विलपन्तीम् तथा ताम् तु कौसल्याम् प्रमद उत्तमाम्
इदम् धर्मे स्थिता धर्म्यम् सुमित्रा वाक्यम् अब्रवीत्

vilapantīm tathā tām tu kausalyām pramada uttamām
idam dharme sthitā dharmyam sumitrā vākyam abravīt

तव आर्ये सद् गुणैः युक्तः पुत्रः स पुरुष उत्तमः
किम् ते विलपितेन एवम् कृपणम् रुदितेन वा

tava ārye sad guṇaiḥ yuktaḥ putraḥ sa puruṣa uttamaḥ
kim te vilapitena evam kṛpaṇam ruditena vā

यः तव आर्ये गतः पुत्रः त्यक्त्वा राज्यम् महा बलः
साधु कुर्वन् महात्मानम् पितरम् सत्य वादिनाम्

yaḥ tava ārye gataḥ putraḥ tyaktvā rājyam mahā balaḥ
sādhu kurvan mahātmānam pitaram satya vādinām

वर्तते च उत्तमाम् वृत्तिम् लक्ष्मणो अस्मिन् सदा अनघः
दयावान् सर्व भूतेषु लाभः तस्य महात्मनः

vartate ca uttamām vṛttim lakṣmaṇo asmin sadā anaghaḥ
dayāvān sarva bhūteṣu lābhaḥ tasya mahātmanaḥ

अरण्य वासे यद् दुह्खम् जानती वै सुख उचिता
अनुगच्चति वैदेही धर्म आत्मानम् तव आत्मजम्

araṇya vāse yad duhkham jānatī vai sukha ucitā
anugaccati vaidehī dharma ātmānam tava ātmajam

कीर्ति भूताम् पताकाम् यो लोके भ्रामयति प्रभुः
दम सत्य व्रत परः किम् न प्राप्तः तव आत्मजः

kīrti bhūtām patākām yo loke bhrāmayati prabhuḥ
dama satya vrata paraḥ kim na prāptaḥ tava ātmajaḥ

व्यक्तम् रामस्य विज्ञाय शौचम् माहात्म्यम् उत्तमम्
न गात्रम् अंशुभिः सूर्यः सम्तापयितुम् अर्हति

vyaktam rāmasya vijñāya śaucam māhātmyam uttamam
na gātram aṃśubhiḥ sūryaḥ samtāpayitum arhati

शिवः सर्वेषु कालेषु काननेभ्यो विनिह्सृतः
राघवम् युक्त शीत उष्णः सेविष्यति सुखो अनिलः

śivaḥ sarveṣu kāleṣu kānanebhyo vinihsṛtaḥ
rāghavam yukta śīta uṣṇaḥ seviṣyati sukho anilaḥ

शयानम् अनघम् रात्रौ पिता इव अभिपरिष्वजन्
रश्मिभिः संस्पृशन् शीतैः चन्द्रमा ह्लादयिष्यति

śayānam anagham rātrau pitā iva abhipariṣvajan
raśmibhiḥ saṃspṛśan śītaiḥ candramā hlādayiṣyati

ददौ च अस्त्राणि दिव्यानि यस्मै ब्रह्मा महा ओजसे
दानव इन्द्रम् हतम् दृष्ट्वा तिमि ध्वज सुतम् रणे

dadau ca astrāṇi divyāni yasmai brahmā mahā ojase
dānava indram hatam dṛṣṭvā timi dhvaja sutam raṇe

यस्येषुपदमासाद्य विनाशम् यान्ति शत्रवः
कथम् न प्र्^थिवी तस्य शासने स्थातुमर्हति

yasyeṣupadamāsādya vināśam yānti śatravaḥ
katham na pr^thivī tasya śāsane sthātumarhati

या श्रीःशौर्यम् च रामस्य या च कल्याणसत्वता
निवृत्तारण्यवासः स्वं क्षिप्रम् राज्यमवाप्स्यति

yā śrīḥśauryam ca rāmasya yā ca kalyāṇasatvatā
nivṛttāraṇyavāsaḥ svaṃ kṣipram rājyamavāpsyati

सूर्यस्यापि भवेत्सूर्योह्यग्नेरग्निः प्रभोः प्रभोः
श्रियश्च श्रीर्भवेदग्र्या कीर्त्याः क्षमाक्षमा

sūryasyāpi bhavetsūryohyagneragniḥ prabhoḥ prabhoḥ
śriyaśca śrīrbhavedagryā kīrtyāḥ kṣamākṣamā

पृथिव्या सह वैदेह्या श्रिया च पुरुष ऋषभः
क्षिप्रम् तिसृभिर् एताभिः सह रामः अभिषेक्ष्यते

pṛthivyā saha vaidehyā śriyā ca puruṣa ṛṣabhaḥ
kṣipram tisṛbhir etābhiḥ saha rāmaḥ abhiṣekṣyate

दुह्खजम् विसृजन्ति अस्रम् निष्क्रामन्तम् उदीक्ष्य यम्
समुत्स्रक्ष्यसि नेत्राभ्याम् क्षिप्रम् आनन्दजम् पयः

duhkhajam visṛjanti asram niṣkrāmantam udīkṣya yam
samutsrakṣyasi netrābhyām kṣipram ānandajam payaḥ

धनुर्ग्रहवरो यस्य बाणखड्गास्त्रभृत्स्वयम्
लक्ष्मणोव्रजति ह्यग्रे तस्य किम् नाम दुर्लभम्

dhanurgrahavaro yasya bāṇakhaḍgāstrabhṛtsvayam
lakṣmaṇovrajati hyagre tasya kim nāma durlabham

निवृत्तवनवासम् तम् द्रष्टासि पुनरागतम्
जहिशोकम् च मोहम् च देवि सत्यम् ब्रवीमि ते

nivṛttavanavāsam tam draṣṭāsi punarāgatam
jahiśokam ca moham ca devi satyam bravīmi te

शिरसा चरणावेतौ वन्दमानमनिन्दिते
पुनर्द्रक्ष्यसि कल्याणि! पुत्रं चन्द्रमिवोदितम्

śirasā caraṇāvetau vandamānamanindite
punardrakṣyasi kalyāṇi! putraṃ candramivoditam

पुनः प्रविष्टम् द्र्^ष्ट्वा तमभिषिक्तम् महाश्रियम्
समुत्स्रक्ष्यसि नेत्राभ्याम् क्षिप्रमान्न्दजम् पयः

punaḥ praviṣṭam dr^ṣṭvā tamabhiṣiktam mahāśriyam
samutsrakṣyasi netrābhyām kṣipramānndajam payaḥ

मा शोको देवि दुःखम् वा न राअमे दृअह्य्र्W।अशिवम्
क्षिप्रम् द्रक्ष्यसि पुत्रम् त्वम् ससीतम् सह लक्ष्मणम्

mā śoko devi duḥkham vā na rāame dṛahyrW|aśivam
kṣipram drakṣyasi putram tvam sasītam saha lakṣmaṇam

त्वया शेषोओ जनश्चैव समाश्वास्यो यदा।अनघे
किमिदानीमिदम् देवि करोषि हृदि विक्लबम्

tvayā śeṣoo janaścaiva samāśvāsyo yadā|anaghe
kimidānīmidam devi karoṣi hṛdi viklabam

नार्हा त्वम् शोचितुम् देवि यस्यास्ते राघवस्सुतः
न हि रामात्परो लोके विद्यते सत्पथे स्थितः

nārhā tvam śocitum devi yasyāste rāghavassutaḥ
na hi rāmātparo loke vidyate satpathe sthitaḥ

अभिवादयमानम् तम् दृष्ट्वा ससुहृदम् सुतम्
मुदा अश्रु मोक्ष्यसे क्षिप्रम् मेघ लेका इव वार्षिकी

abhivādayamānam tam dṛṣṭvā sasuhṛdam sutam
mudā aśru mokṣyase kṣipram megha lekā iva vārṣikī

पुत्रः ते वरदः क्षिप्रम् अयोध्याम् पुनर् आगतः
पाणिभ्याम् मृदुपीनाभ्याम् चरणौ पीडयिष्यति

putraḥ te varadaḥ kṣipram ayodhyām punar āgataḥ
pāṇibhyām mṛdupīnābhyām caraṇau pīḍayiṣyati

अभिवाद्य नमस्यन्तम् शूरम् ससुहृदम् सुतम्
मुदास्रैः प्रोक्ष्यसि पुनर्मेघराजि रिवाचलम्

abhivādya namasyantam śūram sasuhṛdam sutam
mudāsraiḥ prokṣyasi punarmegharāji rivācalam

आश्वासयन्ती विविधैश्च वाक्यै
र्वाक्योपचारे कुशलानाद्या
रामस्य ताम् मातरमेवमुक्त्वा
देवी सुमित्राविरराम रामा

āśvāsayantī vividhaiśca vākyai
rvākyopacāre kuśalānādyā
rāmasya tām mātaramevamuktvā
devī sumitrāvirarāma rāmā

इति वाल्मीकि रामायणे आदि काव्ये अयोध्य काण्डे चतुश्चत्वारिंशः सर्गः

iti vālmīki rāmāyaṇe ādi kāvye ayodhya kāṇḍe catuścatvāriṃśaḥ sargaḥ