भूय एव महातेजा हनूमान् मारुत आत्मजः
अब्रवीत् प्रश्रितम् वाक्यम् सीता प्रत्यय कारणात्

bhūya eva mahātejā hanūmān māruta ātmajaḥ
abravīt praśritam vākyam sītā pratyaya kāraṇāt

वानरो अहम् महाभागे दूतो रामस्य धीमतः
राम नाम अन्कितम् च इदम् पश्य देवि अन्गुलीयकम्

vānaro aham mahābhāge dūto rāmasya dhīmataḥ
rāma nāma ankitam ca idam paśya devi angulīyakam

प्रत्ययार्थम् तवानीतम् तेन दत्तम् महात्मना
समाश्वसिहि भद्रम् ते क्षीण दुह्ख फला हि असि

pratyayārtham tavānītam tena dattam mahātmanā
samāśvasihi bhadram te kṣīṇa duhkha phalā hi asi

गृहीत्वा प्रेक्षमाणा सा भर्तुः कर विभूषणम्
भर्तारम् इव सम्प्राप्ता जानकी मुदिता अभवत्

gṛhītvā prekṣamāṇā sā bhartuḥ kara vibhūṣaṇam
bhartāram iva samprāptā jānakī muditā abhavat

चारु तत् वदनम् तस्याः ताम्र शुक्ल आयत ईक्षणम्
अशोभत विशालाक्ष्या राहु मुक्त इव उडु राट्

cāru tat vadanam tasyāḥ tāmra śukla āyata īkṣaṇam
aśobhata viśālākṣyā rāhu mukta iva uḍu rāṭ

विक्रान्तः त्वम् समर्थः त्वम् प्राज्ञः त्वम् वानर उत्तम
येन इदम् राक्षस पदम् त्वया एकेन प्रधर्षितम्

vikrāntaḥ tvam samarthaḥ tvam prājñaḥ tvam vānara uttama
yena idam rākṣasa padam tvayā ekena pradharṣitam

शत योजन विस्तीर्णः सागरो मकर आलयः
विक्रम श्लाघनीयेन क्रमता गोष्पदी कृतः

śata yojana vistīrṇaḥ sāgaro makara ālayaḥ
vikrama ślāghanīyena kramatā goṣpadī kṛtaḥ

न हि त्वाम् प्राकृतम् मन्ये वनरम् वनर ऋषभ
यस्य ते न अस्ति सम्त्रासो रावणान् न अपि सम्भ्रमः

na hi tvām prākṛtam manye vanaram vanara ṛṣabha
yasya te na asti samtrāso rāvaṇān na api sambhramaḥ

अर्हसे च कपि श्रेष्ठ मया समभिभाषितुम्
यदि असि प्रेषितः तेन रामेण विदित आत्मना

arhase ca kapi śreṣṭha mayā samabhibhāṣitum
yadi asi preṣitaḥ tena rāmeṇa vidita ātmanā

प्रेषयिष्यति दुर्धर्षो रामो न हि अपरीक्षितम्
पराक्रमम् अविज्ञाय मत् सकाशम् विशेषतः

preṣayiṣyati durdharṣo rāmo na hi aparīkṣitam
parākramam avijñāya mat sakāśam viśeṣataḥ

दिष्ट्या च कुशली रामो धर्म आत्मा धर्म वत्सलः
लक्ष्मणः च महातेजाः सुमित्र आनन्द वर्धनः

diṣṭyā ca kuśalī rāmo dharma ātmā dharma vatsalaḥ
lakṣmaṇaḥ ca mahātejāḥ sumitra ānanda vardhanaḥ

कुशली यदि काकुत्स्थः किम् नु सागर मेखलाम्
महीम् दहति कोपेन युग अन्त अग्निः इव उत्थितः

kuśalī yadi kākutsthaḥ kim nu sāgara mekhalām
mahīm dahati kopena yuga anta agniḥ iva utthitaḥ

अथवा शक्तिमन्तौ तौ सुराणाम् अपि निग्रहे
मम एव तु न दुह्खानाम् अस्ति मन्ये विपर्ययः

athavā śaktimantau tau surāṇām api nigrahe
mama eva tu na duhkhānām asti manye viparyayaḥ

कच्चिच् च व्यथते रामः कच्चिन् न परिपत्यते
उत्तराणि च कार्याणि कुरुते पुरुष उत्तमः

kaccic ca vyathate rāmaḥ kaccin na paripatyate
uttarāṇi ca kāryāṇi kurute puruṣa uttamaḥ

कच्चिन् न दीनः सम्भ्रान्तः कार्येषु च न मुह्यति
कच्चिन् पुरुष कार्याणि कुरुते नृपतेः सुतः

kaccin na dīnaḥ sambhrāntaḥ kāryeṣu ca na muhyati
kaccin puruṣa kāryāṇi kurute nṛpateḥ sutaḥ

द्विविधम् त्रिविध उपायम् उपायम् अपि सेवते
विजिगीषुः सुहृत् कच्चिन् मित्रेषु च परम् तपः

dvividham trividha upāyam upāyam api sevate
vijigīṣuḥ suhṛt kaccin mitreṣu ca param tapaḥ

कच्चिन् मित्राणि लभते मित्रैः च अपि अभिगम्यते
कच्चित् कल्याण मित्रः च मित्रैः च अपि पुरः कृतः

kaccin mitrāṇi labhate mitraiḥ ca api abhigamyate
kaccit kalyāṇa mitraḥ ca mitraiḥ ca api puraḥ kṛtaḥ

कच्चित् आशास्ति देवानाम् प्रसादम् पार्थिव आत्मजः
कच्चित् पुरुष कारम् च दैवम् च प्रतिपद्यते

kaccit āśāsti devānām prasādam pārthiva ātmajaḥ
kaccit puruṣa kāram ca daivam ca pratipadyate

कच्चिन् न विगत स्नेहो विवासान् मयि राघवः
कच्चिन् माम् व्यसनात् अस्मान् मोक्षयिष्यति वानरः

kaccin na vigata sneho vivāsān mayi rāghavaḥ
kaccin mām vyasanāt asmān mokṣayiṣyati vānaraḥ

सुखानाम् उचितो नित्यम् असुखानाम् अनूचितः
दुह्खम् उत्तरम् आसाद्य कच्चित् रामो न सीदति

sukhānām ucito nityam asukhānām anūcitaḥ
duhkham uttaram āsādya kaccit rāmo na sīdati

कौसल्यायाः तथा कच्चित् सुमित्रायाः तथैव च
अभीक्ष्णम् श्रूयते कच्चित् कुशलम् भरतस्य च

kausalyāyāḥ tathā kaccit sumitrāyāḥ tathaiva ca
abhīkṣṇam śrūyate kaccit kuśalam bharatasya ca

मन् निमित्तेन मान अर्हः कच्चित् शोकेन राघवः
कच्चिन् न अन्य मना रामः कच्चिन् माम् तारयिष्यति

man nimittena māna arhaḥ kaccit śokena rāghavaḥ
kaccin na anya manā rāmaḥ kaccin mām tārayiṣyati

कच्चित् अक्षाउहिणीम् भीमाम् भरतो भ्रातृ वत्सलः
ध्वजिनीम् मन्त्रिभिः गुप्ताम् प्रेषयिष्यति मत् कृते

kaccit akṣāuhiṇīm bhīmām bharato bhrātṛ vatsalaḥ
dhvajinīm mantribhiḥ guptām preṣayiṣyati mat kṛte

वानर अधिपतिः श्रीमान् सुग्रीवः कच्चित् एष्यति
मत् कृते हरिभिः वीरैः वृतो दन्त नख आयुधैः

vānara adhipatiḥ śrīmān sugrīvaḥ kaccit eṣyati
mat kṛte haribhiḥ vīraiḥ vṛto danta nakha āyudhaiḥ

कच्चिच् च लक्ष्मणः शूरः सुमित्रा आनन्द वर्धनः
अस्त्रवित् शर जालेन राक्षसान् विधमिष्यति

kaccic ca lakṣmaṇaḥ śūraḥ sumitrā ānanda vardhanaḥ
astravit śara jālena rākṣasān vidhamiṣyati

रौद्रेण कच्चित् अस्त्रेण रामेण निहतम् रणे
द्रक्ष्यामि अल्पेन कालेन रावणम् ससुहृज् जनम्

raudreṇa kaccit astreṇa rāmeṇa nihatam raṇe
drakṣyāmi alpena kālena rāvaṇam sasuhṛj janam

कच्चिन् न तद्त् हेम समान वर्णम्
तस्य आननम् पद्म समान गन्धि
मया विना शुष्यति शोक दीनम्
जल क्षये पद्मम् इव आतपेन

kaccin na tadt hema samāna varṇam
tasya ānanam padma samāna gandhi
mayā vinā śuṣyati śoka dīnam
jala kṣaye padmam iva ātapena

धर्म अपदेशात् त्यजतः च राज्याम्
माम् च अपि अरण्यम् नयतः पदातिम्
न आसीत् व्यथा यस्य न भीः न शोकः
कच्चित् स धैर्यम् हृदये करोति

dharma apadeśāt tyajataḥ ca rājyām
mām ca api araṇyam nayataḥ padātim
na āsīt vyathā yasya na bhīḥ na śokaḥ
kaccit sa dhairyam hṛdaye karoti

न च अस्य माता न पिता न च अन्यः न
स्नेहात् विशिष्टो अस्ति मया समो वा
तावद्त् हि अहम् दूत जिजीविषेयम्
यावत् प्रवृत्तिम् शृणुयाम् प्रियस्य

na ca asya mātā na pitā na ca anyaḥ na
snehāt viśiṣṭo asti mayā samo vā
tāvadt hi aham dūta jijīviṣeyam
yāvat pravṛttim śṛṇuyām priyasya

इति इव देवी वचनम् महाअर्थम्
तम् वानर इन्द्रम् मधुर अर्थम् उक्त्वा
श्रोतुम् पुनः तस्य वचो अभिरामम्
राम अर्थ युक्तम् विरराम रामा

iti iva devī vacanam mahāartham
tam vānara indram madhura artham uktvā
śrotum punaḥ tasya vaco abhirāmam
rāma artha yuktam virarāma rāmā

सीताया वचनम् श्रुत्वा मारुतिः भीम विक्रमः
शिरसि अञ्जलिम् आधाय वाक्यम् उत्तरम् अब्रवीत्

sītāyā vacanam śrutvā mārutiḥ bhīma vikramaḥ
śirasi añjalim ādhāya vākyam uttaram abravīt

न त्वाम् इहस्थाम् जानीते रामः कमल लोचनः
तेन त्वामिहस्थाम् जानीते रामः कमललोचने

na tvām ihasthām jānīte rāmaḥ kamala locanaḥ
tena tvāmihasthām jānīte rāmaḥ kamalalocane

श्रुत्वा एव तु वचो मह्यम् क्षिप्रम् एष्यति राघवः
चमूम् प्रकर्षन् महतीम् हरि ऋष्क गण सम्कुलाम्

śrutvā eva tu vaco mahyam kṣipram eṣyati rāghavaḥ
camūm prakarṣan mahatīm hari ṛṣka gaṇa samkulām

विष्टम्भयित्वा बाण ओघैः अक्षोभ्यम् वरुण आलयम्
करिष्यति पुरीम् लन्काम् काकुत्स्थः शान्त राक्षसाम्

viṣṭambhayitvā bāṇa oghaiḥ akṣobhyam varuṇa ālayam
kariṣyati purīm lankām kākutsthaḥ śānta rākṣasām

तत्र यदि अन्तरा मृत्युः यदि देवाः सह असुराः
स्थास्यन्ति पथि रामस्य स तान् अपि वधिष्यति

tatra yadi antarā mṛtyuḥ yadi devāḥ saha asurāḥ
sthāsyanti pathi rāmasya sa tān api vadhiṣyati

तव अदर्शनजेन आर्ये शोकेन स परिप्लुतः
न शर्म लभते रामः सिम्ह अर्दित इव द्विपः

tava adarśanajena ārye śokena sa pariplutaḥ
na śarma labhate rāmaḥ simha ardita iva dvipaḥ

दर्दरेण च ते देवि शपे मूल फलेन च
मलयेन च विन्ध्येन मेरुणा मन्दरेण च

dardareṇa ca te devi śape mūla phalena ca
malayena ca vindhyena meruṇā mandareṇa ca

क्षिप्रं द्रक्ष्यसि वैदेहि रामं प्रस्रवणे गिरौ
शतक्रतुमिवासीनं नाकपृष्ठस्य मूर्धनि

kṣipraṃ drakṣyasi vaidehi rāmaṃ prasravaṇe girau
śatakratumivāsīnaṃ nākapṛṣṭhasya mūrdhani

न मांसं राघवो भुङ्क्ते न चापि मधुसेवते
वन्यं सुविहितं नित्यं भक्तमश्नाति पञ्चमम्

na māṃsaṃ rāghavo bhuṅkte na cāpi madhusevate
vanyaṃ suvihitaṃ nityaṃ bhaktamaśnāti pañcamam

न एव दंशान् न मशकान् न कीटान् न सरी सृपान्
राघवो अपनयेत् गत्रात् त्वत् गतेन अन्तः आत्मना

na eva daṃśān na maśakān na kīṭān na sarī sṛpān
rāghavo apanayet gatrāt tvat gatena antaḥ ātmanā

नित्यम् ध्यान परो रामो नित्यम् शोक परायणः
न अन्यच् चिन्तयते किंचित् स तु काम वशम् गतः

nityam dhyāna paro rāmo nityam śoka parāyaṇaḥ
na anyac cintayate kiṃcit sa tu kāma vaśam gataḥ

अनिद्रः सततम् रामः सुप्तो अपि च नर उत्तमः
सीतेति मधुराम् वाणीम् व्याहरन् प्रतिबुध्यते

anidraḥ satatam rāmaḥ supto api ca nara uttamaḥ
sīteti madhurām vāṇīm vyāharan pratibudhyate

दृष्ट्वा फलम् वा पुष्पम् वा यच् च अन्यत् स्त्री मनो हरम्
बहुशो हा प्रियेति एवम् श्वसन् त्वाम् अभिभाषते

dṛṣṭvā phalam vā puṣpam vā yac ca anyat strī mano haram
bahuśo hā priyeti evam śvasan tvām abhibhāṣate

स देवि नित्यम् परितप्यमानः
त्वाम् एव सीतेति अभिभाषमाणः
धृत व्रतो राज सुतो महात्मा
तव एव लाभाय कृत प्रयत्नः

sa devi nityam paritapyamānaḥ
tvām eva sīteti abhibhāṣamāṇaḥ
dhṛta vrato rāja suto mahātmā
tava eva lābhāya kṛta prayatnaḥ

इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे आदिकाव्ये सुन्दरकाण्डे षट्त्रिंशः सर्गः

ityārṣe śrīmadrāmāyaṇe ādikāvye sundarakāṇḍe ṣaṭtriṃśaḥ sargaḥ