Chapter 10
Sundara Kanda - Book Of Beauty
तत्र दिव्य उपमम् मुख्यम् स्फाटिकम् रत्न भूषितम्
अवेक्षमाणो हनुमान् ददर्श शयन
आसनम्
tatra divya upamam mukhyam sphāṭikam ratna bhūṣitam
avekṣamāṇo hanumān dadarśa śayana
āsanam
SYNONYMS
TRANSLATION
In that house, while observing, Hanuma saw a portion of house with beds and couches, consisting of best couches equaling those in heaven, made of crystal decorated with diamonds, with wonderful parts made of ivory and gold, covered with best beds made of cat's eye gems of great value.
तस्य च एकतमे देशे सो अग्र्य माल्य विभूषितम्
ददर्श पाण्डुरम् चत्रम् तारा अधिपति
सम्निभम्
tasya ca ekatame deśe so agrya mālya vibhūṣitam
dadarśa pāṇḍuram catram tārā adhipati
samnibham
SYNONYMS
TRANSLATION
Hanuma saw in a part of that room, an umbrella white in colour decorated with best flower garlands and resembling moon - the lord of stars.
जातरूपपरिक्षिप्तम् चित्रभानुसमप्रभम्
अशोकमालाविततम् ददर्श परमासनम्
jātarūpaparikṣiptam citrabhānusamaprabham
aśokamālāvitatam dadarśa paramāsanam
SYNONYMS
TRANSLATION
Hanuma saw an excellent couch made of gold with radiance equaling that of fire, spread by garlands of Ashoka flowers.
वाल व्यजन हस्ताभिर् वीज्यमानम् समन्ततः
गन्धैः च विविधैर् जुष्टम् वर धूपेन
धूपितम्
vāla vyajana hastābhir vījyamānam samantataḥ
gandhaiḥ ca vividhair juṣṭam vara dhūpena
dhūpitam
SYNONYMS
TRANSLATION
Fanned by women with fans in their hands in all the four directions and obtained by various fragrances fumigated by the best incense.
परम आस्तरण आस्तीर्णम् आविक अजिन सम्व्र्तम्
दामभिर् वर माल्यानाम् समन्ताद् उपशोभितम्
parama āstaraṇa āstīrṇam āvika ajina samvrtam
dāmabhir vara mālyānām samantād upaśobhitam
SYNONYMS
TRANSLATION
Covered by an excellent bed, spread by sheep skin everywhere and shone by rows of excellent garlands.
तस्मिन् जीमूत सम्काशम् प्रदीप्त उत्तम कुण्डलम्
लोहित अक्षम् महा बाहुम् महा रजत वाससम्
tasmin jīmūta samkāśam pradīpta uttama kuṇḍalam
lohita akṣam mahā bāhum mahā rajata vāsasam
SYNONYMS
TRANSLATION
Hanuma saw Ravana in that house, equaling a cloud, wearing earrings with a brilliant shine with red eyes and with long arms wearing gold clothes.
लोहितेन अनुलिप्त अन्गम् चन्दनेन सुगन्धिना
संध्या रक्तम् इव आकाशे तोयदम् सतडिद्
गुणम्
lohitena anulipta angam candanena sugandhinā
saṃdhyā raktam iva ākāśe toyadam sataḍid
guṇam
SYNONYMS
TRANSLATION
With his body smeared with red sandal-wood with good fragrance like a cloud in the red sky at sunset, together with groups of lightening.
वृतम् आभरणैर् दिव्यैः सुरूपम् काम रूपिणम्
सव्र्क्ष वन गुल्म आढ्यम् प्रसुप्तम् इव
मन्दरम्
vṛtam ābharaṇair divyaiḥ surūpam kāma rūpiṇam
savrkṣa vana gulma āḍhyam prasuptam iva
mandaram
SYNONYMS
TRANSLATION
Ravana was filled with excellent jewellery, with a good appearance, with an ability to assume desired form, resembling mount Mandara in sleep, together with groups of trees and bushes.
क्रीडित्वा उपरतम् रात्रौ वर आभरण भूषितम्
प्रियम् राक्षस कन्यानाम् राक्षसानाम् सुख
आवहम्
krīḍitvā uparatam rātrau vara ābharaṇa bhūṣitam
priyam rākṣasa kanyānām rākṣasānām sukha
āvaham
SYNONYMS
TRANSLATION
Resting after having pleasure at night, bedecked with the best ornaments, he was a lover to the rakshasa girls and causing comfort to rakshasas.
पीत्वा अपि उपरतम् च अपि ददर्श स महा कपिः
भास्करे शयने वीरम् प्रसुप्तम् राक्षस
अधिपम्
pītvā api uparatam ca api dadarśa sa mahā kapiḥ
bhāskare śayane vīram prasuptam rākṣasa
adhipam
SYNONYMS
TRANSLATION
That great Hanuma saw the gallant king of rakshasas in sleep on a shining couch resting after drinking.
निह्श्वसन्तम् यथा नागम् रावणम् वानर उत्तमः
आसाद्य परम उद्विग्नः सो अपासर्पत् सुभीतवत्
nihśvasantam yathā nāgam rāvaṇam vānara uttamaḥ
āsādya parama udvignaḥ so apāsarpat subhītavat
SYNONYMS
TRANSLATION
That Hanuma, best among Vanaras neared Ravana, became very gloomy and moved away with great dread, as though from a hissing serpent.
अथ आरोहणम् आसाद्य वेदिका अन्तरम् आश्रितः
सुप्तम् राक्षस शार्दूलम् प्रेक्षते स्म महा
कपिः
atha ārohaṇam āsādya vedikā antaram āśritaḥ
suptam rākṣasa śārdūlam prekṣate sma mahā
kapiḥ
SYNONYMS
TRANSLATION
Thereafter the great Hanuma neared staircase, sought another dais and observed closely Ravana.
शुशुभे राक्षस इन्द्रस्य स्वपतः शयन उत्तमम्
गन्ध हस्तिनि सम्विष्टे यथा प्रस्रवणम्
महत्
śuśubhe rākṣasa indrasya svapataḥ śayana uttamam
gandha hastini samviṣṭe yathā prasravaṇam
mahat
SYNONYMS
TRANSLATION
The excellent couch of the sleeping Ravana shone like a great lake when a scented elephant resides in it.
कान्चन अन्गद नद्धौ च ददर्श स महात्मनः
विक्षिप्तौ राक्षस इन्द्रस्य भुजाव् इन्द्र
ध्वज उपमौ
kāncana angada naddhau ca dadarśa sa mahātmanaḥ
vikṣiptau rākṣasa indrasya bhujāv indra
dhvaja upamau
SYNONYMS
TRANSLATION
That Hanuma also saw the wealthy Ravana's arms tied with golden armlets thrown apart, resembling flag staffs raised in honor of Indra.
ऐरावत विषाण अग्रैर् आपीडित क्र्त व्रणौ
वज्र उल्लिखित पीन अंसौ विष्णु चक्र परिक्षितौ
airāvata viṣāṇa agrair āpīḍita krta vraṇau
vajra ullikhita pīna aṃsau viṣṇu cakra parikṣitau
SYNONYMS
TRANSLATION
Those arms had wounds made by stabbing from the pointed edges of tusks of Iraavata and fleshy shoulders smeared with diamond and hit by Vishnu chakra.
पीनौ समसुजात अंसौ सम्गतौ बल सम्युतौ
सुलक्षण नख अन्गुष्ठौ स्वन्गुली तल
लक्षितौ
pīnau samasujāta aṃsau samgatau bala samyutau
sulakṣaṇa nakha anguṣṭhau svangulī tala
lakṣitau
SYNONYMS
TRANSLATION
These arms of Ravana were corpulent with well grown and equal strong shoulders proportionate to body, with knees and thumbs of good characteristics, with good fingers and palms.
सम्हतौ परिघ आकारौ व्र्त्तौ करि कर उपमौ
विक्षिप्तौ शयने शुभ्रे पन्च शीर्षाव्
इव उरगौ
samhatau parigha ākārau vrttau kari kara upamau
vikṣiptau śayane śubhre panca śīrṣāv
iva uragau
SYNONYMS
TRANSLATION
With strong joints in the shape of club, round in shape resembling the trunks of an elephant, like five headed snakes thrown on clean couch.
शश क्षतज कल्पेन सुशीतेन सुगन्धिना
चन्दनेन पर अर्ध्येन स्वनुलिप्तौ स्वलम्क्र्तौ
śaśa kṣataja kalpena suśītena sugandhinā
candanena para ardhyena svanuliptau svalamkrtau
SYNONYMS
TRANSLATION
Shoulders well smeared by best sandal with good smell and very cool resembling in color to a hare's blood, well decorated, massaged by the best women, served by the best sandal and which made yakshas, nagas, gandharvas, devas and daanavaas scream.
ददर्श स कपिः तस्य बाहू शयन संस्थितौ
मन्दरस्य अन्तरे सुप्तौ महा अर्ही रुषिताव्
इव
dadarśa sa kapiḥ tasya bāhū śayana saṃsthitau
mandarasya antare suptau mahā arhī ruṣitāv
iva
SYNONYMS
TRANSLATION
That Hanuma saw there arms on the couch like great serpents in anger sleeping in the middle of mount Mandara.
ताभ्याम् स परिपूर्णाभ्याम् भुजाभ्याम् राक्षस अधिपः
शुशुभे अचल सम्काशः श्र्न्गाभ्याम्
इव मन्दरः
tābhyām sa paripūrṇābhyām bhujābhyām rākṣasa adhipaḥ
śuśubhe acala samkāśaḥ śrngābhyām
iva mandaraḥ
SYNONYMS
TRANSLATION
That king of Rakshasas equaling a mountain with those shoulders, which were well built and shone like Mount Mandara with twin peaks.
चूत पुम्नाग सुरभिर् बकुल उत्तम सम्युतः
मृष्ट अन्न रस सम्युक्तः पान गन्ध पुरः
सरः
cūta pumnāga surabhir bakula uttama samyutaḥ
mṛṣṭa anna rasa samyuktaḥ pāna gandha puraḥ
saraḥ
SYNONYMS
TRANSLATION
From the great face of that king of Rakshasas who was sleeping, came out breath with fragrance like that of flowers of chuuta and punnaaga, consisting of the best fragrance of Vakula flowers, together with the flavor of best cooked rice, with the smell of liquor as though filling that house.
मुक्ता मणि विचित्रेण कान्चनेन विराजता
मुकुटेन अपव्र्त्तेन कुण्डल उज्ज्वलित आननम्
muktā maṇi vicitreṇa kāncanena virājatā
mukuṭena apavrttena kuṇḍala ujjvalita ānanam
SYNONYMS
TRANSLATION
That Hanuma saw in the house of that king of Rakshasa's, wives at the feet, Ravana being a gigantic one with loving wives, shone with crown tilted to the side, having strange hue with pearls and diamonds and of golden colour, with a face made brilliant by earrings, shone with the chest region smeared with red sandal, shining with a necklace wide, high and corpulent with a silk cloth of white colour falling on him, with eyes reddish like blood, well tied by a best cloth of yellow colour and of very best quality, resembling a heap of black beans, snoring like a hiss of a snake, like an elephant sleeping in the middle of water belonging to the great river Ganga with all the four directions shone by the four lamps of golden colour, resembling a cloud with all the parts being shone by groups of lighting.
शशि प्रकाश वदना वर कुण्डल भूषिताः
अम्बाल माल्य आभरणा ददर्श हरि यूथपः
śaśi prakāśa vadanā vara kuṇḍala bhūṣitāḥ
ambāla mālya ābharaṇā dadarśa hari yūthapaḥ
SYNONYMS
TRANSLATION
The leader of Vanaras saw those wives of Ravana with faces with radiance of moon, adorned with beautiful earrings, wearing jewellery and flower garlands which were not worn out.
नृत्त वादित्र कुशला राक्षस इन्द्र भुज अन्कगाः
वर आभरण धारिण्यो निषन्ना दद्र्शे
कपिः
nṛtta vāditra kuśalā rākṣasa indra bhuja ankagāḥ
vara ābharaṇa dhāriṇyo niṣannā dadrśe
kapiḥ
SYNONYMS
TRANSLATION
Hanuma saw wives of Ravana with skill in dance and musical instruments, who obtained the shoulders of Ravana wearing the best jewellery and being in sleep.
वज्र वैदूर्य गर्भाणि श्रवण अन्तेषु योषिताम्
ददर्श तापनीयानि कुण्डलानि अन्गदानि
च
vajra vaidūrya garbhāṇi śravaṇa anteṣu yoṣitām
dadarśa tāpanīyāni kuṇḍalāni angadāni
ca
SYNONYMS
TRANSLATION
He saw earrings of those women at the end of ears with embedded diamonds and cats eye gems and having golden colour.
तासाम् चन्द्र उपमैर् वक्त्रैः शुभैर् ललित कुण्डलैः
विरराज विमानम् तन् नभः तारा
गणैर् इव
tāsām candra upamair vaktraiḥ śubhair lalita kuṇḍalaiḥ
virarāja vimānam tan nabhaḥ tārā
gaṇair iva
SYNONYMS
TRANSLATION
With the faces of those women with delicate earrings which were equal to moon and auspicious that house shone like the sky with clusters of stars.
मद व्यायाम खिन्नाः ताः राक्षस इन्द्रस्य योषितः
तेषु तेष्व् अवकाशेषु प्रसुप्ताः तनु
मध्यमाः
mada vyāyāma khinnāḥ tāḥ rākṣasa indrasya yoṣitaḥ
teṣu teṣv avakāśeṣu prasuptāḥ tanu
madhyamāḥ
SYNONYMS
TRANSLATION
Women of that Ravana being tired from lustful passion and exertion and having lean waists slept at first opportunity.
अङ्गहारैस्तथैवान्या कोवलैर्नृत्तशालिनी
विन्यस्तशुभसर्वाङ्गी प्रसुप्ता वरवर्णिनी
aṅgahāraistathaivānyā kovalairnṛttaśālinī
vinyastaśubhasarvāṅgī prasuptā varavarṇinī
SYNONYMS
TRANSLATION
Another woman with skill in dancing consisting of delicate body postures slept in the same way with all her body parts making the same dance postures.
काचिद् वीणाम् परिष्वज्य प्रसुप्ता सम्प्रकाशते
महा नदी प्रकीर्णा इव नलिनी पोतम् आश्रिता
kācid vīṇām pariṣvajya prasuptā samprakāśate
mahā nadī prakīrṇā iva nalinī potam āśritā
SYNONYMS
TRANSLATION
One woman hugging veena and sleeping was shining like a lotus plant thrown away by the flow of a great river and resorting a boat.
अन्या कक्ष गतेन एव मड्डुकेन असित ईक्षणा
प्रसुप्ता भामिनी भाति बाल पुत्रा इव वत्सला
anyā kakṣa gatena eva maḍḍukena asita īkṣaṇā
prasuptā bhāminī bhāti bāla putrā iva vatsalā
SYNONYMS
TRANSLATION
Another woman with black eyes sleeping with an instrument called madduka under arm pit shone like a woman carrying an infant boy with love.
पटहम् चारु सर्व अन्गी पीड्य शेते शुभ स्तनी
चिरस्य रमणम् लब्ध्वा परिष्वज्य इव
कामिनी
paṭaham cāru sarva angī pīḍya śete śubha stanī
cirasya ramaṇam labdhvā pariṣvajya iva
kāminī
SYNONYMS
TRANSLATION
A woman with beautiful body features and with beautiful breasts slept tightly and hugged instrument called pataha as though hugging a lover, getting him after a long time.
काचिद् अंशम् परिष्वज्य सुप्ता कमल लोचना
रहः प्रियतमम् गृह्य सकामेव च कामिनी
kācid aṃśam pariṣvajya suptā kamala locanā
rahaḥ priyatamam gṛhya sakāmeva ca kāminī
SYNONYMS
TRANSLATION
Another woman with lotus like eyes hugging a flute slept like a woman with lust holding her lover in secret.
विपञ्चैइम् परिगृह्यान्या नियता नृत्तशालिनी
निद्रा वशम् अनुप्राप्ता सह कान्ता इव भामिनी
vipañcaiim parigṛhyānyā niyatā nṛttaśālinī
nidrā vaśam anuprāptā saha kāntā iva bhāminī
SYNONYMS
TRANSLATION
Another woman skilled in dance obtained sleep getting an instrument like veena and being in tune with it like a woman together with her lover.
अन्या कनक सम्काशैर् म्र्दु पीनैर् मनो रमैः
मृदन्गम् परिपीड्य अन्गैः प्रसुप्ता मत्त
लोचना
anyā kanaka samkāśair mrdu pīnair mano ramaiḥ
mṛdangam paripīḍya angaiḥ prasuptā matta
locanā
SYNONYMS
TRANSLATION
Another woman with lusty eyes slept hugging a percussion instrument called mridanga with her body parts which were pleasant which resembled gold and which were smooth and fleshy.
भुज पार्श्व अन्तरस्थेन कक्षगेन क्र्श उदरी
पणवेन सह अनिन्द्या सुप्ता मद क्र्त
श्रमा
bhuja pārśva antarasthena kakṣagena krśa udarī
paṇavena saha anindyā suptā mada krta
śramā
SYNONYMS
TRANSLATION
Another woman with thin stomach, who was not to be blamed, slept due to tiresomeness from lust together with an instrument called Padama between her shoulders and reaching arm pits.
डिण्डिमम् परिग्र्ह्य अन्या तथैव आसक्त डिण्डिमा
प्रसुप्ता तरुणम् वत्सम् उपगूह्य इव
भामिनी
ḍiṇḍimam parigrhya anyā tathaiva āsakta ḍiṇḍimā
prasuptā taruṇam vatsam upagūhya iva
bhāminī
SYNONYMS
TRANSLATION
Another woman with an instrument called Dindima near her slept in the same way as a woman hugging her husband and also her child.
काचिद् आडम्बरम् नारी भुज सम्भोग पीडितम्
कृत्वा कमल पत्र अक्षी प्रसुप्ता मद मोहिता
kācid āḍambaram nārī bhuja sambhoga pīḍitam
kṛtvā kamala patra akṣī prasuptā mada mohitā
SYNONYMS
TRANSLATION
Another woman with eyes like lotus petals slept making the instrument called adambara pressing it by her shoulders being desired by lust.
कलशीम् अपविद्ध्य अन्या प्रसुप्ता भाति भामिनी
वसन्ते पुष्प शबला माला इव परिमार्जिता
kalaśīm apaviddhya anyā prasuptā bhāti bhāminī
vasante puṣpa śabalā mālā iva parimārjitā
SYNONYMS
TRANSLATION
Another woman sleeping, felling down a small pot, shone like a flower garland with the flowers of strange hue made auspicious in spring.
पाणिभ्याम् च कुचौ काचित् सुवर्ण कलश उपमौ
उपगूह्य अबला सुप्ता निद्रा बल पराजिता
pāṇibhyām ca kucau kācit suvarṇa kalaśa upamau
upagūhya abalā suptā nidrā bala parājitā
SYNONYMS
TRANSLATION
Another woman slept hugging her breasts resembling golden pots by her hands, overcome with sleep.
अन्या कमल पत्र अक्षी पूर्ण इन्दु सद्र्श आनना
अन्याम् आलिन्ग्य सुश्रोणी प्रसुप्ता मद विह्वला
anyā kamala patra akṣī pūrṇa indu sadrśa ānanā
anyām ālingya suśroṇī prasuptā mada vihvalā
SYNONYMS
TRANSLATION
Another woman with eyes like lotus petals, with her face resembling full moon, overcome with lust slept hugging another woman with a beautiful hip region.
आतोद्यानि विचित्राणि परिष्वज्य वर स्त्रियः
निपीड्य च कुचैः सुप्ताः कामिन्यः कामुकान्
इव
ātodyāni vicitrāṇi pariṣvajya vara striyaḥ
nipīḍya ca kucaiḥ suptāḥ kāminyaḥ kāmukān
iva
SYNONYMS
TRANSLATION
Some excellent women slept hugging strange instruments and pressing them with breasts as though lustful woman with lusty men.
तासाम् एक अन्त विन्यस्ते शयानाम् शयने शुभे
ददर्श रूप सम्पन्नाम् अपराम् स कपिः स्त्रियम्
tāsām eka anta vinyaste śayānām śayane śubhe
dadarśa rūpa sampannām aparām sa kapiḥ striyam
SYNONYMS
TRANSLATION
That Hanuma saw among those women a very beautiful woman sleeping on an auspicious couch arranged alone at a side.
मुक्ता मणि समायुक्तैर् भूषणैः सुविभूषिताम्
विभूषयन्तीम् इव च स्व श्रिया भवन
उत्तमम्
muktā maṇi samāyuktair bhūṣaṇaiḥ suvibhūṣitām
vibhūṣayantīm iva ca sva śriyā bhavana
uttamam
SYNONYMS
TRANSLATION
Hanuma saw Mandodari with a beautiful form together with diamonds and pearls, well decorated by jewellery and with her self radiance as though decorating that great building with a fair complexion and with a radiance like golden colour, who was dear to her husband the lady of women in that gynaeceum sleeping there.
स ताम् दृष्ट्वा महा बाहुर् भूषिताम् मारुत आत्मजः
तर्कयाम् आस सीता इति रूप यौवन सम्पदा
sa tām dṛṣṭvā mahā bāhur bhūṣitām māruta ātmajaḥ
tarkayām āsa sītā iti rūpa yauvana sampadā
SYNONYMS
TRANSLATION
That Hanuma with great arms seeing the woman well decorated, out of logic thought thus: "This is Seetha by the wealth of her appearance and her youth". That warrior of Vanaras was delighted together with great pleasure.
इति वाल्मीकि रामयने आदि काव्ये सुन्दर काण्डे दशमः सर्गः
iti vālmīki rāmayane ādi kāvye sundara kāṇḍe daśamaḥ sargaḥ
SYNONYMS
TRANSLATION
He clasped his arms, kissed his tail he was delighted, he was playful, sang, paced showing his simian nature, climbed pillars and fell down on land.