ततः सीतामुपागम्य राक्षस्यो विकृताननाः
परुषं परुषा नार्य ऊचुस्तां वाक्यमप्रियम्

tataḥ sītāmupāgamya rākṣasyo vikṛtānanāḥ
paruṣaṃ paruṣā nārya ūcustāṃ vākyamapriyam

किं त्वमन्तःपुरे सीते सर्वभूतमनोहरे
महार्हशयनोपेते न वासमनुमन्यसे

kiṃ tvamantaḥpure sīte sarvabhūtamanohare
mahārhaśayanopete na vāsamanumanyase

मानुषी मानुषस्यैव भार्यात्वं बहुमन्यसे
प्रत्याहर मनो रामान्न त्वं जातु भविष्यसि

mānuṣī mānuṣasyaiva bhāryātvaṃ bahumanyase
pratyāhara mano rāmānna tvaṃ jātu bhaviṣyasi

त्रैलोक्यवसुभोक्तारं रावणं राक्षसेश्वरम्
भर्तारमुपसंगम्य विहरस्व यथासुखम्

trailokyavasubhoktāraṃ rāvaṇaṃ rākṣaseśvaram
bhartāramupasaṃgamya viharasva yathāsukham

मानुषी मानुषं तं तु राममिच्छसि शोभने
राज्याद्भ्राष्टमसिद्धार्थं विक्लबं त्वमनिन्दिते

mānuṣī mānuṣaṃ taṃ tu rāmamicchasi śobhane
rājyādbhrāṣṭamasiddhārthaṃ viklabaṃ tvamanindite

राक्षसीनां वचः श्रुत्वा सीता पद्मनिभेक्षणा
नेत्राभ्यामश्रुपूर्णाभ्यामिदं वचनमब्रवीत्

rākṣasīnāṃ vacaḥ śrutvā sītā padmanibhekṣaṇā
netrābhyāmaśrupūrṇābhyāmidaṃ vacanamabravīt

यदिदम् लोकविद्विष्टमुदाहरथ संगताः
नैतन्मनसि वाक्यं मे किल्बिषं प्रतिभाति वः

yadidam lokavidviṣṭamudāharatha saṃgatāḥ
naitanmanasi vākyaṃ me kilbiṣaṃ pratibhāti vaḥ

न मानुषी राक्षसस्य भार्या भवितुमर्हति
कामं खादत मां सर्वा न करिष्यामि वो वचः

na mānuṣī rākṣasasya bhāryā bhavitumarhati
kāmaṃ khādata māṃ sarvā na kariṣyāmi vo vacaḥ

दीनो वा राज्यहीनो वा यो मे भर्ता स मे गुरुः
तं नित्यमनुरक्तास्मि यथा सूर्यं सुवर्चला

dīno vā rājyahīno vā yo me bhartā sa me guruḥ
taṃ nityamanuraktāsmi yathā sūryaṃ suvarcalā

यथा शची महाभागा शक्रं समुपतिष्ठति
अरुन्धती वसिष्ठं च रोहिणी शशिनं यथा

yathā śacī mahābhāgā śakraṃ samupatiṣṭhati
arundhatī vasiṣṭhaṃ ca rohiṇī śaśinaṃ yathā

सीताया वचनं श्रुत्वा राक्षस्यः क्रोधमूर्चिताः

sītāyā vacanaṃ śrutvā rākṣasyaḥ krodhamūrcitāḥ

अवलीनः स निर्वाक्यो हनुमान् शिंशुपाद्रुमे

avalīnaḥ sa nirvākyo hanumān śiṃśupādrume

तामभिक्रम्य संक्रुद्दा वेपमानां समन्ततः

tāmabhikramya saṃkruddā vepamānāṃ samantataḥ

ऊचुश्च परमक्रुद्धाः प्रगृह्याशु परश्वधान्

ūcuśca paramakruddhāḥ pragṛhyāśu paraśvadhān

सा भर्तस्यमाना भीमाभी राक्षसीभिर्वरानना

sā bhartasyamānā bhīmābhī rākṣasībhirvarānanā

ततस्तां शिंशुपां सीता राक्षसीभिः समावृता

tatastāṃ śiṃśupāṃ sītā rākṣasībhiḥ samāvṛtā

तां कृशां दीनवदनां मलिनाम्बरधारिणीम्

tāṃ kṛśāṃ dīnavadanāṃ malināmbaradhāriṇīm

ततस्तां विनता नाम राक्षसी भीमदर्शना

tatastāṃ vinatā nāma rākṣasī bhīmadarśanā

सीते पर्याप्तमेतावद्भर्तुः स्नेहो निदर्शितः

sīte paryāptametāvadbhartuḥ sneho nidarśitaḥ

परितुष्टास्मि भद्रं ते मानुषस्ते कृतो विधिः

parituṣṭāsmi bhadraṃ te mānuṣaste kṛto vidhiḥ

रावणं भ्ज भर्तारं भर्तारं सर्वरक्षसाम्

rāvaṇaṃ bhja bhartāraṃ bhartāraṃ sarvarakṣasām

मानुषं कृपणं रामं त्यक्त्वा रावणमाश्रय
दिव्याङ्गरागा वैदेहि दिव्याभरणभूषिता

mānuṣaṃ kṛpaṇaṃ rāmaṃ tyaktvā rāvaṇamāśraya
divyāṅgarāgā vaidehi divyābharaṇabhūṣitā

अग्नेः स्वाहा यथा देवी शिची वेन्द्रस्य शोभने

agneḥ svāhā yathā devī śicī vendrasya śobhane

एतदुक्तं च मे वाक्यं यदि त्वं न करिष्यपि

etaduktaṃ ca me vākyaṃ yadi tvaṃ na kariṣyapi

अन्या तु विकटा नाम लबमानपयोधरा

anyā tu vikaṭā nāma labamānapayodharā

बहून्य्प्रियरूपाणि वचनानि सुदुर्मते

bahūnypriyarūpāṇi vacanāni sudurmate

न च नः कुरुषे वाक्यं हितं कालपुरुस्कृतम्

na ca naḥ kuruṣe vākyaṃ hitaṃ kālapuruskṛtam

रावणस्य गृहे रुद्धामस्माभिस्तु सुरक्षिताम्
न त्वां शक्तः परित्रातुमपि साक्षात्पुरन्दरः

rāvaṇasya gṛhe ruddhāmasmābhistu surakṣitām
na tvāṃ śaktaḥ paritrātumapi sākṣātpurandaraḥ

कुरुष्व हितवादिन्या वचनं मम मैथिलि
अलमश्रुप्रपातेन त्यज शोकमन्र्थकम्

kuruṣva hitavādinyā vacanaṃ mama maithili
alamaśruprapātena tyaja śokamanrthakam

भज प्रीतिं च हर्षं च त्यजैतां नित्यदैन्यताम्
सीते राक्षसराजेन सह क्रीड यथासुखम्

bhaja prītiṃ ca harṣaṃ ca tyajaitāṃ nityadainyatām
sīte rākṣasarājena saha krīḍa yathāsukham

जानासि हि यथा भीरु स्त्रीणां यौवनमध्रुवम्
यावन्न ते व्यतिक्रामेत्तावत्सुखमवाप्नुहि

jānāsi hi yathā bhīru strīṇāṃ yauvanamadhruvam
yāvanna te vyatikrāmettāvatsukhamavāpnuhi

उद्यानानि च रम्याणि पर्वतोपवनानि च
सह राक्षसराजेन चर त्वं मदिरेक्षणे

udyānāni ca ramyāṇi parvatopavanāni ca
saha rākṣasarājena cara tvaṃ madirekṣaṇe

स्त्रीसहस्राणि ते सप्त वशे स्थास्यन्ति सुन्दरि
रावणं भज भर्तारं भ्र्तारं सर्वरक्षसाम्

strīsahasrāṇi te sapta vaśe sthāsyanti sundari
rāvaṇaṃ bhaja bhartāraṃ bhrtāraṃ sarvarakṣasām

उत्पाट्य वा ते हृदयं भक्षयिष्यामि मैथिलि
यदि मे व्याहृतं वाक्यं न यथावत्करिष्यसि

utpāṭya vā te hṛdayaṃ bhakṣayiṣyāmi maithili
yadi me vyāhṛtaṃ vākyaṃ na yathāvatkariṣyasi

ततश्चण्डोदरी नाम राक्षसी क्रोधमूर्छिता
भ्रामयन्ती महच्चूलमिदं वचनम्ब्रवीत्

tataścaṇḍodarī nāma rākṣasī krodhamūrchitā
bhrāmayantī mahaccūlamidaṃ vacanambravīt

इमां हरिणलोलाक्षीं त्रासोत्कम्पिपयोधरां
रावणेन हृतां दृष्ट्वा दौहृदो मे महानभूत्

imāṃ hariṇalolākṣīṃ trāsotkampipayodharāṃ
rāvaṇena hṛtāṃ dṛṣṭvā dauhṛdo me mahānabhūt

यकृत्ल्पीहमथोत्पीडं हृदयं च सबन्धनम्
अन्त्राण्यपि तथा शीर्षं खादेयमिति मे मतिः

yakṛtlpīhamathotpīḍaṃ hṛdayaṃ ca sabandhanam
antrāṇyapi tathā śīrṣaṃ khādeyamiti me matiḥ

ततस्तु प्रघसा नाम राक्षसी वाक्यमब्रवीत्
कण्ठमस्या नृशंसायाः पीडयाम किमास्यते

tatastu praghasā nāma rākṣasī vākyamabravīt
kaṇṭhamasyā nṛśaṃsāyāḥ pīḍayāma kimāsyate

निवेद्यतां ततो राज्ञे मानुषी सा मृतेति ह
नात्र कश्चन संदेहः खादतेति स वक्ष्यति

nivedyatāṃ tato rājñe mānuṣī sā mṛteti ha
nātra kaścana saṃdehaḥ khādateti sa vakṣyati

ततस्त्वजामुखी नाम राक्षसी वाक्यमब्रवीत्
विशस्येमां ततः सर्वाः समान् कुरुत पीलुकान्

tatastvajāmukhī nāma rākṣasī vākyamabravīt
viśasyemāṃ tataḥ sarvāḥ samān kuruta pīlukān

विभजाम ततः सर्वा विवादो मे न रोचते
पेयमानीयतां क्षिप्रं लेह्यमुच्चावचं बहु

vibhajāma tataḥ sarvā vivādo me na rocate
peyamānīyatāṃ kṣipraṃ lehyamuccāvacaṃ bahu

ततः शूर्पणखा नाम राक्षसी वाक्यमब्रवीत्
अजामुख्या यदुक्तं हि तदेव मम रोचते

tataḥ śūrpaṇakhā nāma rākṣasī vākyamabravīt
ajāmukhyā yaduktaṃ hi tadeva mama rocate

सुरा चानीयतां क्षिप्रं सर्वशोकविनाशिनी
मानुषं मां समास्वाद्य नृत्यामोथ निकुम्भिलाम्

surā cānīyatāṃ kṣipraṃ sarvaśokavināśinī
mānuṣaṃ māṃ samāsvādya nṛtyāmotha nikumbhilām

इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे आदिकाव्ये सुन्दरकाण्डे चतुर्विंशः सर्गः

ityārṣe śrīmadrāmāyaṇe ādikāvye sundarakāṇḍe caturviṃśaḥ sargaḥ