवमुक्त्वा धन्वी स रामः सम्ग्रामधर्षणः
प्रतस्थे पुरतो रामो लङ्कामभिमुखो विभुः
ityevamuktvā dhanvī sa rāmaḥ samgrāmadharṣaṇaḥ
pratasthe purato rāmo laṅkāmabhimukho vibhuḥ
SYNONYMS
TRANSLATION
Rama the lord, the conqueror of enemies and a charming man thus speaking, wielded a bow and sallied forth in front, facing towards Lanka.
सविभीषणसुग्रीवाः सर्वे ते वानरर्षभाः
प्रतस्थिरे विनर्दन्तो धृतानाम् द्विषताम् वधे
savibhīṣaṇasugrīvāḥ sarve te vānararṣabhāḥ
pratasthire vinardanto dhṛtānām dviṣatām vadhe
SYNONYMS
TRANSLATION
All those excellent monkeys, together with Vibhishana and Sugriva making roaring sounds surged forth for the destruction of the audacious enemies.
इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे आदिकाव्ये युद्धकाण्डे त्रयोविंशः सर्गः
ityārṣe śrīmadrāmāyaṇe ādikāvye yuddhakāṇḍe trayoviṃśaḥ sargaḥ
SYNONYMS
TRANSLATION
Rama on his part was pleased by the act and gestures of those very strong monkeys, with their intention to gratify him.