स प्रान् मुखो राज गृहात् अभिनिर्याय वीर्यवान्
ततः सुदामाम् द्युतिमान् सम्तीर्वावेक्ष्य ताम् नदीम्

sa prān mukho rāja gṛhāt abhiniryāya vīryavān
tataḥ sudāmām dyutimān samtīrvāvekṣya tām nadīm

एल धाने नदीम् तीर्त्वा प्राप्य च अपर पर्पटान्
शिलाम् आकुर्वतीम् तीर्त्वाआग्नेयम् शल्य कर्तनम्

ela dhāne nadīm tīrtvā prāpya ca apara parpaṭān
śilām ākurvatīm tīrtvāāgneyam śalya kartanam

सरस्वतीम् च गङ्गाम् च उग्मेन प्रतिपद्य च
उत्तरम् वीरमत्स्यानाम् भारुण्डम् प्राविशद्वनम्

sarasvatīm ca gaṅgām ca ugmena pratipadya ca
uttaram vīramatsyānām bhāruṇḍam prāviśadvanam

वेगिनीम् च कुलिन्ग आख्याम् ह्रादिनीम् पर्वत आवृताम्
यमुनाम् प्राप्य सम्तीर्णो बलम् आश्वासयत् तदा

veginīm ca kulinga ākhyām hrādinīm parvata āvṛtām
yamunām prāpya samtīrṇo balam āśvāsayat tadā

शीतीकृत्य तु गात्राणि क्लान्तान् आश्वास्य वाजिनः
तत्र स्नात्वा च पीत्वा च प्रायात् आदाय च उदकम्

śītīkṛtya tu gātrāṇi klāntān āśvāsya vājinaḥ
tatra snātvā ca pītvā ca prāyāt ādāya ca udakam

राज पुत्रः महा अरण्यम् अनभीक्ष्ण उपसेवितम्
भद्रः भद्रेण यानेन मारुतः खम् इव अत्ययात्

rāja putraḥ mahā araṇyam anabhīkṣṇa upasevitam
bhadraḥ bhadreṇa yānena mārutaḥ kham iva atyayāt

भागीरथीम् दुष्प्रतरामंशुधाने महानदीम्
उपायाद्राघवस्तूर्णम् प्राग्वटे विश्रुते पुरे

bhāgīrathīm duṣpratarāmaṃśudhāne mahānadīm
upāyādrāghavastūrṇam prāgvaṭe viśrute pure

स गङ्गाम् प्राग्वटे तीर्त्वे समायात्कुटिकोष्ठिकाम्
सबलस्ताम् स तीर्त्वाथ समायाद्धर्मवर्धनम्

sa gaṅgām prāgvaṭe tīrtve samāyātkuṭikoṣṭhikām
sabalastām sa tīrtvātha samāyāddharmavardhanam

तोरणम् दक्षिण अर्धेन जम्बू प्रस्थम् उपागमत्
वरूथम् च ययौ रम्यम् ग्रामम् दशरथ आत्मजः

toraṇam dakṣiṇa ardhena jambū prastham upāgamat
varūtham ca yayau ramyam grāmam daśaratha ātmajaḥ

तत्र रम्ये वने वासम् कृत्वा असौ प्रान् मुखो ययौ
उद्यानम् उज्जिहानायाः प्रियका यत्र पादपाः

tatra ramye vane vāsam kṛtvā asau prān mukho yayau
udyānam ujjihānāyāḥ priyakā yatra pādapāḥ

सालांस् तु प्रियकान् प्राप्य शीघ्रान् आस्थाय वाजिनः
अनुज्ञाप्य अथ भरतः वाहिनीम् त्वरितः ययौ

sālāṃs tu priyakān prāpya śīghrān āsthāya vājinaḥ
anujñāpya atha bharataḥ vāhinīm tvaritaḥ yayau

वासम् कृत्वा सर्व तीर्थे तीर्त्वा च उत्तानकाम् नदीम्
अन्या नदीः च विविधाः पार्वतीयैअः तुरम् गमैः

vāsam kṛtvā sarva tīrthe tīrtvā ca uttānakām nadīm
anyā nadīḥ ca vividhāḥ pārvatīyaiaḥ turam gamaiḥ

एक साले स्थाणुमतीम् विनते गोमतीम् नदीम्
कलिन्ग नगरे च अपि प्राप्य साल वनम् तदा

eka sāle sthāṇumatīm vinate gomatīm nadīm
kalinga nagare ca api prāpya sāla vanam tadā

वनम् च समतीत्य आशु शर्वर्याम् अरुण उदये

vanam ca samatītya āśu śarvaryām aruṇa udaye

ताम् पुरीम् पुरुष व्याघ्रः सप्त रात्र उषिटः पथि

tām purīm puruṣa vyāghraḥ sapta rātra uṣiṭaḥ pathi

एषा न अतिप्रतीता मे पुण्य उद्याना यशस्विनी

eṣā na atipratītā me puṇya udyānā yaśasvinī

अयोध्यायाम् पुरा शब्दः श्रूयते तुमुलो महान्

ayodhyāyām purā śabdaḥ śrūyate tumulo mahān

उद्यानानि हि साय अह्ने क्रीडित्वा उपरतैः नरैः

udyānāni hi sāya ahne krīḍitvā uparataiḥ naraiḥ

तानि अद्य अनुरुदन्ति इव परित्यक्तानि कामिभिः

tāni adya anurudanti iva parityaktāni kāmibhiḥ

न हि अत्र यानैः दृश्यन्ते न गजैः न च वाजिभिः

na hi atra yānaiḥ dṛśyante na gajaiḥ na ca vājibhiḥ

उद्यानानि पुरा भान्ति मत्तप्रमुदितानि च

udyānāni purā bhānti mattapramuditāni ca

तान्येतान्यद्य वश्यामि निरानन्दानि सर्वशः

tānyetānyadya vaśyāmi nirānandāni sarvaśaḥ

नाद्यापि श्रूयते शब्दो मत्तानाम् मृगपक्षिणाम्

nādyāpi śrūyate śabdo mattānām mṛgapakṣiṇām

चन्दनागुरुसम्पृक्तो धूपसम्मूर्चितो।अतुलः

candanāgurusampṛkto dhūpasammūrcito|atulaḥ

भेरीमृदङ्गवीणानाम् कोणसम्घट्टितः पुनः

bherīmṛdaṅgavīṇānām koṇasamghaṭṭitaḥ punaḥ

अनिष्टानि च पापानि पश्यामि विविधानि च

aniṣṭāni ca pāpāni paśyāmi vividhāni ca

सर्वथा कुशलम् सूत दुर्लभम् मम बन्धुषु

sarvathā kuśalam sūta durlabham mama bandhuṣu

विषण्णः शान्तहृदयस्त्रस्तः सुलुलितेन्द्रियः

viṣaṇṇaḥ śāntahṛdayastrastaḥ sululitendriyaḥ

द्वारेण वैजयन्तेन प्राविशत् श्रान्त वाहनः

dvāreṇa vaijayantena prāviśat śrānta vāhanaḥ

स तु अनेक अग्र हृदयो द्वाह्स्थम् प्रत्यर्च्य तम् जनम्

sa tu aneka agra hṛdayo dvāhstham pratyarcya tam janam

किमहम् त्वरयानीतः कारणेन विनानघ

kimaham tvarayānītaḥ kāraṇena vinānagha

श्रुता नो यादृशाः पूर्वम् नृपतीनाम् विनाशने

śrutā no yādṛśāḥ pūrvam nṛpatīnām vināśane

सम्मार्जनविहीनानि परुषाण्युपलक्षये

sammārjanavihīnāni paruṣāṇyupalakṣaye

अपेतमाल्यशोभानि असम्मृष्टाजिराणि च
देवागाराणि शून्यानि न चाभान्ति यथापुरम्

apetamālyaśobhāni asammṛṣṭājirāṇi ca
devāgārāṇi śūnyāni na cābhānti yathāpuram

देवतार्चाः प्रविद्धाश्च यज्ञ्गोष्ठ्यस्तथाविधाः
माल्यापणेषु राजन्ते नाद्य पण्यानि वा तथा

devatārcāḥ praviddhāśca yajñgoṣṭhyastathāvidhāḥ
mālyāpaṇeṣu rājante nādya paṇyāni vā tathā

दृश्यन्ते वणिजो।अप्यद्य न यथापूर्वमत्रवै
ध्यानसम्विग्नहृदयाः नष्टव्यापारयन्त्रिताः

dṛśyante vaṇijo|apyadya na yathāpūrvamatravai
dhyānasamvignahṛdayāḥ naṣṭavyāpārayantritāḥ

देवायतनचैत्येषुदीनाः पक्षिगणास्तथा

devāyatanacaityeṣudīnāḥ pakṣigaṇāstathā

इति एवम् उक्त्वा भरतः सूतम् तम् दीन मानसः
तानि अनिष्टानि अयोध्यायाम् प्रेक्ष्य राज गृहम् ययौ

iti evam uktvā bharataḥ sūtam tam dīna mānasaḥ
tāni aniṣṭāni ayodhyāyām prekṣya rāja gṛham yayau

ताम् शून्य शृन्ग अटक वेश्म रथ्याम्
रजो अरुण द्वार कपाट यन्त्राम्
दृष्ट्वा पुरीम् इन्द्र पुरी प्रकाशाम्
दुह्खेन सम्पूर्णतरः बभूव

tām śūnya śṛnga aṭaka veśma rathyām
rajo aruṇa dvāra kapāṭa yantrām
dṛṣṭvā purīm indra purī prakāśām
duhkhena sampūrṇataraḥ babhūva

इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे आदिकाव्ये अयोध्याकाण्डे एकसप्ततितमः सर्गः

ityārṣe śrīmadrāmāyaṇe ādikāvye ayodhyākāṇḍe ekasaptatitamaḥ sargaḥ