ततो निविष्टाम् ध्वजिनीम् सुग्रीवेणाभिपालिताम्
ददर्श राक्षसो।अभ्येत्य शार्दूलो नाम वीर्यवान्

tato niviṣṭām dhvajinīm sugrīveṇābhipālitām
dadarśa rākṣaso|abhyetya śārdūlo nāma vīryavān

चारो राक्षसराजस्य रावणस्य दुरात्मनः
ताम् दृष्ट्वा सर्वतो।अव्यग्रम् प्रतिगम्य स राक्षसः

cāro rākṣasarājasya rāvaṇasya durātmanaḥ
tām dṛṣṭvā sarvato|avyagram pratigamya sa rākṣasaḥ

एष वै वानरर्क्षघो लङ्काम् समभिवर्तते

eṣa vai vānararkṣagho laṅkām samabhivartate

पुत्रौ दशरथस्येमौ भ्रातरौ रामलक्ष्मणौ

putrau daśarathasyemau bhrātarau rāmalakṣmaṇau

बलम् चाकाशमावृत्य सर्वतो दशयोजनम्
तत्त्वभूतम् महारज क्षिप्रम् वेदितुमर्हसि

balam cākāśamāvṛtya sarvato daśayojanam
tattvabhūtam mahāraja kṣipram veditumarhasi

तव दूता महाराज क्षिप्रमर्हन्ति वेदितुम्
उपप्रदानम् सान्त्वम् वा भेदो वात्र प्रयुज्यताम्

tava dūtā mahārāja kṣipramarhanti veditum
upapradānam sāntvam vā bhedo vātra prayujyatām

शार्दूलस्य वचः श्रुत्वा रावणो राक्षसेश्वरः
उवाच सहसा व्यग्रः सम्प्रधार्यार्थमात्मनः

śārdūlasya vacaḥ śrutvā rāvaṇo rākṣaseśvaraḥ
uvāca sahasā vyagraḥ sampradhāryārthamātmanaḥ

सुग्रीवम् ब्रूहि गत्वाशु राजानम् वचनान्मनु

sugrīvam brūhi gatvāśu rājānam vacanānmanu

त्वम् वै महारज कुलप्रसूतो
महाबलश्चर्क्षरजःसुतश्च
न कश्चनार्थस्तव वास्त्यनर्थ
स्तथापि मे भ्रातृसमो हरीश

tvam vai mahāraja kulaprasūto
mahābalaścarkṣarajaḥsutaśca
na kaścanārthastava vāstyanartha
stathāpi me bhrātṛsamo harīśa

अहम् यद्यहरम् भार्याम् राजपुत्रस्य धीमतः
किम् तत्र तव सुग्रीव किश्किन्धाम् प्रति गम्यताम्

aham yadyaharam bhāryām rājaputrasya dhīmataḥ
kim tatra tava sugrīva kiśkindhām prati gamyatām

न हीयम् हरिभिर्लङ्का प्राप्तुम् शक्या कथम् चन
देवैरपि सगन्धर्वैः किम् पुनर्नरवानरैः

na hīyam haribhirlaṅkā prāptum śakyā katham cana
devairapi sagandharvaiḥ kim punarnaravānaraiḥ

स तदा राक्षसेन्द्रेण संदिष्टो रजनीचरः
शुको विहम्गमो भूत्वा तूर्णमाप्लुत्य चाम्बरम्

sa tadā rākṣasendreṇa saṃdiṣṭo rajanīcaraḥ
śuko vihamgamo bhūtvā tūrṇamāplutya cāmbaram

स गत्वा दूरमध्वानमुपर्युपरि सागरम्
संस्थितो ह्यम्बरे वाक्यम् सुग्रीव मदिमब्रवीत्

sa gatvā dūramadhvānamuparyupari sāgaram
saṃsthito hyambare vākyam sugrīva madimabravīt

सर्वमुक्तम् यथादिष्टम् रावणेन दुरात्मना
तत्प्रपयन्तम् वचनम् तूर्णमाप्लुत्य वानराः

sarvamuktam yathādiṣṭam rāvaṇena durātmanā
tatprapayantam vacanam tūrṇamāplutya vānarāḥ

सर्वैः प्लवण्गैः प्रसभम् निगृहीतो निशाचरह्

sarvaiḥ plavaṇgaiḥ prasabham nigṛhīto niśācarah

वानरैः पीड्यमानस्तु शुको वचनमब्रवीत्

vānaraiḥ pīḍyamānastu śuko vacanamabravīt

यस्तु हित्वा मतम् भर्तुः स्वमतम् सम्प्रभाषते

yastu hitvā matam bhartuḥ svamatam samprabhāṣate

शुकस्य वचनम् रामः श्रुत्वा तु परिदेवितम्

śukasya vacanam rāmaḥ śrutvā tu paridevitam

स च पत्रलघुद्भूत्वा हरिभिर्दर्शिते।अभये

sa ca patralaghudbhūtvā haribhirdarśite|abhaye

सुग्रीव सत्त्वसम्पन्न महाबलपराक्रम

sugrīva sattvasampanna mahābalaparākrama

स एवमुक्तः प्लवगाधिपस्तदा
प्लवङ्गमानामृषभो महाबलः
उवाच वाक्यम् रजनीचरस्य
चारम् शुकम् शुद्ध मदीनसत्त्वः

sa evamuktaḥ plavagādhipastadā
plavaṅgamānāmṛṣabho mahābalaḥ
uvāca vākyam rajanīcarasya
cāram śukam śuddha madīnasattvaḥ

स मे।असि मित्रम् व तथानुकम्प्यो
न चोपकर्तासि न मे प्रियो।अपि
अरिश्च रामस्य सहानुबन्ध
स्ततो।असि वालीव वधार्ह वध्यः

sa me|asi mitram va tathānukampyo
na copakartāsi na me priyo|api
ariśca rāmasya sahānubandha
stato|asi vālīva vadhārha vadhyaḥ

निहन्म्यहम् त्वाम् ससुतम् सबन्धुम्
सज्ञातिवर्गम् रजनीचरेश
लङ्काम् च सर्वाम् महता बलेन
सर्वैः करिष्यामि समेत्य भस्म

nihanmyaham tvām sasutam sabandhum
sajñātivargam rajanīcareśa
laṅkām ca sarvām mahatā balena
sarvaiḥ kariṣyāmi sametya bhasma

न मोक्ष्यसे रावण राघवस्य
सर्वैः सहेन्द्रैदपि मूढ गुप्तः
अन्तर्हतः सूर्यपथम् गतो।अपि
तथैव पातालमनुप्रविष्टः

na mokṣyase rāvaṇa rāghavasya
sarvaiḥ sahendraidapi mūḍha guptaḥ
antarhataḥ sūryapatham gato|api
tathaiva pātālamanupraviṣṭaḥ

तस्य ते त्रिषु लोकेषु न पिशाचम् न राक्षसम्
त्रातारमनुपश्यामि न गन्धर्वम् न चासुरम्

tasya te triṣu lokeṣu na piśācam na rākṣasam
trātāramanupaśyāmi na gandharvam na cāsuram

अवधीस्त्वम् जरावृद्धम् गृध्राराजम् जटायुषम्
किम् मते रामसाम्निध्ये सकाशे लक्ष्मणस्य च

avadhīstvam jarāvṛddham gṛdhrārājam jaṭāyuṣam
kim mate rāmasāmnidhye sakāśe lakṣmaṇasya ca

महाबलम् महात्मानम् दुराधर्षम् सुरैरपि

mahābalam mahātmānam durādharṣam surairapi

ततो।अब्रवीद्वालिसुतो।अप्यङ्गदो हरिसत्तमः

tato|abravīdvālisuto|apyaṅgado harisattamaḥ

तुलितम् हि बलम् सर्वमनेन तव तिष्ठता

tulitam hi balam sarvamanena tava tiṣṭhatā

ततो राज्ञा समादिष्टाः समुत्पत्य वलीमुखाः

tato rājñā samādiṣṭāḥ samutpatya valīmukhāḥ

शुकस्तु वानरैश्च ण्डैस्तत्र तैः सम्प्रपीडितः

śukastu vānaraiśca ṇḍaistatra taiḥ samprapīḍitaḥ

लुप्येते मे बलात्पक्षौ भिद्येते मे तथाक्षिणी

lupyete me balātpakṣau bhidyete me tathākṣiṇī

इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे आदिकाव्ये उद्धकाण्डे विंशः सर्गः

ityārṣe śrīmadrāmāyaṇe ādikāvye uddhakāṇḍe viṃśaḥ sargaḥ