आचचक्षे अथ सद्भावम् लक्ष्मणस्य महात्मनः
भरताय अप्रमेयाय गुहो गहन गोचरः

ācacakṣe atha sadbhāvam lakṣmaṇasya mahātmanaḥ
bharatāya aprameyāya guho gahana gocaraḥ

तम् जाग्रतम् गुणैर् युक्तम् वर चाप इषु धारिणम्
भ्रातृ गुप्त्य् अर्थम् अत्यन्तम् अहम् लक्ष्मणम् अब्रवम्

tam jāgratam guṇair yuktam vara cāpa iṣu dhāriṇam
bhrātṛ gupty artham atyantam aham lakṣmaṇam abravam

इयम् तात सुखा शय्या त्वद् अर्थम् उपकल्पिता
प्रत्याश्वसिहि शेष्व अस्याम् सुखम् राघव नन्दन

iyam tāta sukhā śayyā tvad artham upakalpitā
pratyāśvasihi śeṣva asyām sukham rāghava nandana

उचितो अयम् जनः सर्वे दुह्खानाम् त्वम् सुख उचितः
धर्म आत्मम्ः तस्य गुप्त्य् अर्थम् जागरिष्यामहे वयम्

ucito ayam janaḥ sarve duhkhānām tvam sukha ucitaḥ
dharma ātmamḥ tasya gupty artham jāgariṣyāmahe vayam

न हि रामात् प्रियतरो मम अस्ति भुवि कश्चन
मा उत्सुको भूर् ब्रवीम्य् एतद् अप्य् असत्यम् तव अग्रतः

na hi rāmāt priyataro mama asti bhuvi kaścana
mā utsuko bhūr bravīmy etad apy asatyam tava agrataḥ

अस्य प्रसादाद् आशंसे लोके अस्मिन् सुमहद् यशः
धर्म अवाप्तिम् च विपुलाम् अर्थ अवाप्तिम् च केवलाम्

asya prasādād āśaṃse loke asmin sumahad yaśaḥ
dharma avāptim ca vipulām artha avāptim ca kevalām

सो अहम् प्रिय सखम् रामम् शयानम् सह सीतया
रक्षिष्यामि धनुष् पाणिः सर्वैः स्वैर् ज्नातिभिः सह

so aham priya sakham rāmam śayānam saha sītayā
rakṣiṣyāmi dhanuṣ pāṇiḥ sarvaiḥ svair jnātibhiḥ saha

न हि मे अविदितम् किंचिद् वने अस्मिम्ः चरतः सदा
चतुर् अन्गम् ह्य् अपि बलम् प्रसहेम वयम् युधि

na hi me aviditam kiṃcid vane asmimḥ carataḥ sadā
catur angam hy api balam prasahema vayam yudhi

एवम् अस्माभिर् उक्तेन लक्ष्मणेन महात्मना
अनुनीता वयम् सर्वे धर्मम् एव अनुपश्यता

evam asmābhir uktena lakṣmaṇena mahātmanā
anunītā vayam sarve dharmam eva anupaśyatā

कथम् दाशरथौ भूमौ शयाने सह सीतया
शक्या निद्रा मया लब्धुम् जीवितम् वा सुखानि वा

katham dāśarathau bhūmau śayāne saha sītayā
śakyā nidrā mayā labdhum jīvitam vā sukhāni vā

यो न देव असुरैः सर्वैः शक्यः प्रसहितुम् युधि
तम् पश्य गुह सम्विष्टम् तृणेषु सह सीतया

yo na deva asuraiḥ sarvaiḥ śakyaḥ prasahitum yudhi
tam paśya guha samviṣṭam tṛṇeṣu saha sītayā

महता तपसा लब्धो विविधैः च परिश्रमैः
एको दशरथस्य एष पुत्रः सदृश लक्षणः

mahatā tapasā labdho vividhaiḥ ca pariśramaiḥ
eko daśarathasya eṣa putraḥ sadṛśa lakṣaṇaḥ

अस्मिन् प्रव्राजिते राजा न चिरम् वर्तयिष्यति
विधवा मेदिनी नूनम् क्षिप्रम् एव भविष्यति

asmin pravrājite rājā na ciram vartayiṣyati
vidhavā medinī nūnam kṣipram eva bhaviṣyati

विनद्य सुमहा नादम् श्रमेण उपरताः स्त्रियः
निर्घोष उपरतम् नूनम् अद्य राज निवेशनम्

vinadya sumahā nādam śrameṇa uparatāḥ striyaḥ
nirghoṣa uparatam nūnam adya rāja niveśanam

कौसल्या चैव राजा च तथा एव जननी मम
न आशंसे यदि ते सर्वे जीवेयुः शर्वरीम् इमाम्

kausalyā caiva rājā ca tathā eva jananī mama
na āśaṃse yadi te sarve jīveyuḥ śarvarīm imām

जीवेद् अपि हि मे माता शत्रुघ्नस्य अन्ववेक्षया
दुह्खिता या तु कौसल्या वीरसूर् विनशिष्यति

jīved api hi me mātā śatrughnasya anvavekṣayā
duhkhitā yā tu kausalyā vīrasūr vinaśiṣyati

अतिक्रान्तम् अतिक्रान्तम् अनवाप्य मनो रथम्
राज्ये रामम् अनिक्षिप्य पिता मे विनशिष्यति

atikrāntam atikrāntam anavāpya mano ratham
rājye rāmam anikṣipya pitā me vinaśiṣyati

सिद्ध अर्थाः पितरम् वृत्तम् तस्मिन् काले ह्य् उपस्थिते
प्रेत कार्येषु सर्वेषु संस्करिष्यन्ति भूमिपम्

siddha arthāḥ pitaram vṛttam tasmin kāle hy upasthite
preta kāryeṣu sarveṣu saṃskariṣyanti bhūmipam

रम्य चत्वर संस्थानाम् सुविभक्त महा पथाम्
हर्म्य प्रासाद सम्पन्नाम् सर्व रत्न विभूषिताम्

ramya catvara saṃsthānām suvibhakta mahā pathām
harmya prāsāda sampannām sarva ratna vibhūṣitām

अपि सत्य प्रतिज्नेन सार्धम् कुशलिना वयम्
निवृत्ते समये ह्य् अस्मिन् सुखिताः प्रविशेमहि

api satya pratijnena sārdham kuśalinā vayam
nivṛtte samaye hy asmin sukhitāḥ praviśemahi

परिदेवयमानस्य तस्य एवम् सुमहात्मनः
तिष्ठतो राज पुत्रस्य शर्वरी सा अत्यवर्तत

paridevayamānasya tasya evam sumahātmanaḥ
tiṣṭhato rāja putrasya śarvarī sā atyavartata

प्रभाते विमले सूर्ये कारयित्वा जटा उभौ
अस्मिन् भागीरथी तीरे सुखम् सम्तारितौ मया

prabhāte vimale sūrye kārayitvā jaṭā ubhau
asmin bhāgīrathī tīre sukham samtāritau mayā

इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे आदिकाव्ये अयोध्याकाण्डे षडशीतितमः सर्गः

ityārṣe śrīmadrāmāyaṇe ādikāvye ayodhyākāṇḍe ṣaḍaśītitamaḥ sargaḥ