ततः समीक्ष्य शयने सन्नम् शोकेन पार्थिवम्
कौसल्या पुत्र शोक आर्ता तम् उवाच मही पतिम्

tataḥ samīkṣya śayane sannam śokena pārthivam
kausalyā putra śoka ārtā tam uvāca mahī patim

राघवो नर शार्दूल विषम् उप्त्वा द्विजिह्ववत्
विचरिष्यति कैकेयी निर्मुक्ता इव हि पन्नगी

rāghavo nara śārdūla viṣam uptvā dvijihvavat
vicariṣyati kaikeyī nirmuktā iva hi pannagī

विवास्य रामम् सुभगा लब्ध कामा समाहिता
त्रासयिष्यति माम् भूयो दुष्ट अहिर् इव वेश्मनि

vivāsya rāmam subhagā labdha kāmā samāhitā
trāsayiṣyati mām bhūyo duṣṭa ahir iva veśmani

अथ स्म नगरे रामः चरन् भैक्षम् गृहे वसेत्
काम कारः वरम् दातुम् अपि दासम् मम आत्मजम्

atha sma nagare rāmaḥ caran bhaikṣam gṛhe vaset
kāma kāraḥ varam dātum api dāsam mama ātmajam

पातयित्वा तु कैकेय्या रामम् स्थानात् यथा इष्टतः
प्रदिष्टः रक्षसाम् भागः पर्वणि इव आहित अग्निना

pātayitvā tu kaikeyyā rāmam sthānāt yathā iṣṭataḥ
pradiṣṭaḥ rakṣasām bhāgaḥ parvaṇi iva āhita agninā

गज राज गतिर् वीरः महा बाहुर् धनुर् धरः
वनम् आविशते नूनम् सभार्यः सह लक्ष्मणः

gaja rāja gatir vīraḥ mahā bāhur dhanur dharaḥ
vanam āviśate nūnam sabhāryaḥ saha lakṣmaṇaḥ

वने तु अदृष्ट दुह्खानाम् कैकेय्या अनुमते त्वया
त्यक्तानाम् वन वासाय का न्व् अवस्था भविष्यति

vane tu adṛṣṭa duhkhānām kaikeyyā anumate tvayā
tyaktānām vana vāsāya kā nv avasthā bhaviṣyati

ते रत्न हीनाः तरुणाः फल काले विवासिताः
कथम् वत्स्यन्ति कृपणाः फल मूलैः कृत अशनाः

te ratna hīnāḥ taruṇāḥ phala kāle vivāsitāḥ
katham vatsyanti kṛpaṇāḥ phala mūlaiḥ kṛta aśanāḥ

अपि इदानीम् स कालः स्यान् मम शोक क्षयः शिवः
सभार्यम् यत् सह भ्रात्रा पश्येयम् इह राघवम्

api idānīm sa kālaḥ syān mama śoka kṣayaḥ śivaḥ
sabhāryam yat saha bhrātrā paśyeyam iha rāghavam

श्रुत्वा एव उपस्थितौ वीरौ कदा अयोध्या भविष्यति
यशस्विनी हृष्ट जना सूच्च्रित ध्वज मालिनी

śrutvā eva upasthitau vīrau kadā ayodhyā bhaviṣyati
yaśasvinī hṛṣṭa janā sūccrita dhvaja mālinī

कदा प्रेक्ष्य नर व्याघ्राव् अरण्यात् पुनर् आगतौ
नन्दिष्यति पुरी हृष्टा समुद्रैव पर्वणि

kadā prekṣya nara vyāghrāv araṇyāt punar āgatau
nandiṣyati purī hṛṣṭā samudraiva parvaṇi

कदा अयोध्याम् महा बाहुः पुरीम् वीरः प्रवेक्ष्यति
पुरः कृत्य रथे सीताम् वृषभो गो वधूम् इव

kadā ayodhyām mahā bāhuḥ purīm vīraḥ pravekṣyati
puraḥ kṛtya rathe sītām vṛṣabho go vadhūm iva

कदा प्राणि सहस्राणि राज मार्गे मम आत्मजौ
लाजैः अवकरिष्यन्ति प्रविशन्ताव् अरिम् दमौ

kadā prāṇi sahasrāṇi rāja mārge mama ātmajau
lājaiḥ avakariṣyanti praviśantāv arim damau

प्रविशनौ कदा।अपियोध्याम् द्रक्ष्यामि शुभकुण्डता
उदग्रायुधनिस्त्रींशौ सशृङ्गाविव पर्वतौ

praviśanau kadā|apiyodhyām drakṣyāmi śubhakuṇḍatā
udagrāyudhanistrīṃśau saśṛṅgāviva parvatau

कदा सुमनसः कन्या द्विजातीनाम् फलानि च
प्रदिशन्त्यः पुरीम् हृष्टाः करिष्यन्ति प्रदक्षिणम्

kadā sumanasaḥ kanyā dvijātīnām phalāni ca
pradiśantyaḥ purīm hṛṣṭāḥ kariṣyanti pradakṣiṇam

कदा परिणतः बुद्ध्या वयसा च अमर प्रभः
अभ्युपैष्यति धर्मज्ञः त्रिवर्षैव माम् ललन्

kadā pariṇataḥ buddhyā vayasā ca amara prabhaḥ
abhyupaiṣyati dharmajñaḥ trivarṣaiva mām lalan

निह्संशयम् मया मन्ये पुरा वीर कदर्यया
पातु कामेषु वत्सेषु मातृऋणाम् शातिताः स्तनाः

nihsaṃśayam mayā manye purā vīra kadaryayā
pātu kāmeṣu vatseṣu mātṛṛṇām śātitāḥ stanāḥ

सा अहम् गौर् इव सिम्हेन विवत्सा वत्सला कृता
कैकेय्या पुरुष व्याघ्र बाल वत्सा इव गौर् बलात्

sā aham gaur iva simhena vivatsā vatsalā kṛtā
kaikeyyā puruṣa vyāghra bāla vatsā iva gaur balāt

न हि तावद् गुणैः जुष्टम् सर्व शास्त्र विशारदम्
एक पुत्रा विना पुत्रम् अहम् जीवितुम् उत्सहे

na hi tāvad guṇaiḥ juṣṭam sarva śāstra viśāradam
eka putrā vinā putram aham jīvitum utsahe

न हि मे जीविते किंचित् सामर्थम् इह कल्प्यते
अपश्यन्त्याः प्रियम् पुत्रम् महा बाहुम् महा बलम्

na hi me jīvite kiṃcit sāmartham iha kalpyate
apaśyantyāḥ priyam putram mahā bāhum mahā balam

इति वाल्मीकि रामायणे आदि काव्ये अयोध्य काण्डे त्रिचत्वारिंशः सर्गः

iti vālmīki rāmāyaṇe ādi kāvye ayodhya kāṇḍe tricatvāriṃśaḥ sargaḥ