सुग्रीवेण एवम् उक्तः तु हृष्टो दधि मुखः कपिः
राघवम् लक्ष्मणम् चैव सुग्रीवम् च अभ्यवादयत्

sugrīveṇa evam uktaḥ tu hṛṣṭo dadhi mukhaḥ kapiḥ
rāghavam lakṣmaṇam caiva sugrīvam ca abhyavādayat

स प्रणम्य च सुग्रीवम् राघवौ च महाबलौ
वानरैः सहितैः शूरैः दिवम् एव उत्पपात ह

sa praṇamya ca sugrīvam rāghavau ca mahābalau
vānaraiḥ sahitaiḥ śūraiḥ divam eva utpapāta ha

स प्रविष्टो मधु वनम् ददर्श हरि यूथपान्
विमदान् उद्धतान् सर्वान् मेहमानान् मधु उदकम्

sa praviṣṭo madhu vanam dadarśa hari yūthapān
vimadān uddhatān sarvān mehamānān madhu udakam

स तान् उपागमत् वीरो बद्ध्वा कर पुट अञ्जलिम्
उवाच वचनम् श्लक्ष्णम् इदम् हृष्टवत् अन्गदम्

sa tān upāgamat vīro baddhvā kara puṭa añjalim
uvāca vacanam ślakṣṇam idam hṛṣṭavat angadam

सौम्य रोषो न कर्तव्यो यत् एभिः अभिवारितः
अज्ञानात् रक्षिभिः क्रोधात् भवन्तः प्रतिषेधिताः

saumya roṣo na kartavyo yat ebhiḥ abhivāritaḥ
ajñānāt rakṣibhiḥ krodhāt bhavantaḥ pratiṣedhitāḥ

युव राजः त्वम् ईशः च वनस्य अस्य महाबल
मौर्ख्यात् पूर्वम् कृतो दोषः तत् भवान् क्षन्तुम् अर्हति

yuva rājaḥ tvam īśaḥ ca vanasya asya mahābala
maurkhyāt pūrvam kṛto doṣaḥ tat bhavān kṣantum arhati

आख्यातम् हि मया गत्वा पितृव्यस्य तव अनघ
इह उपयानम् सर्वेषाम् एतेषाम् वन चारिणाम्

ākhyātam hi mayā gatvā pitṛvyasya tava anagha
iha upayānam sarveṣām eteṣām vana cāriṇām

स त्वत् आगमनम् श्रुत्वा सह एभिः हरि यूथपैः
प्रहृष्टो न तु रुष्टो असौ वनम् श्रुत्वा प्रधर्षितम्

sa tvat āgamanam śrutvā saha ebhiḥ hari yūthapaiḥ
prahṛṣṭo na tu ruṣṭo asau vanam śrutvā pradharṣitam

प्रहृष्टो माम् पितृव्यः ते सुग्रीवो वानर ईश्वरः
शीघ्रम् प्रेषय सर्वान् तान् इति ह उवाच पार्थिवः

prahṛṣṭo mām pitṛvyaḥ te sugrīvo vānara īśvaraḥ
śīghram preṣaya sarvān tān iti ha uvāca pārthivaḥ

श्रुत्वा दधि मुखस्य एतत् वचनम् श्लक्ष्णम् अन्गदः
अब्रवीत् तान् हरि श्रेष्ठो वाक्यम् वाक्य विशारदः

śrutvā dadhi mukhasya etat vacanam ślakṣṇam angadaḥ
abravīt tān hari śreṣṭho vākyam vākya viśāradaḥ

शन्के श्रुतो अयम् वृत्त अन्तो रामेण हरि यूथपाः
तत् क्षमम् न इह नः स्थातुम् कृते कार्ये परम् तपाः

śanke śruto ayam vṛtta anto rāmeṇa hari yūthapāḥ
tat kṣamam na iha naḥ sthātum kṛte kārye param tapāḥ

पीत्वा मधु यथा कामम् विश्रान्ता वन चारिणः
किम् शेषम् गमनम् तत्र सुग्रीवो यत्र मे गुरुः

pītvā madhu yathā kāmam viśrāntā vana cāriṇaḥ
kim śeṣam gamanam tatra sugrīvo yatra me guruḥ

सर्वे यथा माम् वक्ष्यन्ति समेत्य हरि यूथपाः
तथा अस्मि कर्ता कर्तव्ये भवद्भिः परवान् अहम्

sarve yathā mām vakṣyanti sametya hari yūthapāḥ
tathā asmi kartā kartavye bhavadbhiḥ paravān aham

न आज्ञापयितुम् ईशो अहम् युव राजो अस्मि यदि अपि
अयुक्तम् कृत कर्माणो यूयम् धर्षयितुम् मया

na ājñāpayitum īśo aham yuva rājo asmi yadi api
ayuktam kṛta karmāṇo yūyam dharṣayitum mayā

ब्रुवतः च अन्गदः च एवम् श्रुत्वा वचनम् अव्ययम्
प्रहृष्ट मनसो वाक्यम् इदम् ऊचुः वन ओकसः

bruvataḥ ca angadaḥ ca evam śrutvā vacanam avyayam
prahṛṣṭa manaso vākyam idam ūcuḥ vana okasaḥ

एवम् वक्ष्यति को राजन् प्रभुः सन् वानर ऋषभ
ऐश्वर्य मद मत्तो हि सर्वो अहम् इति मन्यते

evam vakṣyati ko rājan prabhuḥ san vānara ṛṣabha
aiśvarya mada matto hi sarvo aham iti manyate

तव च इदम् सुसदृशम् वाक्यम् न अन्यस्य कस्यचित्
सम्नतिः हि तव आख्याति भविष्यत् शुभ भाग्यताम्

tava ca idam susadṛśam vākyam na anyasya kasyacit
samnatiḥ hi tava ākhyāti bhaviṣyat śubha bhāgyatām

सर्वे वयम् अपि प्राप्ताः तत्र गन्तुम् कृत क्षणाः
स यत्र हरि वीराणाम् सुग्रीवः पतिः अव्ययः

sarve vayam api prāptāḥ tatra gantum kṛta kṣaṇāḥ
sa yatra hari vīrāṇām sugrīvaḥ patiḥ avyayaḥ

त्वया हि अनुक्तैः हरिभिः न एव शक्यम् पदात् पदम्
क्वचित् गन्तुम् हरि श्रेष्ठ ब्रूमः सत्यम् इदम् तु ते

tvayā hi anuktaiḥ haribhiḥ na eva śakyam padāt padam
kvacit gantum hari śreṣṭha brūmaḥ satyam idam tu te

एवम् तु वदताम् तेषाम् अन्गदः प्रत्यभाषत
बाढम् गच्छाम इति उक्त्वा उत्पपात मही तलात्

evam tu vadatām teṣām angadaḥ pratyabhāṣata
bāḍham gacchāma iti uktvā utpapāta mahī talāt

उत्पतन्तम् अनूत्पेतुः सर्वे ते हरि यूथपाः
कृत्वा आकाशम् निराकाशम् यज्ञ उत्क्षिप्ता इव अनलाः

utpatantam anūtpetuḥ sarve te hari yūthapāḥ
kṛtvā ākāśam nirākāśam yajña utkṣiptā iva analāḥ

ते अम्बरम् सहसा उत्पत्य वेगवन्तः प्लवम्गमाः
विनदन्तो महानादम् घना वात ईरिता यथा

te ambaram sahasā utpatya vegavantaḥ plavamgamāḥ
vinadanto mahānādam ghanā vāta īritā yathā

अन्गदे हि अननुप्राप्ते सुग्रीवो वानर अधिपः
उवाच शोक उपहतम् रामम् कमल लोचनम्

angade hi ananuprāpte sugrīvo vānara adhipaḥ
uvāca śoka upahatam rāmam kamala locanam

समाश्वसिहि भद्रम् ते दृष्टा देवी न संशयः
न आगन्तुम् इह शक्यम् तैः अतीते समये हि नः

samāśvasihi bhadram te dṛṣṭā devī na saṃśayaḥ
na āgantum iha śakyam taiḥ atīte samaye hi naḥ

न मत् सकाशम् आगच्छेत् कृत्ये हि विनिपातिते
युव राजो महाबाहुः प्लवताम् प्रवरो अन्गदः

na mat sakāśam āgacchet kṛtye hi vinipātite
yuva rājo mahābāhuḥ plavatām pravaro angadaḥ

यदि अपि अकृत कृत्यानाम् ईदृशः स्यात् उपक्रमः
भवेत् तु दीन वदनो भ्रान्त विप्लुत मानसः

yadi api akṛta kṛtyānām īdṛśaḥ syāt upakramaḥ
bhavet tu dīna vadano bhrānta vipluta mānasaḥ

पितृ पैतामहम् च एतत् पूर्वकैः अभिरक्षितम्
न मे मधु वनम् हन्यात् अहृष्टः प्लवग ईश्वरः

pitṛ paitāmaham ca etat pūrvakaiḥ abhirakṣitam
na me madhu vanam hanyāt ahṛṣṭaḥ plavaga īśvaraḥ

दृष्टा देवी न संदेहो न च अन्येन हनूमता

dṛṣṭā devī na saṃdeho na ca anyena hanūmatā

हनूमति हि सिद्धिः च मतिः च मति सत्तम

hanūmati hi siddhiḥ ca matiḥ ca mati sattama

जाम्बवान् यत्र नेता स्यात् अन्गदः च बल ईश्वरः

jāmbavān yatra netā syāt angadaḥ ca bala īśvaraḥ

मा भूः चिन्ता समायुक्तः सम्प्रति अमित विक्रम

mā bhūḥ cintā samāyuktaḥ samprati amita vikrama

ततः श्रुत्वा निनादम् तम् कपीनाम् कपि सत्तमः

tataḥ śrutvā ninādam tam kapīnām kapi sattamaḥ

आजग्मुः ते अपि हरयो राम दर्शन कान्क्षिणः

ājagmuḥ te api harayo rāma darśana kānkṣiṇaḥ

ते अन्गद प्रमुखा वीराः प्रहृष्टाः च मुदा अन्विताः

te angada pramukhā vīrāḥ prahṛṣṭāḥ ca mudā anvitāḥ

हनूमान् च महाबहुः प्रणम्य शिरसा ततः

hanūmān ca mahābahuḥ praṇamya śirasā tataḥ

दृष्टा देवीति हनुमद्वदनादमृतोपमम्

dṛṣṭā devīti hanumadvadanādamṛtopamam

निश्चित अर्थम् ततः तस्मिन् सुग्रीवम् पवन आत्मजे

niścita artham tataḥ tasmin sugrīvam pavana ātmaje

इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे आदिकाव्ये सुन्दरकाण्डे चतुःषष्टितमः सर्गः

ityārṣe śrīmadrāmāyaṇe ādikāvye sundarakāṇḍe catuḥṣaṣṭitamaḥ sargaḥ