Chapter 5
Ayodhya Kanda - Book Of Ayodhya
सन्दिश्य रामं नृपतिः श्वोभाविन्यभिषेचने
पुरोहितं समाहूय वसिष्ठमिदमब्रवीत्
sandiśya rāmaṃ nṛpatiḥ śvobhāvinyabhiṣecane
purohitaṃ samāhūya vasiṣṭhamidamabravīt
SYNONYMS
TRANSLATION
After Rama left, king Dasaratha called for his family priest Vasishta and spoke to him as follows about the ensuing anointment ceremony of the next day.
गच्छोपवासं काकुत्थ्सं कारयाद्य तपोधन
श्रीयशोराज्यलाभाय वध्वा सह यतव्रतम्
gacchopavāsaṃ kākutthsaṃ kārayādya tapodhana
śrīyaśorājyalābhāya vadhvā saha yatavratam
SYNONYMS
TRANSLATION
"O, great sage Vasishta! Please go to the avowed Rama and Seetha today to make them perform fasting for obtaining prosperity, glory and sovereignty."
तथेति च स राजानमुक्त्वा वेदविदां वरः
स्वयं वसिष्ठो भगवान् ययौ रामनिवेशनम्
tatheti ca sa rājānamuktvā vedavidāṃ varaḥ
svayaṃ vasiṣṭho bhagavān yayau rāmaniveśanam
SYNONYMS
TRANSLATION
Vasista, who is the best of knowers of Veda, who is expert in mantras, who is firm in austerities and who is divine, said to Dasaratha : "I agree to it" and personally went to Rama's house on a chariot which was ready and quite suitable for a Brahman; so as to advise Rama to undertake a fast (with mantras) performed by Rama, a knower of mantras.
स रामभवनं प्रप्य पाण्डुराभ्रघनप्रभम्
तिस्रः कक्ष्या र्थेनैव विवेश मुनिसत्तमः
sa rāmabhavanaṃ prapya pāṇḍurābhraghanaprabham
tisraḥ kakṣyā rthenaiva viveśa munisattamaḥ
SYNONYMS
TRANSLATION
That great sage reached Rama's house, which was radiant like a dense white cloud and entered the three gateways of the house by the chariot itself.
तमागतमृषिं रामस्त्वरन्निव ससंभ्रमः
मानयिष्यन् स मानार्हं निश्चक्राम निवेशनात्
tamāgatamṛṣiṃ rāmastvaranniva sasaṃbhramaḥ
mānayiṣyan sa mānārhaṃ niścakrāma niveśanāt
SYNONYMS
TRANSLATION
To respect the honorable sage, who arrived, Rama came quickly and hurriedly out of the house.
अभ्येत्य त्वरमाणश्च रथाभ्याशं मनीषिणः
ततो।अवतारयामास परिगृह्य रथात्स्वयम्
abhyetya tvaramāṇaśca rathābhyāśaṃ manīṣiṇaḥ
tato|avatārayāmāsa parigṛhya rathātsvayam
SYNONYMS
TRANSLATION
Rama quickly got nearer to Vasishta's chariot and personally helped him to alight from the chariot.
सचैनं प्रश्रितं दृष्ट्वा सं भाष्याभिप्रसाद्य च
प्रियार्हं हर्षयन् राममित्युवाच पुरोहितः
sacainaṃ praśritaṃ dṛṣṭvā saṃ bhāṣyābhiprasādya ca
priyārhaṃ harṣayan rāmamityuvāca purohitaḥ
SYNONYMS
TRANSLATION
That family priest Vasishta seeing that lovable and humble Rama, spoke the following words, bringing cheerfulness and happiness to him:
प्रसन्नस्ते पिता राम यौवराज्यमवाप्स्यसि
उपवासं भवानद्य करोतु सह सीतया
prasannaste pitā rāma yauvarājyamavāpsyasi
upavāsaṃ bhavānadya karotu saha sītayā
SYNONYMS
TRANSLATION
"O, Rama! Your father is delighted with you. You will be getting the princely kingdom. Hence, you and Seetha perform fasting today."
प्रातस्त्वामभिषेक्ता हि यौवराज्ये नराधिपः
पिता दशरथः प्रीत्या ययातिं नहुषो यथा
prātastvāmabhiṣektā hi yauvarājye narādhipaḥ
pitā daśarathaḥ prītyā yayātiṃ nahuṣo yathā
SYNONYMS
TRANSLATION
"Your father; King Dasaratha is anointing you affectionately for the princely kingdom tomorrow at dawn; even as king Nahusha has done to Yayati".
इत्युक्त्वा स तदा राम मुपवासं यतव्रतम्
मन्त्रवत् कारयामास वैदेह्या सहितं मुनिः
ityuktvā sa tadā rāma mupavāsaṃ yatavratam
mantravat kārayāmāsa vaidehyā sahitaṃ muniḥ
SYNONYMS
TRANSLATION
Vasistha thus spoke to Rama and enjoined him to undertake a vow of fasting together with Seetha, in the accompaniment of mantras.
ततो यथावद्रामेण स राज्ञो गुरुरर्चितः
अभ्यनुज्ञाप्य काकुत्थ्सं ययौ रामनिवेशनात्
tato yathāvadrāmeṇa sa rājño gururarcitaḥ
abhyanujñāpya kākutthsaṃ yayau rāmaniveśanāt
SYNONYMS
TRANSLATION
Thereafter, Rama worshipped the royal priest Vasistha suitably. Vasistha then got Rama's permission and left his house.
सुहृद्भिस्तत्र रामो।अपि सहासीनः प्रियंवदैः
सभाजितो विवेशाथ ताननुज्ञाप्य सर्वशः
suhṛdbhistatra rāmo|api sahāsīnaḥ priyaṃvadaiḥ
sabhājito viveśātha tānanujñāpya sarvaśaḥ
SYNONYMS
TRANSLATION
Rama spent some time by delightedly talking with friends and having been congratulated by them in various ways went into his palace after taking leave of them.
हृष्टनारीनरयुतं रामवेश्म तदा बबौ
यथा मत्तद्विजगणं प्रपुल्लनलिनं सरः
hṛṣṭanārīnarayutaṃ rāmaveśma tadā babau
yathā mattadvijagaṇaṃ prapullanalinaṃ saraḥ
SYNONYMS
TRANSLATION
Then, Rama's house was shining, as brilliantly with delighted men and women, as a lake filled with opened lotuses and visited by innumerable happy birds.
स राजभवनप्रख्यात्तस्माद्रामनिवेशनात्
निर्गत्य ददृशे मार्गं वसिष्ठो जनसंवृतम्
sa rājabhavanaprakhyāttasmādrāmaniveśanāt
nirgatya dadṛśe mārgaṃ vasiṣṭho janasaṃvṛtam
SYNONYMS
TRANSLATION
Vasishta, leaving Rama's house, which seemed like the royal palace, saw the way filled with people.
बृन्दबृन्दैरयोध्यायां राजमार्गाः समन्ततः
बभूवुरभिसंबाधाः कुतूहलजनैर्वृताः
bṛndabṛndairayodhyāyāṃ rājamārgāḥ samantataḥ
babhūvurabhisaṃbādhāḥ kutūhalajanairvṛtāḥ
SYNONYMS
TRANSLATION
All the royal highways in the city of Ayodhya were filled with groups and groups of delighted people and became congested.
जनबृन्दोर्मिसंघर्षहर्षस्वनवतस्तदा
बभूव राजमार्गस्य सागरस्येव निस्वनः
janabṛndormisaṃgharṣaharṣasvanavatastadā
babhūva rājamārgasya sāgarasyeva nisvanaḥ
SYNONYMS
TRANSLATION
Then, on the royal road, the resonance created by the rush of the people, moving hither and thither like waves, combined with their rejoicing, resounded like the roar of an ocean.
सिक्तसंमृष्टरथ्या हि तदहर्वनमालिनी
आसीदयोध्या नगरी समुच्छ्रितगृहध्वजा
siktasaṃmṛṣṭarathyā hi tadaharvanamālinī
āsīdayodhyā nagarī samucchritagṛhadhvajā
SYNONYMS
TRANSLATION
On that day, in the city of Ayodhya, all the roads were cleaned and sprinkled with water. There were rows of trees on both sides of the roads and flags hoisted on houses.
तदा ह्ययोध्यानिलयः सस्त्रीबालाबलो जनः
रामाभिषेकमाकाञ्क्षन्नाकाण्क्षदुदयं रवेः
२५१९
tadā hyayodhyānilayaḥ sastrībālābalo janaḥ
rāmābhiṣekamākāñkṣannākāṇkṣadudayaṃ raveḥ
2-5-19
SYNONYMS
TRANSLATION
Then, the people of Ayodhya including children, women and the old-aged were waiting for sunrise, wishing the anointment ceremony of Rama to happen.
प्रजालङ्कारभूतं च जनस्यानन्दवर्धनम्
उत्सुको।अभूज्जनो द्रष्टुं तमयोध्यामहोत्सवम्
prajālaṅkārabhūtaṃ ca janasyānandavardhanam
utsuko|abhūjjano draṣṭuṃ tamayodhyāmahotsavam
SYNONYMS
TRANSLATION
In Ayodhya, people were enthusiastic to see the great public function, which was decorative to the community and which would bring forward an increased joy.
एवं तं जनसंबाधं राजमार्गं पुरोहितः
व्यूहन्निव जनौघं तं शनैराजकुलं ययौ
evaṃ taṃ janasaṃbādhaṃ rājamārgaṃ purohitaḥ
vyūhanniva janaughaṃ taṃ śanairājakulaṃ yayau
SYNONYMS
TRANSLATION
Vasishta, thus seeing the king's way being overcrowded with people, reached the royal palace slowly by forcing a passage through that crowd.
सिताभ्रशिखरप्रख्यं प्रासादमधिरुह्य सः
समीयाय नरेन्द्रेण शक्रेणेव बृहस्पतिः
sitābhraśikharaprakhyaṃ prāsādamadhiruhya saḥ
samīyāya narendreṇa śakreṇeva bṛhaspatiḥ
SYNONYMS
TRANSLATION
He walked up the royal palace, which was akin to the top of a mountain enclosed by a white cloud and met king Dasaratha in the manner Brihaspati met Devendra.
तमागतमभिप्रेक्ष्य हित्वा राजासनं नृपः
पप्रच्छ स च तस्मै तत्कृतमित्यभ्यवेदयत्
tamāgatamabhiprekṣya hitvā rājāsanaṃ nṛpaḥ
papraccha sa ca tasmai tatkṛtamityabhyavedayat
SYNONYMS
TRANSLATION
Seeing Vasistha had returned, King Dasaratha alighted from his throne and asked him with regard to his mission. Vasistha informed him that it was accomplished.
तेन चैव तदा तुल्यं सहासीनाः सभासदः
आसनेभ्यः समुत्तस्थुः पूजयन्तः पुरोहितम्
tena caiva tadā tulyaṃ sahāsīnāḥ sabhāsadaḥ
āsanebhyaḥ samuttasthuḥ pūjayantaḥ purohitam
SYNONYMS
TRANSLATION
The members of assembly who were sitting along with the king till then, raised in obeisance to Vasishta from their seats, following the example of the king.
गुरुणा त्वभ्यनुज्ञातो मनिजौघं विसृज्य तम्
विवेशान्तःपुरं राजा सिंहो गिरिगुहामिव
guruṇā tvabhyanujñāto manijaughaṃ visṛjya tam
viveśāntaḥpuraṃ rājā siṃho giriguhāmiva
SYNONYMS
TRANSLATION
King Dasaratha, after obtaining permission from Vasishta, left that assembly of men and entered his palace as a lion enters a mountain cave.