भरते ब्रुवति स्वप्नम् दूताः ते क्लान्त वाहनाः
प्रविश्य असह्य परिखम् रम्यम् राज गृहम् पुरम्

bharate bruvati svapnam dūtāḥ te klānta vāhanāḥ
praviśya asahya parikham ramyam rāja gṛham puram

पुरोहितः त्वा कुशलम् प्राह सर्वे च मन्त्रिणः
त्वरमाणः च निर्याहि कृत्यम् आत्ययिकम् त्वया

purohitaḥ tvā kuśalam prāha sarve ca mantriṇaḥ
tvaramāṇaḥ ca niryāhi kṛtyam ātyayikam tvayā

इमानि च महार्हाणि वस्त्राभरणानि च
प्रतिगृह्य विशालाक्ष मातुलस्य च दापय

imāni ca mahārhāṇi vastrābharaṇāni ca
pratigṛhya viśālākṣa mātulasya ca dāpaya

अत्र विंशति कोट्यः तु नृपतेर् मातुलस्य ते
दश कोट्यः तु सम्पूर्णाः तथैव च नृप आत्मज

atra viṃśati koṭyaḥ tu nṛpater mātulasya te
daśa koṭyaḥ tu sampūrṇāḥ tathaiva ca nṛpa ātmaja

प्रतिगृह्य च तत् सर्वम् स्वनुरक्तः सुहृज् जने
दूतान् उवाच भरतः कामैः सम्प्रतिपूज्य तान्

pratigṛhya ca tat sarvam svanuraktaḥ suhṛj jane
dūtān uvāca bharataḥ kāmaiḥ sampratipūjya tān

कच्चित् सुकुशली राजा पिता दशरथो मम
कच्चिच् च अरागता रामे लक्ष्मणे वा महात्मनि

kaccit sukuśalī rājā pitā daśaratho mama
kaccic ca arāgatā rāme lakṣmaṇe vā mahātmani

आर्या च धर्म निरता धर्मज्ञा धर्म दर्शिनी
अरोगा च अपि कौसल्या माता रामस्य धीमतः

āryā ca dharma niratā dharmajñā dharma darśinī
arogā ca api kausalyā mātā rāmasya dhīmataḥ

कच्चित् सुमित्रा धर्मज्ञा जननी लक्ष्मणस्य या
शत्रुघ्नस्य च वीरस्य सारोगा च अपि मध्यमा

kaccit sumitrā dharmajñā jananī lakṣmaṇasya yā
śatrughnasya ca vīrasya sārogā ca api madhyamā

आत्म कामा सदा चण्डी क्रोधना प्राज्ञ मानिनी
अरोगा च अपि कैकेयी माता मे किम् उवाच ह

ātma kāmā sadā caṇḍī krodhanā prājña māninī
arogā ca api kaikeyī mātā me kim uvāca ha

एवम् उक्ताः तु ते दूता भरतेन महात्मना
ऊचुः सम्प्रश्रितम् वाक्यम् इदम् तम् भरतम् तदा

evam uktāḥ tu te dūtā bharatena mahātmanā
ūcuḥ sampraśritam vākyam idam tam bharatam tadā

कुशलाः ते नर व्याघ्र येषाम् कुशलम् इच्चसि
श्रीश्च त्वाम् वृणुते पद्मा युज्यताम् चापि ते रकः

kuśalāḥ te nara vyāghra yeṣām kuśalam iccasi
śrīśca tvām vṛṇute padmā yujyatām cāpi te rakaḥ

भरतः च अपि तान् दूतान् एवम् उक्तः अभ्यभाषत
आपृच्चे अहम् महा राजम् दूताः सम्त्वरयन्ति माम्

bharataḥ ca api tān dūtān evam uktaḥ abhyabhāṣata
āpṛcce aham mahā rājam dūtāḥ samtvarayanti mām

एवम् उक्त्वा तु तान् दूतान् भरतः पार्थिव आत्मजः
दूतैः संचोदितः वाक्यम् मातामहम् उवाच ह

evam uktvā tu tān dūtān bharataḥ pārthiva ātmajaḥ
dūtaiḥ saṃcoditaḥ vākyam mātāmaham uvāca ha

राजन् पितुर् गमिष्यामि सकाशम् दूत चोदितः
पुनर् अपि अहम् एष्यामि यदा मे त्वम् स्मरिष्यसि

rājan pitur gamiṣyāmi sakāśam dūta coditaḥ
punar api aham eṣyāmi yadā me tvam smariṣyasi

भरतेन एवम् उक्तः तु नृपो मातामहः तदा
तम् उवाच शुभम् वाक्यम् शिरस्य् आघ्राय राघवम्

bharatena evam uktaḥ tu nṛpo mātāmahaḥ tadā
tam uvāca śubham vākyam śirasy āghrāya rāghavam

गच्च तात अनुजाने त्वाम् कैकेयी सुप्रजाः त्वया
मातरम् कुशलम् ब्रूयाः पितरम् च परम् तप

gacca tāta anujāne tvām kaikeyī suprajāḥ tvayā
mātaram kuśalam brūyāḥ pitaram ca param tapa

पुरोहितम् च कुशलम् ये च अन्ये द्विज सत्तमाः
तौ च तात महा इष्वासौ भ्रातरु राम लक्ष्मणौ

purohitam ca kuśalam ye ca anye dvija sattamāḥ
tau ca tāta mahā iṣvāsau bhrātaru rāma lakṣmaṇau

तस्मै हस्ति उत्तमाम्ः चित्रान् कम्बलान् अजिनानि च
अभिसत्कृत्य कैकेयो भरताय धनम् ददौ

tasmai hasti uttamāmḥ citrān kambalān ajināni ca
abhisatkṛtya kaikeyo bharatāya dhanam dadau

रुक्म निष्क सहस्रे द्वे षोडश अश्व शतानि च
सत्कृत्य कैकेयी पुत्रम् केकयो धनम् आदिशत्

rukma niṣka sahasre dve ṣoḍaśa aśva śatāni ca
satkṛtya kaikeyī putram kekayo dhanam ādiśat

तथा अमात्यान् अभिप्रेतान् विश्वास्याम्ः च गुण अन्वितान्
ददाव् अश्व पतिः शीघ्रम् भरताय अनुयायिनः

tathā amātyān abhipretān viśvāsyāmḥ ca guṇa anvitān
dadāv aśva patiḥ śīghram bharatāya anuyāyinaḥ

ऐरावतान् ऐन्द्र शिरान् नागान् वै प्रिय दर्शनान्
खरान् शीघ्रान् सुसम्युक्तान् मातुलो अस्मै धनम् ददौ

airāvatān aindra śirān nāgān vai priya darśanān
kharān śīghrān susamyuktān mātulo asmai dhanam dadau

अन्तः पुरे अतिसम्वृद्धान् व्याघ्र वीर्य बल अन्वितान्
दम्ष्ट्र आयुधान् महा कायान् शुनः च उपायनम् ददौ

antaḥ pure atisamvṛddhān vyāghra vīrya bala anvitān
damṣṭra āyudhān mahā kāyān śunaḥ ca upāyanam dadau

स मातामहम् आपृच्च्य मातुलम् च युधा जितम्
रथम् आरुह्य भरतः शत्रुघ्न सहितः ययौ

sa mātāmaham āpṛccya mātulam ca yudhā jitam
ratham āruhya bharataḥ śatrughna sahitaḥ yayau

बभूव ह्यस्य हृदते चिन्ता सुमहती तदा
त्वरया चापि दूतानाम् स्वप्नस्यापि च दर्शनात्

babhūva hyasya hṛdate cintā sumahatī tadā
tvarayā cāpi dūtānām svapnasyāpi ca darśanāt

स स्ववेश्माभ्यतिक्रम्य नरनागश्वसम्वृतम्
प्रपेदे सुमहच्छ्रीमान् राजमार्गमनुत्तमम्

sa svaveśmābhyatikramya naranāgaśvasamvṛtam
prapede sumahacchrīmān rājamārgamanuttamam

अभ्यतीत्य ततो।अपश्यदन्तः पुरमुदारधीः
ततस्तद्भरतः श्रीमानाविवेशानिवारितः

abhyatītya tato|apaśyadantaḥ puramudāradhīḥ
tatastadbharataḥ śrīmānāviveśānivāritaḥ

स माता महमापृच्च्य मातुलम् च युधाजितम्
रथमारुह्य भरतः शत्रुघ्नसहितो ययौ

sa mātā mahamāpṛccya mātulam ca yudhājitam
rathamāruhya bharataḥ śatrughnasahito yayau

रथान् मण्डल चक्राम्ः च योजयित्वा परः शतम्
उष्ट्र गो अश्व खरैः भृत्या भरतम् यान्तम् अन्वयुः

rathān maṇḍala cakrāmḥ ca yojayitvā paraḥ śatam
uṣṭra go aśva kharaiḥ bhṛtyā bharatam yāntam anvayuḥ

इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे आदिकाव्ये अयोध्याकाण्डे सप्ततितमः सर्गः

ityārṣe śrīmadrāmāyaṇe ādikāvye ayodhyākāṇḍe saptatitamaḥ sargaḥ