तम् समीक्ष्य महासत्त्वम् सत्त्ववान् हारि सत्तमः
वाक्यम् अर्थवत् अव्यग्रः तम् उवाच दश आननम्

tam samīkṣya mahāsattvam sattvavān hāri sattamaḥ
vākyam arthavat avyagraḥ tam uvāca daśa ānanam

अहम् सुग्रीव संदेशात् इह प्राप्तः तव आलयम्
राक्षस इन्द्र हरि ईशः त्वाम् भ्राता कुशलम् अब्रवीत्

aham sugrīva saṃdeśāt iha prāptaḥ tava ālayam
rākṣasa indra hari īśaḥ tvām bhrātā kuśalam abravīt

भ्रातुः शृणु समादेशम् सुग्रीवस्य महात्मनः
धर्म अर्थ उपहितम् वाक्यम् इह च अमुत्र च क्षमम्

bhrātuḥ śṛṇu samādeśam sugrīvasya mahātmanaḥ
dharma artha upahitam vākyam iha ca amutra ca kṣamam

राजा दशरथो नाम रथ कुन्जर वाजिमान्
पिता इव बन्धुः लोकस्य सुर ईश्वर सम द्युतिः

rājā daśaratho nāma ratha kunjara vājimān
pitā iva bandhuḥ lokasya sura īśvara sama dyutiḥ

ज्येष्ठः तस्य महाबाहुः पुत्रः प्रिय करः प्रभुः
पितुः निदेशान् निष्क्रान्तः प्रविष्टो दण्डका वनम्

jyeṣṭhaḥ tasya mahābāhuḥ putraḥ priya karaḥ prabhuḥ
pituḥ nideśān niṣkrāntaḥ praviṣṭo daṇḍakā vanam

तस्य भार्या वने नष्टा सीता पतिम् अनुव्रता
वैदेहस्य सुता राज्ञो जनकस्य महात्मनः

tasya bhāryā vane naṣṭā sītā patim anuvratā
vaidehasya sutā rājño janakasya mahātmanaḥ

स मार्गमाणः ताम् देवीम् राज पुत्रः सह अनुजः
ऋश्यमूकम् अनुप्राप्तः सुग्रीवेण च सम्गतः

sa mārgamāṇaḥ tām devīm rāja putraḥ saha anujaḥ
ṛśyamūkam anuprāptaḥ sugrīveṇa ca samgataḥ

तस्य तेन प्रतिज्ञातम् सीतायाः परिमार्गणम्
सुग्रीवस्य अपि रामेण हरि राज्यम् निवेदितम्

tasya tena pratijñātam sītāyāḥ parimārgaṇam
sugrīvasya api rāmeṇa hari rājyam niveditam

ततः तेन मृधे हत्वा राज पुत्रेण वालिनम्
सुग्रीवः स्थापितो राज्ये हरि ऋक्षाणाम् गण ईश्वरः

tataḥ tena mṛdhe hatvā rāja putreṇa vālinam
sugrīvaḥ sthāpito rājye hari ṛkṣāṇām gaṇa īśvaraḥ

त्वया विज्ञातपूर्वश्च वाली वानरपुङ्गवः
रामेण निहतः संख्ये शरेणैकेन वानरः

tvayā vijñātapūrvaśca vālī vānarapuṅgavaḥ
rāmeṇa nihataḥ saṃkhye śareṇaikena vānaraḥ

स सीता मार्गणे व्यग्रः सुग्रीवः सत्य सम्गरः
हरीन् सम्प्रेषयामास दिशः सर्वा हरि ईश्वरः

sa sītā mārgaṇe vyagraḥ sugrīvaḥ satya samgaraḥ
harīn sampreṣayāmāsa diśaḥ sarvā hari īśvaraḥ

ताम् हरीणाम् सहस्राणि शतानि नियुतानि च
दिक्षु सर्वासु मार्गन्ते अधः च उपरि च अम्बरे

tām harīṇām sahasrāṇi śatāni niyutāni ca
dikṣu sarvāsu mārgante adhaḥ ca upari ca ambare

वैनतेय समाः केचित् केचित् तत्र अनिल उपमाः
असम्ग गतयः शीघ्रा हरि वीरा महाबलाः

vainateya samāḥ kecit kecit tatra anila upamāḥ
asamga gatayaḥ śīghrā hari vīrā mahābalāḥ

अहम् तु हनुमान् नाम मारुतस्य औरसः सुतः
सीतायाः तु कृते तूर्णम् शत योजनम् आयतम्

aham tu hanumān nāma mārutasya aurasaḥ sutaḥ
sītāyāḥ tu kṛte tūrṇam śata yojanam āyatam

भ्रमता च मया दृष्टा गृहे ते जनकात्मजा

bhramatā ca mayā dṛṣṭā gṛhe te janakātmajā

न हि धर्म विरुद्धेषु बह्व् अपायेषु कर्मसु
मूल घातिषु सज्जन्ते बुद्धिमन्तो भवत् विधाः

na hi dharma viruddheṣu bahv apāyeṣu karmasu
mūla ghātiṣu sajjante buddhimanto bhavat vidhāḥ

कः च लक्ष्मण मुक्तानाम् राम कोप अनुवर्तिनाम्
शराणाम् अग्रतः स्थातुम् शक्तो देव असुरेष्व् अपि

kaḥ ca lakṣmaṇa muktānām rāma kopa anuvartinām
śarāṇām agrataḥ sthātum śakto deva asureṣv api

न च अपि त्रिषु लोकेषु राजन् विद्येत कश्चन
राघवस्य व्यलीकम् यः कृत्वा सुखम् अवाप्नुयात्

na ca api triṣu lokeṣu rājan vidyeta kaścana
rāghavasya vyalīkam yaḥ kṛtvā sukham avāpnuyāt

तत् त्रिकाल हितम् वाक्यम् धर्म्यम् अर्थ अनुबन्धि च
मन्यस्व नर देवाय जानकी प्रतिदीयताम्

tat trikāla hitam vākyam dharmyam artha anubandhi ca
manyasva nara devāya jānakī pratidīyatām

दृष्टा हि इयम् मया देवी लब्धम् यत् इह दुर्लभम्
उत्तरम् कर्म यत् शेषम् निमित्तम् तत्र राघवः

dṛṣṭā hi iyam mayā devī labdham yat iha durlabham
uttaram karma yat śeṣam nimittam tatra rāghavaḥ

लक्षिता इयम् मया सीता तथा शोक परायणा
गृह्य याम् न अभिजानासि पन्च आस्याम् इव पन्नगीम्

lakṣitā iyam mayā sītā tathā śoka parāyaṇā
gṛhya yām na abhijānāsi panca āsyām iva pannagīm

न इयम् जरयितुम् शक्या सासुरैः अमरैः अपि
विष संसृष्टम् अत्यर्थम् भुक्तम् अन्नम् इव ओजसा

na iyam jarayitum śakyā sāsuraiḥ amaraiḥ api
viṣa saṃsṛṣṭam atyartham bhuktam annam iva ojasā

तपः सम्ताप लब्धः ते यो अयम् धर्म परिग्रहः
न स नाशयितुम् न्याय्य आत्म प्राण परिग्रहः

tapaḥ samtāpa labdhaḥ te yo ayam dharma parigrahaḥ
na sa nāśayitum nyāyya ātma prāṇa parigrahaḥ

अवध्यताम् तपोभिः याम् भवान् समनुपश्यति
आत्मनः सासुरैः देवैः हेतुः तत्र अपि अयम् महान्

avadhyatām tapobhiḥ yām bhavān samanupaśyati
ātmanaḥ sāsuraiḥ devaiḥ hetuḥ tatra api ayam mahān

सुग्रीवो न हि देवो अयम् न असुरो न च मानुषः
न दानवो न गन्धर्वो न यक्षो न च पन्नगः

sugrīvo na hi devo ayam na asuro na ca mānuṣaḥ
na dānavo na gandharvo na yakṣo na ca pannagaḥ

न तु धर्म उपसम्हारम् अधर्म फल सम्हितम्

na tu dharma upasamhāram adharma phala samhitam

प्राप्तम् धर्म फलम् तावत् भवता न अत्र संशयः

prāptam dharma phalam tāvat bhavatā na atra saṃśayaḥ

जन स्थान वधम् बुद्ध्वा बुद्ध्वा वालि वधम् तथा

jana sthāna vadham buddhvā buddhvā vāli vadham tathā

कामम् खल्व् अहम् अपि एकः सवाजि रथ कुन्जराम्

kāmam khalv aham api ekaḥ savāji ratha kunjarām

रामेण हि प्रतिज्ञातम् हरि ऋक्ष गण सम्निधौ

rāmeṇa hi pratijñātam hari ṛkṣa gaṇa samnidhau

अपकुर्वन् हि रामस्य साक्षात् अपि पुरम् दरः

apakurvan hi rāmasya sākṣāt api puram daraḥ

याम् सीता इति अभिजानासि या इयम् तिष्ठति ते वशे

yām sītā iti abhijānāsi yā iyam tiṣṭhati te vaśe

तत् अलम् काल पाशेन सीता विग्रह रूपिणा

tat alam kāla pāśena sītā vigraha rūpiṇā

सीतायाः तेजसा दग्धाम् राम कोप प्रपीडिताम्

sītāyāḥ tejasā dagdhām rāma kopa prapīḍitām

स्वानि मित्राणि मन्त्रींश्च ज्ञातीन् भ्रातृन् सुतान् हितान्

svāni mitrāṇi mantrīṃśca jñātīn bhrātṛn sutān hitān

सत्यम् राक्षसराजेन्द्र शृणुष्व वचनम् मम

satyam rākṣasarājendra śṛṇuṣva vacanam mama

सर्वान् लोकान् सुसम्हृत्य सभूतान् सचराचरान्

sarvān lokān susamhṛtya sabhūtān sacarācarān

देवासुरनरेन्द्रेषु यक्षरक्षोगणेषु च

devāsuranarendreṣu yakṣarakṣogaṇeṣu ca

सर्वलोकेश्वरस्यैवम् कृत्वा विप्रियमुत्तमम्
रामस्य राजसिम्हस्य दुर्लभम् तव जीवितम्

sarvalokeśvarasyaivam kṛtvā vipriyamuttamam
rāmasya rājasimhasya durlabham tava jīvitam

देवाश्च दैत्याश्च निशाचरेन्द्र
गन्धर्वविद्याधरनागयक्षाः
रामस्य लोकत्रयनायकस्य
स्थातुम् न शक्ताः समरेषु सर्वे

devāśca daityāśca niśācarendra
gandharvavidyādharanāgayakṣāḥ
rāmasya lokatrayanāyakasya
sthātum na śaktāḥ samareṣu sarve

ब्रह्म स्वयमुभूश्च तुराननो वा
रुद्रस्त्रिणेत्रस्त्रिपुरान्तको वा
इन्द्रो महेन्द्रः सुरनायको वा
त्रातुम् न शक्ता युधि रामवध्यम्

brahma svayamubhūśca turānano vā
rudrastriṇetrastripurāntako vā
indro mahendraḥ suranāyako vā
trātum na śaktā yudhi rāmavadhyam

इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे आदिकाव्ये सुन्दरकाण्डे एकपङ्चशः सर्गः

ityārṣe śrīmadrāmāyaṇe ādikāvye sundarakāṇḍe ekapaṅcaśaḥ sargaḥ