तस्मिन्प्रतिहतेअस्त्रे तु रावणो राक्षसाधिपः
क्रोधन् च द्विगुणं चक्रे क्रोधाच्चास्त्रमनन्तरम्

tasminpratihateastre tu rāvaṇo rākṣasādhipaḥ
krodhan ca dviguṇaṃ cakre krodhāccāstramanantaram

मयेन विहितन् रौद्रमन्यदस्त्रं महाद्युतिः
उत्स्रष्टुन् रावणो घोरं राघवाय प्रचक्रमे

mayena vihitan raudramanyadastraṃ mahādyutiḥ
utsraṣṭun rāvaṇo ghoraṃ rāghavāya pracakrame

ततः शूलानि निश्चेरुर्गदाश्च मुसलानि च
कार्मुकाद्दीप्यमानानि वज्रसाराणि सर्वशः

tataḥ śūlāni niścerurgadāśca musalāni ca
kārmukāddīpyamānāni vajrasārāṇi sarvaśaḥ

मुद्गरः कूटपाशाश्च दीप्ताश्चाशनयस्तथा
निष्पेतुर्विविधास्तीक्ष्णा वाता इव युगक्षये

mudgaraḥ kūṭapāśāśca dīptāścāśanayastathā
niṣpeturvividhāstīkṣṇā vātā iva yugakṣaye

तदस्त्रन् राघवः श्रीमानुत्तमास्त्रविदां वरः
जघान परमास्त्रेण गन्धर्वेण महाद्युतिः

tadastran rāghavaḥ śrīmānuttamāstravidāṃ varaḥ
jaghāna paramāstreṇa gandharveṇa mahādyutiḥ

तस्मिन्प्रतिहतेअस्त्रे तु राघवेण महात्मना
रावणः क्रोधताम्राक्षः सौरमस्त्रमुदीरयत्

tasminpratihateastre tu rāghaveṇa mahātmanā
rāvaṇaḥ krodhatāmrākṣaḥ sauramastramudīrayat

ततश्चक्राणि निष्पेतुर्भास्वराणि महान्ति च
कार्मुकाद्भीमवेगस्य दशग्रीवस्य धीमतः

tataścakrāṇi niṣpeturbhāsvarāṇi mahānti ca
kārmukādbhīmavegasya daśagrīvasya dhīmataḥ

तैरासीद्गगनन् दीप्तन् सम्पतद्भिरितस्ततः
पतद्भिश्च दिशो दीप्तैश्चन्द्रसूर्यग्रहैरिव

tairāsīdgaganan dīptan sampatadbhiritastataḥ
patadbhiśca diśo dīptaiścandrasūryagrahairiva

तानि चिच्छेद बाणौघैश्चक्राणि तु स राघवः
आयुधानि विचित्राणि रावणस्य चमूमुखे

tāni ciccheda bāṇaughaiścakrāṇi tu sa rāghavaḥ
āyudhāni vicitrāṇi rāvaṇasya camūmukhe

तदस्त्रन् तु हतं दृष्ट्वा रावणो राक्षसाधिपः
विव्याध दशभिर्बाणै रामन् सर्वेषु मर्मसु

tadastran tu hataṃ dṛṣṭvā rāvaṇo rākṣasādhipaḥ
vivyādha daśabhirbāṇai rāman sarveṣu marmasu

स विद्धो दशभिर्बाणैर्महाकार्मुकनिःसृतैः
रावणेन महातेजा न प्राकम्पत राघवः

sa viddho daśabhirbāṇairmahākārmukaniḥsṛtaiḥ
rāvaṇena mahātejā na prākampata rāghavaḥ

ततो विव्याध गात्रेषु सर्वेषु समितिञ्जयः
राघवस्तु सुसङ्क्रुद्धो रावणं बहुभिः शरैः

tato vivyādha gātreṣu sarveṣu samitiñjayaḥ
rāghavastu susaṅkruddho rāvaṇaṃ bahubhiḥ śaraiḥ

एतस्मिन्नन्तरे क्रुद्धो राघवस्यानुजो बली
लक्ष्मणः सायकान्सप्त जग्राह परवीरहा

etasminnantare kruddho rāghavasyānujo balī
lakṣmaṇaḥ sāyakānsapta jagrāha paravīrahā

तैः सायकैर्महावेगै रावणस्य महाद्युतिः
ध्वजं मनुष्यशीर्षन् तु तस्य चिच्छेद नैकधा

taiḥ sāyakairmahāvegai rāvaṇasya mahādyutiḥ
dhvajaṃ manuṣyaśīrṣan tu tasya ciccheda naikadhā

सारथेश्चापि बाणेन शिरो ज्वलितकुण्डलम्
जहार लक्ष्मणः श्रीमान्नैरृतस्य महाबलः

sāratheścāpi bāṇena śiro jvalitakuṇḍalam
jahāra lakṣmaṇaḥ śrīmānnairṛtasya mahābalaḥ

तस्य बाणैश् च चिच्छेद धनुर्गजकरोपमम्
लक्ष्मणो राक्षसेन्द्रस्य पञ्चभिर्निशितैः शरैः

tasya bāṇaiś ca ciccheda dhanurgajakaropamam
lakṣmaṇo rākṣasendrasya pañcabhirniśitaiḥ śaraiḥ

नीलमेघनिभांश्चास्य सदश्वान्पर्वतोपमान्
जघानाप्लुत्य गदया रावणस्य विभीषणः

nīlameghanibhāṃścāsya sadaśvānparvatopamān
jaghānāplutya gadayā rāvaṇasya vibhīṣaṇaḥ

हताश्वाद्वेगवान्वेगादवप्लुत्य महारथात्
क्रोधमाहारयत्तीव्रं भ्रातरं प्रति रावणः

hatāśvādvegavānvegādavaplutya mahārathāt
krodhamāhārayattīvraṃ bhrātaraṃ prati rāvaṇaḥ

ततः शक्तिं महाशक्तिर्दीप्तान् दीप्ताशनीम् इव
विभीषणाय चिक्षेप राक्षसेन्द्रः प्रतापवान्

tataḥ śaktiṃ mahāśaktirdīptān dīptāśanīm iva
vibhīṣaṇāya cikṣepa rākṣasendraḥ pratāpavān

अप्राप्तामेव तां बाणैस्त्रिभिश्चिच्छेद लक्ष्मणः
अथोदतिष्ठत्संनादो वानराणान् तदा रणे

aprāptāmeva tāṃ bāṇaistribhiściccheda lakṣmaṇaḥ
athodatiṣṭhatsaṃnādo vānarāṇān tadā raṇe

संपपात त्रिधा छिन्ना शक्तिः काञ्चनमालिनी
सविस्फुलिङ्गा ज्वलिता महोल्केव दिवश्च्युता

saṃpapāta tridhā chinnā śaktiḥ kāñcanamālinī
savisphuliṅgā jvalitā maholkeva divaścyutā

ततः सम्भाविततरान् कालेनापि दुरासदाम्
जग्राह विपुलान् शक्तिन् दीप्यमानां स्वतेजसा

tataḥ sambhāvitatarān kālenāpi durāsadām
jagrāha vipulān śaktin dīpyamānāṃ svatejasā

सा वेगिना बलवता रावणेन दुरात्मना
जज्वाल सुमहाघोरा शक्राशनिसमप्रभा

sā veginā balavatā rāvaṇena durātmanā
jajvāla sumahāghorā śakrāśanisamaprabhā

एतस्मिन्नन्तरे वीरो लक्ष्मणस्तन् विभीषणम्
प्राणसंशयमापन्नन् तूर्णमेवाभ्यपद्यत

etasminnantare vīro lakṣmaṇastan vibhīṣaṇam
prāṇasaṃśayamāpannan tūrṇamevābhyapadyata

तं विमोक्षयितुं वीरश्चापमायम्य लक्ष्मणः
रावणन् शक्तिहस्तन् तं शरवर्षैरवाकिरत्

taṃ vimokṣayituṃ vīraścāpamāyamya lakṣmaṇaḥ
rāvaṇan śaktihastan taṃ śaravarṣairavākirat

कीर्यमाणः शरौघेण विसृष्ट्तेन महात्मना
न प्रहर्तुं मनश्चक्रे विमुखीकृतविक्रमः

kīryamāṇaḥ śaraugheṇa visṛṣṭtena mahātmanā
na prahartuṃ manaścakre vimukhīkṛtavikramaḥ

मोक्षितं भ्रातरन् दृष्ट्वा लक्ष्मणेन स रावणः
लक्ष्मणाभिमुखस्तिष्ठन्निदन् वचनमब्रवीत्

mokṣitaṃ bhrātaran dṛṣṭvā lakṣmaṇena sa rāvaṇaḥ
lakṣmaṇābhimukhastiṣṭhannidan vacanamabravīt

मोक्षितस्ते बलश्लाघिन्यस्मादेवन् विभीषणः
विमुच्य राक्षसन् शक्तिस्त्वयीयं विनिपात्यते

mokṣitaste balaślāghinyasmādevan vibhīṣaṇaḥ
vimucya rākṣasan śaktistvayīyaṃ vinipātyate

एषा ते हृदयं भित्त्वा शक्तिर्लोहितलक्षणा
मद्बाहुपरिघोत्सृष्टा प्राणानादाय यास्यति

eṣā te hṛdayaṃ bhittvā śaktirlohitalakṣaṇā
madbāhuparighotsṛṣṭā prāṇānādāya yāsyati

इत्येवमुक्त्वा तान् शक्तिमष्टघण्टां महास्वनाम्
मयेन मायाविहिताममोघान् शत्रुघातिनीम्

ityevamuktvā tān śaktimaṣṭaghaṇṭāṃ mahāsvanām
mayena māyāvihitāmamoghān śatrughātinīm

सा क्षिप्ता भीमवेगेन शक्राशनिसमस्वना
शक्तिरभ्यपतद्वेगाल्लक्ष्मणन् रणमूर्धनि

sā kṣiptā bhīmavegena śakrāśanisamasvanā
śaktirabhyapatadvegāllakṣmaṇan raṇamūrdhani

तामनुव्याहरच्छक्तिमापतन्तीन् स राघवः
स्वस्त्यस्तु लक्ष्मणायेति मोघा भव हतोद्यमा

tāmanuvyāharacchaktimāpatantīn sa rāghavaḥ
svastyastu lakṣmaṇāyeti moghā bhava hatodyamā

तावणेन रणे शक्तिः क्रुद्धेनाशीविषोपमा
मुक्ताशूरस्यभीतस्य लक्ष्मणस्य ममज्ज सा

tāvaṇena raṇe śaktiḥ kruddhenāśīviṣopamā
muktāśūrasyabhītasya lakṣmaṇasya mamajja sā

न्यपतत्सा महावेगा लक्ष्मणस्य महोरसि
जिह्वेवोरगराजस्य दीप्यमाना महाद्युतिः

nyapatatsā mahāvegā lakṣmaṇasya mahorasi
jihvevoragarājasya dīpyamānā mahādyutiḥ

ततो रावणवेगेन सुदूरमवगाढया
शक्त्या निर्भिन्नहृदयः पपात भुवि लक्ष्मणः

tato rāvaṇavegena sudūramavagāḍhayā
śaktyā nirbhinnahṛdayaḥ papāta bhuvi lakṣmaṇaḥ

तदवस्थन् समीपस्थो लक्ष्मणं प्रेक्ष्य राघवः
भ्रातृस्नेहान्महातेजा विषण्णहृदयोअभवत्

tadavasthan samīpastho lakṣmaṇaṃ prekṣya rāghavaḥ
bhrātṛsnehānmahātejā viṣaṇṇahṛdayoabhavat

स मुहूर्तमनुध्याय बाष्पव्याकुललोचनः
बभूव सन्रब्धतरो युगान्त इव पावकः

sa muhūrtamanudhyāya bāṣpavyākulalocanaḥ
babhūva sanrabdhataro yugānta iva pāvakaḥ

न विषादस्य कालोअयमिति सञ्चिन्त्य राघवः
चक्रे सुतुमुलन् युद्धं रावणस्य वधे धृतः

na viṣādasya kāloayamiti sañcintya rāghavaḥ
cakre sutumulan yuddhaṃ rāvaṇasya vadhe dhṛtaḥ

स ददर्श ततो रामः शक्त्या भिन्नं महाहवे

sa dadarśa tato rāmaḥ śaktyā bhinnaṃ mahāhave

तामपि प्रहितान् शक्तिं रावणेन बलीयसा

tāmapi prahitān śaktiṃ rāvaṇena balīyasā

सौमित्रिन् सा विनिर्भिद्य प्रविष्टा धरणीतलम्
तान् कराभ्यां परामृश्य रामः शक्तिं भयावहाम्

saumitrin sā vinirbhidya praviṣṭā dharaṇītalam
tān karābhyāṃ parāmṛśya rāmaḥ śaktiṃ bhayāvahām

तस्य निष्कर्षतः शक्तिन् रावणेन बलीयसा

tasya niṣkarṣataḥ śaktin rāvaṇena balīyasā

अचिन्तयित्वा तान्बाणान्समाश्लिष्या च लक्ष्मणम्

acintayitvā tānbāṇānsamāśliṣyā ca lakṣmaṇam

लक्ष्मणं परिवार्येह तिष्ठध्वन् वानरोत्तमाः

lakṣmaṇaṃ parivāryeha tiṣṭhadhvan vānarottamāḥ

अस्मिन्मुहूर्ते नचिरात्सत्यं प्रतिशृणोमि वः

asminmuhūrte nacirātsatyaṃ pratiśṛṇomi vaḥ

राज्यनाशन् वने वासन् दण्डके परिधावनम्

rājyanāśan vane vāsan daṇḍake paridhāvanam

प्राप्तन् दुःखं महद्घोरं क्लेशं च निरयोपमम्

prāptan duḥkhaṃ mahadghoraṃ kleśaṃ ca nirayopamam

यदर्थन् वानरं सैन्यं समानीतमिदं मया

yadarthan vānaraṃ sainyaṃ samānītamidaṃ mayā

चक्षुर्विषयमागम्य नायन् जीवितुमर्हति

cakṣurviṣayamāgamya nāyan jīvitumarhati

स्वस्थाः पश्यत दुर्धर्षा युद्धन् वानरपुङ्गवाः
आसीनाः पर्वताग्रेषु ममेदन् रावणस्य च

svasthāḥ paśyata durdharṣā yuddhan vānarapuṅgavāḥ
āsīnāḥ parvatāgreṣu mamedan rāvaṇasya ca

अद्य रामस्य रामत्वं पश्यन्तु मम सन्युगे
त्रयो लोकाः सगन्धर्वाः सदेवाः सर्षिचारणाः

adya rāmasya rāmatvaṃ paśyantu mama sanyuge
trayo lokāḥ sagandharvāḥ sadevāḥ sarṣicāraṇāḥ

अद्य कर्म करिष्यामि यल्लोकाः सचराचराः
सदेवाः कथयिष्यन्ति यावद्भूमिर्धरिष्यति

adya karma kariṣyāmi yallokāḥ sacarācarāḥ
sadevāḥ kathayiṣyanti yāvadbhūmirdhariṣyati

एवमुक्त्वा शितैर्बाणैस्तप्तकाञ्चनभूषणैः
आजघान दशग्रीवन् रणे रामः समाहितः

evamuktvā śitairbāṇaistaptakāñcanabhūṣaṇaiḥ
ājaghāna daśagrīvan raṇe rāmaḥ samāhitaḥ

अथ प्रदीप्तैर्नाराचैर्मुसलैश्चापि रावणः

atha pradīptairnārācairmusalaiścāpi rāvaṇaḥ

रामरावणमुक्तानामन्योन्यमभिनिघ्नताम्

rāmarāvaṇamuktānāmanyonyamabhinighnatām

ते भिन्नाश्च विकीर्णाश्च रामरावणयोः शराः

te bhinnāśca vikīrṇāśca rāmarāvaṇayoḥ śarāḥ

तयोर्ज्यातलनिर्घोषो रामरावणयोर्महान्

tayorjyātalanirghoṣo rāmarāvaṇayormahān

इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे आदिकाव्ये युद्धकाण्डे शततमः सर्गः

ityārṣe śrīmadrāmāyaṇe ādikāvye yuddhakāṇḍe śatatamaḥ sargaḥ