स सागरमनाधृष्यमतिक्रम्य महाबलः
त्रिकूटशिखरे लङ्कां स्थितां स्वस्थो ददर्श
ह

sa sāgaramanādhṛṣyamatikramya mahābalaḥ
trikūṭaśikhare laṅkāṃ sthitāṃ svastho dadarśa
ha

ततः पादपमुक्तेन पुष्पवर्षेण वीर्यवान्
अभिवृष्टः स्थितस्तत्र बभौ पुष्पमयो यथा

tataḥ pādapamuktena puṣpavarṣeṇa vīryavān
abhivṛṣṭaḥ sthitastatra babhau puṣpamayo yathā

योजनानां शतं श्रीमांस्तीर्त्वाप्युत्तमविक्रमः
अनिःस्वसन् कपिस्तत्र न ग्लानिमधिगच्छति

yojanānāṃ śataṃ śrīmāṃstīrtvāpyuttamavikramaḥ
aniḥsvasan kapistatra na glānimadhigacchati

शतान्यहं योजनानां क्रमेयं सुबहुन्यपि
किं पुनः सागरस्यान्तं संख्यातं शतयोजनम्

śatānyahaṃ yojanānāṃ krameyaṃ subahunyapi
kiṃ punaḥ sāgarasyāntaṃ saṃkhyātaṃ śatayojanam

स तु वीर्यवतां श्रेष्ठः प्लवतामपि चोत्तमः
जगाम वेगवान् लङ्कां लङ्घयित्वा महोदधिम्

sa tu vīryavatāṃ śreṣṭhaḥ plavatāmapi cottamaḥ
jagāma vegavān laṅkāṃ laṅghayitvā mahodadhim

शाद्वलानि च नीलानि गन्धवन्ति वनानि च
गण्डवन्ति च मध्येन जगाम नगवन्ति च

śādvalāni ca nīlāni gandhavanti vanāni ca
gaṇḍavanti ca madhyena jagāma nagavanti ca

शैलांश्च तरुसंचन्नान् वनराजीश्च पुष्पिताः
अभिचक्राम तेजस्वी हनुमान् प्लवगर्षभः

śailāṃśca tarusaṃcannān vanarājīśca puṣpitāḥ
abhicakrāma tejasvī hanumān plavagarṣabhaḥ

स तस्मिन्नचले तिष्ठन्वनान्युपवनानि च
स नगाग्रे च तां लङ्कां ददर्श पवनात्मजः

sa tasminnacale tiṣṭhanvanānyupavanāni ca
sa nagāgre ca tāṃ laṅkāṃ dadarśa pavanātmajaḥ

सरल्दान् कर्णिकारांश्च खर्जूरांश्च सुपुष्पितान्
प्रियाल्दान्मुचुल्दिन्दांश्च कुटजान् केतकानपि

saraldān karṇikārāṃśca kharjūrāṃśca supuṣpitān
priyāldānmuculdindāṃśca kuṭajān ketakānapi

समासाद्य च लक्ष्मीवन् लङ्कां रावणपालिताम्
परिखाभिः सपद्माभिः सोत्पलाभिरलंकृताम्

samāsādya ca lakṣmīvan laṅkāṃ rāvaṇapālitām
parikhābhiḥ sapadmābhiḥ sotpalābhiralaṃkṛtām

गिरिमूर्ध्नि स्थितां लङ्कां पाण्डुरैर्भवनैः शुभैः
ददर्श स कपिश्रेष्ठः पुरमाकाशगं
यथा

girimūrdhni sthitāṃ laṅkāṃ pāṇḍurairbhavanaiḥ śubhaiḥ
dadarśa sa kapiśreṣṭhaḥ puramākāśagaṃ
yathā

पालितां राक्षसेन्द्रेण निर्मितां विश्वकर्मणा
प्लवमानामिवाकाशे ददर्श हनुमान् पुरीम्

pālitāṃ rākṣasendreṇa nirmitāṃ viśvakarmaṇā
plavamānāmivākāśe dadarśa hanumān purīm

पप्रप्राकारजघनां विपुलाम्बुनवाम्बराम्
शतघ्नीशूलकेशान्तामट्टालकवतंसकाम्

papraprākārajaghanāṃ vipulāmbunavāmbarām
śataghnīśūlakeśāntāmaṭṭālakavataṃsakām

कैलासशिखरप्रख्यामालिख्स्न्तीमिवाम्बरम्
डीयमानामिवाकाशमुच्छ्रितैर्भवनोत्तमैः

kailāsaśikharaprakhyāmālikhsntīmivāmbaram
ḍīyamānāmivākāśamucchritairbhavanottamaiḥ

आगत्यापीह हरयो भविष्यन्ति निररथकाः
न हि युद्धेन व लङ्का शक्या जेतुं सुरैरपि

āgatyāpīha harayo bhaviṣyanti nirarathakāḥ
na hi yuddhena va laṅkā śakyā jetuṃ surairapi

इमां तु विषमां दुर्गां लङ्कां रावणपालिताम्
प्राप्यापि स महाबाहुः किम् करिष्यति राघवः

imāṃ tu viṣamāṃ durgāṃ laṅkāṃ rāvaṇapālitām
prāpyāpi sa mahābāhuḥ kim kariṣyati rāghavaḥ

अवकाशो न सान्त्वस्य रक्षसेष्वभिगम्यते
न दानस्य न भेदस्य नैव युद्धस्य दृश्यते

avakāśo na sāntvasya rakṣaseṣvabhigamyate
na dānasya na bhedasya naiva yuddhasya dṛśyate

चतुर्णामेव हि गतिर्वानराणां महात्मनाम्
वालिपुत्रस्य नीलस्य मम राज्ञश्च धीमतः

caturṇāmeva hi gatirvānarāṇāṃ mahātmanām
vāliputrasya nīlasya mama rājñaśca dhīmataḥ

यावज्जानामि वैदेहीं यदि जीवति वा न वा
तत्रैव चिन्तयिष्यामि दृष्ट्वा तां जनकात्मजाम्

yāvajjānāmi vaidehīṃ yadi jīvati vā na vā
tatraiva cintayiṣyāmi dṛṣṭvā tāṃ janakātmajām

ततः स चिन्तयामास मुहूर्तं कपिकुञ्जरः
गिरिशृङ्गे स्थितस्तस्मिन् रामस्याभ्युदये रतः

tataḥ sa cintayāmāsa muhūrtaṃ kapikuñjaraḥ
giriśṛṅge sthitastasmin rāmasyābhyudaye rataḥ

अनेन रूपेण मया न शक्या रक्षसां पुरी
प्रवेष्टुं राक्षसैर्गुप्ता क्रूरैर्बलसमन्वितैः

anena rūpeṇa mayā na śakyā rakṣasāṃ purī
praveṣṭuṃ rākṣasairguptā krūrairbalasamanvitaiḥ

उग्रौजसो महावीर्या बलवन्तश्च राक्षसाः
वञ्चनीया मया सर्वे जानकीं परिमार्गता

ugraujaso mahāvīryā balavantaśca rākṣasāḥ
vañcanīyā mayā sarve jānakīṃ parimārgatā

लक्ष्यालक्ष्येण रूपेण रात्रौ लङ्का पुरी मया
प्रवेष्टुं प्राप्तकालं मे कृत्यं साधयितुं
महत्

lakṣyālakṣyeṇa rūpeṇa rātrau laṅkā purī mayā
praveṣṭuṃ prāptakālaṃ me kṛtyaṃ sādhayituṃ
mahat

तां पुरीं तादृशीं दृष्ट्वा दुराधर्शां सुरासुरैः
हनुमान् चिन्तयामास विनिश्चित्य मुहुर्मुहुः

tāṃ purīṃ tādṛśīṃ dṛṣṭvā durādharśāṃ surāsuraiḥ
hanumān cintayāmāsa viniścitya muhurmuhuḥ

केनोपायेन पशेयं मैथिलीं जनकात्मजाम्
अदृष्टो राक्षसेन्द्रेण रावणेन दुरात्मना

kenopāyena paśeyaṃ maithilīṃ janakātmajām
adṛṣṭo rākṣasendreṇa rāvaṇena durātmanā

न विनश्येत्कथं कार्यं रामस्य विदितात्मनः
एकामेकश्च पश्येयं रहिते जनकात्मजाम्

na vinaśyetkathaṃ kāryaṃ rāmasya viditātmanaḥ
ekāmekaśca paśyeyaṃ rahite janakātmajām

भूताश्चार्था विपद्यन्ते देशकालविरोधिताः
विक्लबं दूतमासाद्य तमः सूर्योदये यथा

bhūtāścārthā vipadyante deśakālavirodhitāḥ
viklabaṃ dūtamāsādya tamaḥ sūryodaye yathā

अर्थानर्थान्तरे बुद्धिर्निश्चितापि न शोभते
घातयन्ति हि कार्याणि दूताः पण्डितमानिनः

arthānarthāntare buddhirniścitāpi na śobhate
ghātayanti hi kāryāṇi dūtāḥ paṇḍitamāninaḥ

न विनश्येत्कथं कार्यं वैक्लब्यम् न कथं भवेत्
लङ्घनं च समुद्रस्य कथं नु
न वृथा भवेत्

na vinaśyetkathaṃ kāryaṃ vaiklabyam na kathaṃ bhavet
laṅghanaṃ ca samudrasya kathaṃ nu
na vṛthā bhavet

मयि दृष्टे तु रक्षोभी रामस्य विदितात्मनः
भवेद्व्यर्थमिदं कार्यं रावणानर्थमिच्छतः

mayi dṛṣṭe tu rakṣobhī rāmasya viditātmanaḥ
bhavedvyarthamidaṃ kāryaṃ rāvaṇānarthamicchataḥ

न हि शक्यं क्वचित् स्थातुमविज्ञातेन राक्षसैः
अपि राक्षसरूपेण किमुतान्येन केनचित्

na hi śakyaṃ kvacit sthātumavijñātena rākṣasaiḥ
api rākṣasarūpeṇa kimutānyena kenacit

वायुरप्यत्र नाज्ञातश्चरेदिति मतिर्मम
न ह्यस्त्यविदितं किंचिद्राक्षसानां बलीयसाम्

vāyurapyatra nājñātaścarediti matirmama
na hyastyaviditaṃ kiṃcidrākṣasānāṃ balīyasām

इहाहं यदि तिष्ठामि स्वेन रूपेण संवृतः
विनाशमुपयास्यामि भर्तुरर्थश्च हीयते

ihāhaṃ yadi tiṣṭhāmi svena rūpeṇa saṃvṛtaḥ
vināśamupayāsyāmi bharturarthaśca hīyate

तदहं स्वेन रूपेण रजन्यां ह्रस्वतां गतः
लङ्कामभिपतिष्यामि राघवस्यार्थसिद्धये

tadahaṃ svena rūpeṇa rajanyāṃ hrasvatāṃ gataḥ
laṅkāmabhipatiṣyāmi rāghavasyārthasiddhaye

रावणस्य पुरीं रात्रौ प्रविश्य सुदुरासदाम्
विचिन्वन् भवनं स्र्वं द्रक्ष्यामि जनकात्मजाम्

rāvaṇasya purīṃ rātrau praviśya sudurāsadām
vicinvan bhavanaṃ srvaṃ drakṣyāmi janakātmajām

इति संचिन्त्य हनुमान् सूर्यस्यास्तमयं कपिः
आचकांक्षे ततो वीरो वैदेह्या द्रशनोतुसकः

iti saṃcintya hanumān sūryasyāstamayaṃ kapiḥ
ācakāṃkṣe tato vīro vaidehyā draśanotusakaḥ

सूर्ये चास्तं गते रात्रौ देहं संक्षिप्य मारुतिः
वृषदंशकमात्रः सन् बभूवाद्भुतदर्शनः

sūrye cāstaṃ gate rātrau dehaṃ saṃkṣipya mārutiḥ
vṛṣadaṃśakamātraḥ san babhūvādbhutadarśanaḥ

प्रदोषकाले हनुमांस्तूर्णमुत्प्लुत्य वीर्यवान्
प्रविवेश पुरीं रम्यां सुविभक्तमहापथाम्

pradoṣakāle hanumāṃstūrṇamutplutya vīryavān
praviveśa purīṃ ramyāṃ suvibhaktamahāpathām

प्रासादमालाविततां स्तम्भैः काञ्चनराजतैः
शातकुम्भमयैर्जालैर्गन्धर्वनगरोपमाम्

prāsādamālāvitatāṃ stambhaiḥ kāñcanarājataiḥ
śātakumbhamayairjālairgandharvanagaropamām

वैडूर्यमणिचित्रैश्च मुक्ताजालविभूषितैः
तलैः शुशुभिरे तानि भवनान्यत्र रक्षसाम्

vaiḍūryamaṇicitraiśca muktājālavibhūṣitaiḥ
talaiḥ śuśubhire tāni bhavanānyatra rakṣasām

काञ्चनानि च चित्राणि तोरणानि च रक्षसाम्
लङ्कामुद्द्योतयामासुः सर्वतः समलंकृताम्

kāñcanāni ca citrāṇi toraṇāni ca rakṣasām
laṅkāmuddyotayāmāsuḥ sarvataḥ samalaṃkṛtām

अचिन्त्यामद्भुताकारां दृष्ट्वा लङ्कां महाकपिः
आसीद्विष्ण्डो हृष्टश्च वैदेह्या दर्शनोत्सुकः

acintyāmadbhutākārāṃ dṛṣṭvā laṅkāṃ mahākapiḥ
āsīdviṣṇḍo hṛṣṭaśca vaidehyā darśanotsukaḥ

स पाण्डुराविद्धविमानमालिनीं
महार्हजाम्बूनदजालतोरणाम्
यशस्विनीं रावणबाहुपालितां
क्षपाचरैर्भिमबलैः समावृताम्

sa pāṇḍurāviddhavimānamālinīṃ
mahārhajāmbūnadajālatoraṇām
yaśasvinīṃ rāvaṇabāhupālitāṃ
kṣapācarairbhimabalaiḥ samāvṛtām

चन्द्रो।अपि साचिव्यमिवास्य कुर्वं
स्तारागणैर्मध्यगतो विराजन्
ज्योत्स्नावितानेन वितत्य
लोक
मुत्तिष्ठते नैकसहस्ररश्मिः

candro|api sācivyamivāsya kurvaṃ
stārāgaṇairmadhyagato virājan
jyotsnāvitānena vitatya
loka
muttiṣṭhate naikasahasraraśmiḥ

इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे आदिकाव्ये सुन्दरकाण्डे द्वितीयः सर्गः

ityārṣe śrīmadrāmāyaṇe ādikāvye sundarakāṇḍe dvitīyaḥ sargaḥ