शक्त्या निपातितं दृष्ट्वा रावणेन बलीयसा
लक्ष्मणं समर् शूरं शोणितौघपरिप्लुतम्

śaktyā nipātitaṃ dṛṣṭvā rāvaṇena balīyasā
lakṣmaṇaṃ samar śūraṃ śoṇitaughapariplutam

एष रावणवेगेन लक्ष्मणः पतितः क्षितौ
सर्पवद्वेष्टते वीरो मम शोकमुदीरयन्

eṣa rāvaṇavegena lakṣmaṇaḥ patitaḥ kṣitau
sarpavadveṣṭate vīro mama śokamudīrayan

शोणितार्द्रमिमन् वीरं प्राणैरिष्टतरं मम
पश्यतो मम का शक्तिर्योद्धुं पर्याकुलात्मनः

śoṇitārdramiman vīraṃ prāṇairiṣṭataraṃ mama
paśyato mama kā śaktiryoddhuṃ paryākulātmanaḥ

अयन् स समरश्लाघी भ्राता मे शुभलक्षणः
यदि पञ्चत्वमापन्नः प्राणैर्मे किन् सुखेन वा

ayan sa samaraślāghī bhrātā me śubhalakṣaṇaḥ
yadi pañcatvamāpannaḥ prāṇairme kin sukhena vā

लज्जतीव हि मे वीर्यं भ्रश्यतीव कराद्धनुः
सायका व्यवसीदन्ति दृष्टिर्बाष्पवशन् गता

lajjatīva hi me vīryaṃ bhraśyatīva karāddhanuḥ
sāyakā vyavasīdanti dṛṣṭirbāṣpavaśan gatā

अवसीदन्ति गात्राणि स्वप्नयाने नृणामिव
चिन्ता मे वर्धते तीव्रा मुमूर्षापि च जायते

avasīdanti gātrāṇi svapnayāne nṛṇāmiva
cintā me vardhate tīvrā mumūrṣāpi ca jāyate

भ्रातरं निहतन् दृष्ट्वा रावणेन दुरात्मना
विष्टन्न्तं तु दुःखार्तं मर्मण्यभिहतं भृशम्

bhrātaraṃ nihatan dṛṣṭvā rāvaṇena durātmanā
viṣṭanntaṃ tu duḥkhārtaṃ marmaṇyabhihataṃ bhṛśam

राघवो भ्रातरं दृष्ट्य प्रियं प्राणं बहिश्चरम्
दुःखेन महताविष्टो ध्यानशोकपरायणः

rāghavo bhrātaraṃ dṛṣṭya priyaṃ prāṇaṃ bahiścaram
duḥkhena mahatāviṣṭo dhyānaśokaparāyaṇaḥ

परन् विषादमापन्नो विललापाकुलेन्द्रियः
न हि युद्धेन मे कार्यं नैव प्राणैर्न सीतया

paran viṣādamāpanno vilalāpākulendriyaḥ
na hi yuddhena me kāryaṃ naiva prāṇairna sītayā

विजयो।अपि हि मे शूर न प्रियायोपकल्पते
अचक्षुर्विषयश्चन्द्रः कां प्रीतिं जनयिष्यति

vijayo|api hi me śūra na priyāyopakalpate
acakṣurviṣayaścandraḥ kāṃ prītiṃ janayiṣyati

किं मे युद्धेन किं प्राणैर्युद्धकार्यं न विद्यते
यत्रायं निहतः शेते रणमूर्धनि लक्ष्मणः

kiṃ me yuddhena kiṃ prāṇairyuddhakāryaṃ na vidyate
yatrāyaṃ nihataḥ śete raṇamūrdhani lakṣmaṇaḥ

यथैव मां वनं यान्तमनुयाति महाद्युतिः
अहमप्युपयास्यामि तथैवैनं यमक्षयम्

yathaiva māṃ vanaṃ yāntamanuyāti mahādyutiḥ
ahamapyupayāsyāmi tathaivainaṃ yamakṣayam

इष्टबन्दुजनो नित्यं मां स नित्यमनुव्रतः
इमामवस्थां गमितो राक्षसैः कूटयोधिभिः

iṣṭabandujano nityaṃ māṃ sa nityamanuvrataḥ
imāmavasthāṃ gamito rākṣasaiḥ kūṭayodhibhiḥ

देशे देशे कलत्राणि देशे देशे च बान्धवाः
तं तु देशं न पश्यामि यत्र भ्राता सहोदरः

deśe deśe kalatrāṇi deśe deśe ca bāndhavāḥ
taṃ tu deśaṃ na paśyāmi yatra bhrātā sahodaraḥ

इत्येवं विलपन्तं तं शोकविह्वलितेन्द्रियम्
विवेष्टमानं करुणमुच्छ्वसन्तं पुनः पुनः

ityevaṃ vilapantaṃ taṃ śokavihvalitendriyam
viveṣṭamānaṃ karuṇamucchvasantaṃ punaḥ punaḥ

किं नु राज्ये दुर्धर्षलक्ष्मणेन विना मम
कथं वक्ष्याम्यहं त्वम्बां सुमित्रां पुत्रवत्सलाम्

kiṃ nu rājye durdharṣalakṣmaṇena vinā mama
kathaṃ vakṣyāmyahaṃ tvambāṃ sumitrāṃ putravatsalām

उपालम्भं न शक्ष्यामि सोढुं दत्तं सुमित्रया
किं नु वक्ष्यामि कौसल्यां मातरं किं नु कैकयीम्

upālambhaṃ na śakṣyāmi soḍhuṃ dattaṃ sumitrayā
kiṃ nu vakṣyāmi kausalyāṃ mātaraṃ kiṃ nu kaikayīm

भरतं किं नु वक्ष्यामि शत्रुघ्नं च महाबलम्
सह तेन वनं यातो विना तेनागतः कथम्

bharataṃ kiṃ nu vakṣyāmi śatrughnaṃ ca mahābalam
saha tena vanaṃ yāto vinā tenāgataḥ katham

इहैव मरणं श्रेयो न तु बन्धुविगर्हणम्
किं मया दुष्कृतं कर्म कृतमन्यत्र जन्मनि

ihaiva maraṇaṃ śreyo na tu bandhuvigarhaṇam
kiṃ mayā duṣkṛtaṃ karma kṛtamanyatra janmani

हा भ्रातर्मनुजश्रेष्ठ शूराणाम् प्रवर प्रभो

hā bhrātarmanujaśreṣṭha śūrāṇām pravara prabho

विलपन्तं च मां भ्रातः किमर्थं नावभाषसे

vilapantaṃ ca māṃ bhrātaḥ kimarthaṃ nāvabhāṣase

शोकार्तस्य प्रमत्तस्य पर्वतेषु वनेषु च

śokārtasya pramattasya parvateṣu vaneṣu ca

राममेवं ब्रुवाणं तु शोकव्याकुलितेन्द्रियम्

rāmamevaṃ bruvāṇaṃ tu śokavyākulitendriyam

त्यजेमां नरशार्दूल बुद्धिं वैक्लब्यकारिणीम्

tyajemāṃ naraśārdūla buddhiṃ vaiklabyakāriṇīm

नैव पञ्चत्वमापन्नो लक्ष्मणो लक्ष्मिवर्धनः

naiva pañcatvamāpanno lakṣmaṇo lakṣmivardhanaḥ

सुप्रभन् च प्रसन्नं च मुखमस्याभिलक्ष्यते

suprabhan ca prasannaṃ ca mukhamasyābhilakṣyate

नेदृशं दृश्यते रूपं गतासूनां विशां पते

nedṛśaṃ dṛśyate rūpaṃ gatāsūnāṃ viśāṃ pate

आख्याति तु प्रसुप्तस्य स्रस्तगात्रस्य भूतले

ākhyāti tu prasuptasya srastagātrasya bhūtale

एवं न विद्यते रूपन् गतासूनान् विशां पते

evaṃ na vidyate rūpan gatāsūnān viśāṃ pate

सौम्य शीघ्रमितो गत्वा शैलमोषधिपर्वतम्

saumya śīghramito gatvā śailamoṣadhiparvatam

इत्येवमुक्तो हनुमान्गत्वा चौषदिपर्वतम्

ityevamukto hanumāngatvā cauṣadiparvatam

तस्य बुद्धिः समुत्पन्ना मारुतेरमितौजसः

tasya buddhiḥ samutpannā māruteramitaujasaḥ

अस्मिंस्तु शिखरे जातामोषधिं तां सुखावहाम्

asmiṃstu śikhare jātāmoṣadhiṃ tāṃ sukhāvahām

अगृह्य यदि गच्छमि विशल्यकरणीमहम्

agṛhya yadi gacchami viśalyakaraṇīmaham

इति सञ्चिन्त्य हनुमान्गत्वा क्षिप्रं महाबलः

iti sañcintya hanumāngatvā kṣipraṃ mahābalaḥ

स नीलमिव जीमूतं तोयपूर्णम् नभस्तलात्

sa nīlamiva jīmūtaṃ toyapūrṇam nabhastalāt

समागम्य महावेगः संन्यस्य शिखरं गिरेः

samāgamya mahāvegaḥ saṃnyasya śikharaṃ gireḥ

ओषधीर्नावगछामि ता अहन् हरिपुङ्गव

oṣadhīrnāvagachāmi tā ahan haripuṅgava

एवम् कथयमानं तं प्रशस्य पवनात्मजम्

evam kathayamānaṃ taṃ praśasya pavanātmajam

विस्मितास्तु बभूवुस्ते सर्वे वानरपुंगवाः

vismitāstu babhūvuste sarve vānarapuṃgavāḥ

ततः सङ्क्षोदयित्वा तामोषधिन् वानरोत्तमः

tataḥ saṅkṣodayitvā tāmoṣadhin vānarottamaḥ

सशल्यः स समाघ्राय लक्ष्मणः परवीरहा

saśalyaḥ sa samāghrāya lakṣmaṇaḥ paravīrahā

तमुत्थितं तु हरयो भूतलात्प्रेक्ष्य लक्ष्मणम्

tamutthitaṃ tu harayo bhūtalātprekṣya lakṣmaṇam

एह्येहीत्यब्रवीद्रामो लाक्ष्मणं परवीरहा

ehyehītyabravīdrāmo lākṣmaṇaṃ paravīrahā

अब्रवीच्च परिष्वज्य सौमित्रिन् राघवस्तदा

abravīcca pariṣvajya saumitrin rāghavastadā

न हि मे जीवितेनार्थः सीतया च जयेन वा

na hi me jīvitenārthaḥ sītayā ca jayena vā

इत्येवन् वदतस्तस्य राघवस्य महात्मनः

ityevan vadatastasya rāghavasya mahātmanaḥ

तां प्रतिज्ञां प्रतिज्ञाय पुरा सत्यपराक्रम

tāṃ pratijñāṃ pratijñāya purā satyaparākrama

न प्रतिज्ञान् हि कुर्वन्ति वितथां साधवोअनघ

na pratijñān hi kurvanti vitathāṃ sādhavoanagha

नैराश्यमुपगन्तुन् ते तदलं मत्कृतेअनघ

nairāśyamupagantun te tadalaṃ matkṛteanagha

न जीवन्यास्यते शत्रुस्तव बाणपथन् गतः

na jīvanyāsyate śatrustava bāṇapathan gataḥ

अहन् तु वधमिच्छामि शीघ्रमस्य दुरात्मनः

ahan tu vadhamicchāmi śīghramasya durātmanaḥ

इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे आदिकाव्ये युद्धकाण्डे एकाधिकशततमः सर्गः

ityārṣe śrīmadrāmāyaṇe ādikāvye yuddhakāṇḍe ekādhikaśatatamaḥ sargaḥ