सुनिविष्टम् हितम् वाक्यम् उक्तवन्तम् विभीषणम्
अब्रवीत् परुषम् वाक्यम् रावणः काल चोदितः

suniviṣṭam hitam vākyam uktavantam vibhīṣaṇam
abravīt paruṣam vākyam rāvaṇaḥ kāla coditaḥ

वसेत् सह सपत्नेन क्रुद्धेन आशी विषेण च
न तु मित्र प्रवादेन सम्वस्च्चत्रुणा सह

vaset saha sapatnena kruddhena āśī viṣeṇa ca
na tu mitra pravādena samvasccatruṇā saha

जानामि शीलम् ज्ञातीनाम् सर्व लोकेषु राक्षस
हृष्यन्ति व्यसनेष्वेते ज्ञातीनाम् ज्ञातयः सदा

jānāmi śīlam jñātīnām sarva lokeṣu rākṣasa
hṛṣyanti vyasaneṣvete jñātīnām jñātayaḥ sadā

प्रधानम् साधकम् वैद्यम् धर्म शीलम् च राक्षस
ज्ञातयो ह्यनमन्यन्ते शूरम् परिभवन्ति च

pradhānam sādhakam vaidyam dharma śīlam ca rākṣasa
jñātayo hyanamanyante śūram paribhavanti ca

नित्यम् अन्योन्य सम्हृष्टा व्यसनेष्वाततायिनः
प्रच्चन्न हृदया घोरा ज्ञातयस् तु भय आवहाः

nityam anyonya samhṛṣṭā vyasaneṣvātatāyinaḥ
praccanna hṛdayā ghorā jñātayas tu bhaya āvahāḥ

श्रूयन्ते हस्तिभिर् गीताः श्लोकाः पद्म वने पुरा
पाश हस्तान् नरान् दृष्ट्वा शृणु तान् गदतो मम

śrūyante hastibhir gītāḥ ślokāḥ padma vane purā
pāśa hastān narān dṛṣṭvā śṛṇu tān gadato mama

नाग्निर्नान्यानि शस्त्राणि न नः पाशा भयावहाः
घोराः स्वार्थप्रयुक्तास्तु ज्ञातयो नो भयावहाः

nāgnirnānyāni śastrāṇi na naḥ pāśā bhayāvahāḥ
ghorāḥ svārthaprayuktāstu jñātayo no bhayāvahāḥ

उपायमेते वक्ष्यन्ति ग्रहणे नात्रसंशयः
कृत्स्नाद् भयाज्ज्ञातिभयम् सुकष्टम् विदितम् च नः

upāyamete vakṣyanti grahaṇe nātrasaṃśayaḥ
kṛtsnād bhayājjñātibhayam sukaṣṭam viditam ca naḥ

विद्यते गोषु सम्पन्नम् विद्यते ज्ञातितो भयम्
विद्यते स्त्रीषु चापल्यम् विद्यते ज्ञातितो भयम्

vidyate goṣu sampannam vidyate jñātito bhayam
vidyate strīṣu cāpalyam vidyate jñātito bhayam

ततो नेष्टम् इदम् सौम्य यदहम् लोक सत्कृतः
ऐश्वर्यम् अभिजातः च रिपूणाम् मूर्ध्नि च स्थितः

tato neṣṭam idam saumya yadaham loka satkṛtaḥ
aiśvaryam abhijātaḥ ca ripūṇām mūrdhni ca sthitaḥ

यथा पुष्करपत्रेषु पतितास्तोयबिन्दवः
न श्लेषमभिगच्चन्ति तथानार्येषु सौहृदम्

yathā puṣkarapatreṣu patitāstoyabindavaḥ
na śleṣamabhigaccanti tathānāryeṣu sauhṛdam

यथा शरदि मेघानाम् सिञ्चातामपि गर्जताम्
न भवत्यमुबसम्क्लेदस्तथानार्येषु सौहृदम्

yathā śaradi meghānām siñcātāmapi garjatām
na bhavatyamubasamkledastathānāryeṣu sauhṛdam

यथा मधुकरस्तर्षाद्रासम् विन्दन्न तिष्ठति
तथा त्वमपि तत्रैव तथानार्येषु सौहृदम्

yathā madhukarastarṣādrāsam vindanna tiṣṭhati
tathā tvamapi tatraiva tathānāryeṣu sauhṛdam

यथा मधुकर्स्तराषात्काशपुष्पम् पिबन्नपि
रसमत्र न विन्देत तथानार्येषु सौहृदम्

yathā madhukarstarāṣātkāśapuṣpam pibannapi
rasamatra na vindeta tathānāryeṣu sauhṛdam

यथा पूर्वम् गजः स्नात्वा गृह्य हस्तेन वै रजः
दूषयत्यात्मनो देहम् तथानार्येषु सौहृदम्

yathā pūrvam gajaḥ snātvā gṛhya hastena vai rajaḥ
dūṣayatyātmano deham tathānāryeṣu sauhṛdam

यो।अन्यस्त्वेवम्विधम् ब्रूयाद् वाक्यमेतन्निशाचर
अस्मिन् मुहूर्ते न भवेत् त्वाम् तु धिक् कुलपांसनम्

yo|anyastvevamvidham brūyād vākyametanniśācara
asmin muhūrte na bhavet tvām tu dhik kulapāṃsanam

इतिउक्तः परुषम् वाक्यम् न्यायवादी विभीषणः
उत्पपात गदापाणिःचतुर्भिः सह राक्षसैः

itiuktaḥ paruṣam vākyam nyāyavādī vibhīṣaṇaḥ
utpapāta gadāpāṇiḥcaturbhiḥ saha rākṣasaiḥ

अब्रवीच्च तदा वाक्यम् जातक्रोधो विभीषणः
अन्तरिक्षगतः श्रीमान् भ्रातरम् राक्षस अधिपम्

abravīcca tadā vākyam jātakrodho vibhīṣaṇaḥ
antarikṣagataḥ śrīmān bhrātaram rākṣasa adhipam

स त्वम् भ्राता असि मे राजन् ब्रूहि माम् यद् यद् इच्चसि
ज्येष्ठो मान्यः पितृसमो न च धर्मपथे स्थितः

sa tvam bhrātā asi me rājan brūhi mām yad yad iccasi
jyeṣṭho mānyaḥ pitṛsamo na ca dharmapathe sthitaḥ

सुनीतम् हित कामेन वाक्यम् उक्तम् दश आनन

sunītam hita kāmena vākyam uktam daśa ānana

सुलभाः पुरुषा राजन् सततम् प्रिय वादिनः

sulabhāḥ puruṣā rājan satatam priya vādinaḥ

बद्धम् कालस्य पाशेन सर्व भूत अपहारिणा

baddham kālasya pāśena sarva bhūta apahāriṇā

दीप्त पावक सम्काशैः शितैः कान्चन भूषणैः

dīpta pāvaka samkāśaiḥ śitaiḥ kāncana bhūṣaṇaiḥ

शूराः च बलवन्तः च कृत अस्त्राः च नर आजिरे

śūrāḥ ca balavantaḥ ca kṛta astrāḥ ca nara ājire

तनर्षयतु यच्चोक्तम् गुरुत्वाद्धितमिच्चता

tanarṣayatu yaccoktam gurutvāddhitamiccatā

इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे आदिकाव्ये युद्धकाण्डे षोडशः सर्गः

ityārṣe śrīmadrāmāyaṇe ādikāvye yuddhakāṇḍe ṣoḍaśaḥ sargaḥ