एतच्छ्रुत्वा शुभं वाक्यं राघवेण सुभाषितम्
इदं शुभतरं वाक्यं व्याजहार महेश्वरः

etacchrutvā śubhaṃ vākyaṃ rāghaveṇa subhāṣitam
idaṃ śubhataraṃ vākyaṃ vyājahāra maheśvaraḥ

पुष्कराक्ष महाबाहो महावक्षः परन्तप
दिष्ट्या कृतमिदं कर्म त्वया शस्त्रभृतां वर

puṣkarākṣa mahābāho mahāvakṣaḥ parantapa
diṣṭyā kṛtamidaṃ karma tvayā śastrabhṛtāṃ vara

दिष्ट्या सर्वस्य लोकस्य प्रवृद्धं दारुणं तमः
अपावृत्तं त्वया सङ्ख्ये राम रावणजं भयम्

diṣṭyā sarvasya lokasya pravṛddhaṃ dāruṇaṃ tamaḥ
apāvṛttaṃ tvayā saṅkhye rāma rāvaṇajaṃ bhayam

आश्वास्य भरतं दीनं कौसल्यां च यशस्विनीम्
कैकेयीं च सुमित्रां च दृष्ट्वा लक्ष्मणमातरम्

āśvāsya bharataṃ dīnaṃ kausalyāṃ ca yaśasvinīm
kaikeyīṃ ca sumitrāṃ ca dṛṣṭvā lakṣmaṇamātaram

एष राजा विमानस्थः पिता दशरथस्तव
काकुत्स्थ मानुषे लोके गुरुस्तव महायशाः

eṣa rājā vimānasthaḥ pitā daśarathastava
kākutstha mānuṣe loke gurustava mahāyaśāḥ

इन्द्रलोकं गतः श्रीमांस्त्वया पुत्रेण तारितः
लक्ष्मणेन सह भ्रात्रा त्वमेनमभिवादय

indralokaṃ gataḥ śrīmāṃstvayā putreṇa tāritaḥ
lakṣmaṇena saha bhrātrā tvamenamabhivādaya

महादेववचः श्रुत्वा काकुत्स्थः सहलक्ष्मणः
विमानशिखरस्थस्य प्रणाममकरोत्पितुः

mahādevavacaḥ śrutvā kākutsthaḥ sahalakṣmaṇaḥ
vimānaśikharasthasya praṇāmamakarotpituḥ

दीप्यमानं स्वयां लक्ष्म्या विरजोअम्बरधारिणम्
लक्ष्मणेन सह भ्रात्रा ददर्श पितरं प्रभुः

dīpyamānaṃ svayāṃ lakṣmyā virajoambaradhāriṇam
lakṣmaṇena saha bhrātrā dadarśa pitaraṃ prabhuḥ

हर्षेण महताविष्टो विमानस्थो महीपतिः
प्राणैः प्रियतरं दृष्ट्वा पुत्रं दशरथस्तदा

harṣeṇa mahatāviṣṭo vimānastho mahīpatiḥ
prāṇaiḥ priyataraṃ dṛṣṭvā putraṃ daśarathastadā

न मे स्वर्गो बहुमतः संमानश्च सुरर्षिभिः
त्वया राम विहीनस्य सत्यं प्रतिशृणोमि ते

na me svargo bahumataḥ saṃmānaśca surarṣibhiḥ
tvayā rāma vihīnasya satyaṃ pratiśṛṇomi te

अद्य त्वां निहतामित्रं दृष्ट्वा संपूर्णमानसम्
निस्तीर्णवनवासं च प्रीतिरासीत्परा मम
६११९१४

adya tvāṃ nihatāmitraṃ dṛṣṭvā saṃpūrṇamānasam
nistīrṇavanavāsaṃ ca prītirāsītparā mama
6-119-14

कैकेय्या यानि चोक्तानि वाक्यानि वदतां वर
तव प्रव्राजनार्थानि स्थितानि हृदये मम

kaikeyyā yāni coktāni vākyāni vadatāṃ vara
tava pravrājanārthāni sthitāni hṛdaye mama

त्वां तु दृष्ट्वा कुशलिनं परिष्वज्य सलक्ष्मणम्
अद्य दुःखाद्विमुक्तोअस्मि नीहारादिव भास्करः

tvāṃ tu dṛṣṭvā kuśalinaṃ pariṣvajya salakṣmaṇam
adya duḥkhādvimuktoasmi nīhārādiva bhāskaraḥ

तारितोअहं त्वया पुत्र सुपुत्रेण महात्मना
अष्टावक्रेण धर्मात्मा तारितो ब्राह्मणो यथा

tāritoahaṃ tvayā putra suputreṇa mahātmanā
aṣṭāvakreṇa dharmātmā tārito brāhmaṇo yathā

इदानीं च विजानामि यथा सौम्य सुरेश्वरैः
वधार्थं रावणस्येह विहितं पुरुषोत्तमम्

idānīṃ ca vijānāmi yathā saumya sureśvaraiḥ
vadhārthaṃ rāvaṇasyeha vihitaṃ puruṣottamam

सिद्धार्था खलु कौसल्या या त्वां राम गृहं गतम्
वनान्निवृत्तं संहृष्टा द्रक्ष्यते शत्रुसूदन

siddhārthā khalu kausalyā yā tvāṃ rāma gṛhaṃ gatam
vanānnivṛttaṃ saṃhṛṣṭā drakṣyate śatrusūdana

सिद्धार्थाः खलु ते राम नरा ये त्वां पुरीं गतम्
राज्ये चैवाभिषिक्तं च द्रक्ष्यन्ति वसुधाधिपम्

siddhārthāḥ khalu te rāma narā ye tvāṃ purīṃ gatam
rājye caivābhiṣiktaṃ ca drakṣyanti vasudhādhipam

अनुरक्तेन बलिना शुचिना धर्मचारिणा
इच्छेयं त्वामहं द्रष्टुं भरतेन समागतम्

anuraktena balinā śucinā dharmacāriṇā
iccheyaṃ tvāmahaṃ draṣṭuṃ bharatena samāgatam

चतुर्दशसमाः सौम्य वने निर्यापितास्त्वया
वसता सीतया सार्धं लक्ष्मणेन च धीमता

caturdaśasamāḥ saumya vane niryāpitāstvayā
vasatā sītayā sārdhaṃ lakṣmaṇena ca dhīmatā

निवृत्तवनवासोअसि प्रतिज्ञा सफला कृता
रावणं च रणे हत्वा देवास्ते परितोषिताः

nivṛttavanavāsoasi pratijñā saphalā kṛtā
rāvaṇaṃ ca raṇe hatvā devāste paritoṣitāḥ

कृतं कर्म यशः श्लाघ्यं प्राप्तं ते शत्रुसूदन
भ्रातृभिः सह राज्यस्थो दीर्घमायुरवाप्नुहि

kṛtaṃ karma yaśaḥ ślāghyaṃ prāptaṃ te śatrusūdana
bhrātṛbhiḥ saha rājyastho dīrghamāyuravāpnuhi

इति ब्रुवाणं राजानं रामः प्राञ्जलिरब्रवीत्
कुरु प्रसादं धर्मज्ञ कैकेय्या भरतस्य च

iti bruvāṇaṃ rājānaṃ rāmaḥ prāñjalirabravīt
kuru prasādaṃ dharmajña kaikeyyā bharatasya ca

सपुत्रां त्वां त्यजामीति यदुक्ता कैकयी त्वया
स शापः कैकयीं घोरः सपुत्रां न स्पृशेत्प्रभो

saputrāṃ tvāṃ tyajāmīti yaduktā kaikayī tvayā
sa śāpaḥ kaikayīṃ ghoraḥ saputrāṃ na spṛśetprabho

तथेति महाराजो राममुक्त्वा कृताञ्जलिम्
लक्ष्मणं च परिष्वज्य पुनर्वाक्यमुवाच ह

tatheti mahārājo rāmamuktvā kṛtāñjalim
lakṣmaṇaṃ ca pariṣvajya punarvākyamuvāca ha

रामं शुश्रूषता भक्त्या वैदेह्या सह सीतया
कृता मम महाप्रीतिः प्राप्तं धर्मफलं च ते

rāmaṃ śuśrūṣatā bhaktyā vaidehyā saha sītayā
kṛtā mama mahāprītiḥ prāptaṃ dharmaphalaṃ ca te

धर्मं प्राप्स्यसि धर्मज्ञ यशश्च विपुलं भुवि
रामे प्रसन्ने स्वर्गं च महिमानं तथैव च

dharmaṃ prāpsyasi dharmajña yaśaśca vipulaṃ bhuvi
rāme prasanne svargaṃ ca mahimānaṃ tathaiva ca

रामं शुश्रूष भद्रं ते सुमित्रानन्दवर्धन
रामः सर्वस्य लोकस्य शुभेष्वभिरतः सदा

rāmaṃ śuśrūṣa bhadraṃ te sumitrānandavardhana
rāmaḥ sarvasya lokasya śubheṣvabhirataḥ sadā

एते सेन्द्रास्त्रयो लोकाः सिद्धाश्च परमर्षयः
अभिगम्य महात्मानमर्चन्ति पुरुषोत्तमम्

ete sendrāstrayo lokāḥ siddhāśca paramarṣayaḥ
abhigamya mahātmānamarcanti puruṣottamam

एतत्तदुक्तमव्यक्तमक्षरं ब्रह्मनिर्मितम्
देवानां हृदयं सौम्य गुह्यं रामः परन्तपः

etattaduktamavyaktamakṣaraṃ brahmanirmitam
devānāṃ hṛdayaṃ saumya guhyaṃ rāmaḥ parantapaḥ

अवाप्तं धर्मचरणं यशश्च विपुलं त्वया
एनं शुश्रूषता भक्त्या वैदेह्या सह सीतया

avāptaṃ dharmacaraṇaṃ yaśaśca vipulaṃ tvayā
enaṃ śuśrūṣatā bhaktyā vaidehyā saha sītayā

इत्युक्त्वा लक्ष्मणं राजा स्नुषां बद्धाञ्जलिं स्थिताम्
पुत्रीत्याभाष्य मधुरं शनैरेनामुवाच ह

ityuktvā lakṣmaṇaṃ rājā snuṣāṃ baddhāñjaliṃ sthitām
putrītyābhāṣya madhuraṃ śanairenāmuvāca ha

कर्तव्यो न तु वैदेहि मन्युस्त्यागमिमं प्रति
रामेण त्वद्विशुद्ध्यर्थं कृतमेतद्धितैषिणा

kartavyo na tu vaidehi manyustyāgamimaṃ prati
rāmeṇa tvadviśuddhyarthaṃ kṛtametaddhitaiṣiṇā

सुदुष्करमिदं पुत्रि तव चारित्रलक्षणम्
कृतं यत्ते।अन्यनारीणां यशो ह्यभिभविष्यति
६११९३६

suduṣkaramidaṃ putri tava cāritralakṣaṇam
kṛtaṃ yatte|anyanārīṇāṃ yaśo hyabhibhaviṣyati
6-119-36

न त्वं सुभ्रु समाधेया पतिशुश्रूवणं प्रति
अवश्यं तु मया वाच्यमेष ते दैवतं परम्

na tvaṃ subhru samādheyā patiśuśrūvaṇaṃ prati
avaśyaṃ tu mayā vācyameṣa te daivataṃ param

इति प्रतिसमादिश्य पुत्रौ सीतां तथा स्नुषाम्
इन्द्रलोकं विमानेन ययौ दशरथो ज्वलन्

iti pratisamādiśya putrau sītāṃ tathā snuṣām
indralokaṃ vimānena yayau daśaratho jvalan

इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे आदिकाव्ये युद्धकाण्डे एकोनविंशत्यधिकशततमः सर्गः

ityārṣe śrīmadrāmāyaṇe ādikāvye yuddhakāṇḍe ekonaviṃśatyadhikaśatatamaḥ sargaḥ