स मुहूर्तम् इव ध्यत्वा मनसा च अधिगम्य ताम्
अवप्लुतो महा तेजाः प्राकारम् तस्य वेश्मनः

sa muhūrtam iva dhyatvā manasā ca adhigamya tām
avapluto mahā tejāḥ prākāram tasya veśmanaḥ

स तु सम्हृष्ट सर्व अन्गः प्राकारस्थो महा कपिः
पुष्पित अग्रान् वसन्त आदौ ददर्श
विविधान् द्रुमान्

sa tu samhṛṣṭa sarva angaḥ prākārastho mahā kapiḥ
puṣpita agrān vasanta ādau dadarśa
vividhān drumān

अथ आम्र वण संचन्नाम् लता शत समावृताम्
ज्या मुक्त इव नाराचः पुप्लुवे वृक्ष वाटिकाम्

atha āmra vaṇa saṃcannām latā śata samāvṛtām
jyā mukta iva nārācaḥ pupluve vṛkṣa vāṭikām

स प्रविष्य विचित्राम् ताम् विहगैर् अभिनादिताम्
राजतैः कान्चनैः चैव पादपैः सर्वतो
वृताम्

sa praviṣya vicitrām tām vihagair abhināditām
rājataiḥ kāncanaiḥ caiva pādapaiḥ sarvato
vṛtām

मार्गमाणो वर आरोहाम् राज पुत्रीम् अनिन्दिताम्
सुख प्रसुप्तान् विहगान् बोधयाम् आस वानरः

mārgamāṇo vara ārohām rāja putrīm aninditām
sukha prasuptān vihagān bodhayām āsa vānaraḥ

उत्पतद्भिर् द्विज गणैः पक्षैः सालाः समाहताः
अनेक वर्णा विविधा मुमुचुः पुष्प वृष्टयः

utpatadbhir dvija gaṇaiḥ pakṣaiḥ sālāḥ samāhatāḥ
aneka varṇā vividhā mumucuḥ puṣpa vṛṣṭayaḥ

पुष्प अवकीर्णः शुशुभे हनुमान् मारुत आत्मजः
अशोक वनिका मध्ये यथा पुष्पमयो गिरिः

puṣpa avakīrṇaḥ śuśubhe hanumān māruta ātmajaḥ
aśoka vanikā madhye yathā puṣpamayo giriḥ

दिशः सर्व अभिदावन्तम् वृक्ष षण्ड गतम् कपिम्
द्र्ष्ट्वा सर्वाणि भूतानि वसन्त इति मेनिरे

diśaḥ sarva abhidāvantam vṛkṣa ṣaṇḍa gatam kapim
drṣṭvā sarvāṇi bhūtāni vasanta iti menire

वृक्षेभ्यः पतितैः पुष्पैर् अवकीर्णा पृथग् विधैः
रराज वसुधा तत्र प्रमदा इव
विभूषिता

vṛkṣebhyaḥ patitaiḥ puṣpair avakīrṇā pṛthag vidhaiḥ
rarāja vasudhā tatra pramadā iva
vibhūṣitā

तरस्विना ते तरवः तरसा अभिप्रकम्पिताः
कुसुमानि विचित्राणि सस्र्जुः कपिना तदा

tarasvinā te taravaḥ tarasā abhiprakampitāḥ
kusumāni vicitrāṇi sasrjuḥ kapinā tadā

निर्धूत पत्र शिखराः शीर्ण पुष्प फल द्रुमाः
निक्षिप्त वस्त्र आभरणा धूर्ता इव
पराजिताः

nirdhūta patra śikharāḥ śīrṇa puṣpa phala drumāḥ
nikṣipta vastra ābharaṇā dhūrtā iva
parājitāḥ

हनूमता वेगवता कम्पिताः ते नग उत्तमाः
पुष्प पर्ण फलानि आशु मुमुचुः पुष्प शालिनः

hanūmatā vegavatā kampitāḥ te naga uttamāḥ
puṣpa parṇa phalāni āśu mumucuḥ puṣpa śālinaḥ

विहम्ग सम्घैर् हीनाः ते स्कन्ध मात्र आश्रया द्रुमाः
बभूवुर् अगमाः सर्वे मारुतेन
इव निर्धुताः

vihamga samghair hīnāḥ te skandha mātra āśrayā drumāḥ
babhūvur agamāḥ sarve mārutena
iva nirdhutāḥ

विधूत केशी युवतिर् यथा मृदित वर्णिका
निष्पीत शुभ दन्त ओष्ठी नखैर् दन्तैः च
विक्षता

vidhūta keśī yuvatir yathā mṛdita varṇikā
niṣpīta śubha danta oṣṭhī nakhair dantaiḥ ca
vikṣatā

महा लतानाम् दामानि व्यधमत् तरसा कपिः
यथा प्रावृषि विन्ध्यस्य मेघ जालानि मारुतः

mahā latānām dāmāni vyadhamat tarasā kapiḥ
yathā prāvṛṣi vindhyasya megha jālāni mārutaḥ

स तत्र मणि भूमीः च राजतीः च मनो रमाः
तथा कान्चन भूमीः च विचरन् ददृशे
कपिः

sa tatra maṇi bhūmīḥ ca rājatīḥ ca mano ramāḥ
tathā kāncana bhūmīḥ ca vicaran dadṛśe
kapiḥ

वापीः च विविध आकाराः पूर्णाः परम वारिणा
महा अर्हैर् मणि सोपानैर् उपपन्नाः ततः
ततः

vāpīḥ ca vividha ākārāḥ pūrṇāḥ parama vāriṇā
mahā arhair maṇi sopānair upapannāḥ tataḥ
tataḥ

ततो अम्बु धर सम्काशम् प्रव्र्द्ध शिखरम् गिरिम्
विचित्र कूटम् कूटैः च सर्वतः परिवारितम्

tato ambu dhara samkāśam pravrddha śikharam girim
vicitra kūṭam kūṭaiḥ ca sarvataḥ parivāritam

ददर्श च नगात् तस्मान् नदीम् निपतिताम् कपिः
अन्काद् इव समुत्पत्य प्रियस्य पतिताम् प्रियाम्

dadarśa ca nagāt tasmān nadīm nipatitām kapiḥ
ankād iva samutpatya priyasya patitām priyām

तस्य अदूरात् स पद्मिन्यो नाना द्विज गण आयुताः
ददर्श कपि शार्दूलो हनुमान् मारुत आत्मजः

tasya adūrāt sa padminyo nānā dvija gaṇa āyutāḥ
dadarśa kapi śārdūlo hanumān māruta ātmajaḥ

कृत्रिमाम् दीर्घिकाम् च अपि पूर्णाम् शीतेन वारिणा
मणि प्रवर सोपानाम् मुख्ता सिकत शोभिताम्

kṛtrimām dīrghikām ca api pūrṇām śītena vāriṇā
maṇi pravara sopānām mukhtā sikata śobhitām

ये केचित् पादपाः तत्र पुष्प उपग फल उपगाः

ye kecit pādapāḥ tatra puṣpa upaga phala upagāḥ

लता प्रतानैः बहुभिः पर्णैः च बहुभिर् व्र्ताम्

latā pratānaiḥ bahubhiḥ parṇaiḥ ca bahubhir vrtām

सो अपश्यद् भूमि भागाम्ः च गर्त प्रस्रवणानि च
सुवर्ण वृक्षान् अपरान् ददर्श शिखि
सम्निभान्

so apaśyad bhūmi bhāgāmḥ ca garta prasravaṇāni ca
suvarṇa vṛkṣān aparān dadarśa śikhi
samnibhān

तेषाम् द्रुमाणाम् प्रभया मेरोर् इव महा कपिः
अमन्यत तदा वीरः कान्चनो अस्मि इति वानरः

teṣām drumāṇām prabhayā meror iva mahā kapiḥ
amanyata tadā vīraḥ kāncano asmi iti vānaraḥ

ताम् कान्चनैः तरु गणैर् मारुतेन च वीजिताम्
किन्किणी शत निर्घोषाम् दृष्ट्वा विस्मयम्
आगमत्

tām kāncanaiḥ taru gaṇair mārutena ca vījitām
kinkiṇī śata nirghoṣām dṛṣṭvā vismayam
āgamat

स पुष्पित अग्राम् रुचिराम् तरुण अन्कुर पल्लवाम्
ताम् आरुह्य महा वेगः शिंशपाम् पर्ण
सम्व्र्ताम्

sa puṣpita agrām rucirām taruṇa ankura pallavām
tām āruhya mahā vegaḥ śiṃśapām parṇa
samvrtām

इतो द्रक्ष्यामि वैदेहीम् राम दर्शन लालसाम्
इतः च इतः च दुह्ख आर्ताम् सम्पतन्तीम्
यद्र्च्चया

ito drakṣyāmi vaidehīm rāma darśana lālasām
itaḥ ca itaḥ ca duhkha ārtām sampatantīm
yadrccayā

अशोक वनिका च इयम् दृढम् रम्या दुरात्मनः
चम्पकैः चन्दनैः च अपि बकुलैः च विभूषिता

aśoka vanikā ca iyam dṛḍham ramyā durātmanaḥ
campakaiḥ candanaiḥ ca api bakulaiḥ ca vibhūṣitā

इयम् च नलिनी रम्या द्विज सम्घ निषेविता
इमाम् सा राम महिषी नूनम् एष्यति जानकी

iyam ca nalinī ramyā dvija samgha niṣevitā
imām sā rāma mahiṣī nūnam eṣyati jānakī

सा राम राम महिषी राघवस्य प्रिया सदा
वन संचार कुशला नूनम् एष्यति जानकी

sā rāma rāma mahiṣī rāghavasya priyā sadā
vana saṃcāra kuśalā nūnam eṣyati jānakī

अथवा मृग शाव अक्षी वनस्य अस्य विचक्षणा
वनम् एष्यति सा च इह राम चिन्ता अनुकर्शिता

athavā mṛga śāva akṣī vanasya asya vicakṣaṇā
vanam eṣyati sā ca iha rāma cintā anukarśitā

राम शोक अभिसम्तप्ता सा देवी वाम लोचना
वन वास रता नित्यम् एष्यते वन चारिणी

rāma śoka abhisamtaptā sā devī vāma locanā
vana vāsa ratā nityam eṣyate vana cāriṇī

वने चराणाम् सततम् नूनम् स्पृहयते पुरा
रामस्य दयिता भार्या जनकस्य सुता सती

vane carāṇām satatam nūnam spṛhayate purā
rāmasya dayitā bhāryā janakasya sutā satī

संध्या काल मनाः श्यामा ध्रुवम् एष्यति जानकी
नदीम् च इमाम् शिव जलाम् संध्या अर्थे
वर वर्णिनी

saṃdhyā kāla manāḥ śyāmā dhruvam eṣyati jānakī
nadīm ca imām śiva jalām saṃdhyā arthe
vara varṇinī

तस्याः च अपि अनुरूपेयम् अशोक वनिका शुभा
शुभा या पार्थिव इन्द्रस्य पत्नी रामस्य
सम्मिता

tasyāḥ ca api anurūpeyam aśoka vanikā śubhā
śubhā yā pārthiva indrasya patnī rāmasya
sammitā

यदि जिवति सा देवी तारा अधिप निभ आनना
आगमिष्यति सा अवश्यम् इमाम् शिव जलाम् नदीम्

yadi jivati sā devī tārā adhipa nibha ānanā
āgamiṣyati sā avaśyam imām śiva jalām nadīm

इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे आदिकाव्ये सुन्दरक्स्स्ण्डे चतुर्दशः सर्गः

ityārṣe śrīmadrāmāyaṇe ādikāvye sundarakssṇḍe caturdaśaḥ sargaḥ