महा मात्र वचः श्रुत्वा रामः दशरथम् तदा
अन्वभाषत वाक्यम् तु विनयज्ञो विनीतवत्

mahā mātra vacaḥ śrutvā rāmaḥ daśaratham tadā
anvabhāṣata vākyam tu vinayajño vinītavat

त्यक्त भोगस्य मे राजन् वने वन्येन जीवतः
किम् कार्यम् अनुयात्रेण त्यक्त सन्गस्य सर्वतः

tyakta bhogasya me rājan vane vanyena jīvataḥ
kim kāryam anuyātreṇa tyakta sangasya sarvataḥ

यो हि दत्त्वा द्विप श्रेष्ठम् कक्ष्यायाम् कुरुते मनः
रज्जु स्नेहेन किम् तस्य त्यजतः कुन्जर उत्तमम्

yo hi dattvā dvipa śreṣṭham kakṣyāyām kurute manaḥ
rajju snehena kim tasya tyajataḥ kunjara uttamam

तथा मम सताम् श्रेष्ठ किम् ध्वजिन्या जगत् पते
सर्वाणि एव अनुजानामि चीराणि एव आनयन्तु मे

tathā mama satām śreṣṭha kim dhvajinyā jagat pate
sarvāṇi eva anujānāmi cīrāṇi eva ānayantu me

खनित्र पिटके च उभे मम आनयत गच्चतः
चतुर् दश वने वासम् वर्षाणि वसतः मम

khanitra piṭake ca ubhe mama ānayata gaccataḥ
catur daśa vane vāsam varṣāṇi vasataḥ mama

अथ चीराणि कैकेयी स्वयम् आहृत्य राघवम्
उवाच परिधत्स्व इति जन ओघे निरपत्रपा

atha cīrāṇi kaikeyī svayam āhṛtya rāghavam
uvāca paridhatsva iti jana oghe nirapatrapā

स चीरे पुरुष व्याघ्रः कैकेय्याः प्रतिगृह्य ते
सूक्ष्म वस्त्रम् अवक्षिप्य मुनि वस्त्राणि अवस्त ह

sa cīre puruṣa vyāghraḥ kaikeyyāḥ pratigṛhya te
sūkṣma vastram avakṣipya muni vastrāṇi avasta ha

लक्ष्मणः च अपि तत्र एव विहाय वसने शुभे
तापसाच् चादने चैव जग्राह पितुर् अग्रतः

lakṣmaṇaḥ ca api tatra eva vihāya vasane śubhe
tāpasāc cādane caiva jagrāha pitur agrataḥ

अथ आत्म परिधान अर्थम् सीता कौशेय वासिनी
समीक्ष्य चीरम् सम्त्रस्ता पृषती वागुराम् इव

atha ātma paridhāna artham sītā kauśeya vāsinī
samīkṣya cīram samtrastā pṛṣatī vāgurām iva

सा व्यपत्रपमाणा इव प्रतिगृह्य च दुर्मनाः
गन्धर्व राज प्रतिमम् भर्तारम् इदम् अब्रवीत्

sā vyapatrapamāṇā iva pratigṛhya ca durmanāḥ
gandharva rāja pratimam bhartāram idam abravīt

कथम् नु चीरम् बध्नन्ति मुनयो वन वासिनः
इति ह्यकुशला सीता सामुमोह मुहुर्मुहुः

katham nu cīram badhnanti munayo vana vāsinaḥ
iti hyakuśalā sītā sāmumoha muhurmuhuḥ

कृत्वा कण्ठे च सा चीरम् एकम् आदाय पाणिना
तस्थौ हि अकुषला तत्र व्रीडिता जनक आत्मज

kṛtvā kaṇṭhe ca sā cīram ekam ādāya pāṇinā
tasthau hi akuṣalā tatra vrīḍitā janaka ātmaja

तस्याः तत् क्षिप्रम् आगम्य रामः धर्मभृताम् वरः
चीरम् बबन्ध सीतायाः कौशेयस्य उपरि स्वयम्

tasyāḥ tat kṣipram āgamya rāmaḥ dharmabhṛtām varaḥ
cīram babandha sītāyāḥ kauśeyasya upari svayam

रामम् प्रेक्ष्य तु सीतायाः बध्नन्तम् चीरमुत्तमम्
अन्तःपुरगता नार्यो मुमुचुर्वारि नेत्रजम्

rāmam prekṣya tu sītāyāḥ badhnantam cīramuttamam
antaḥpuragatā nāryo mumucurvāri netrajam

उचुश्च परमायस्ता रामम् ज्वलिततेजसम्
वत्स नैवम् नियुक्तेयम् वनवासे मनस्विनी

ucuśca paramāyastā rāmam jvalitatejasam
vatsa naivam niyukteyam vanavāse manasvinī

पितुर्वाक्यानुरोधेन गतस्य विजनम् वनम्
तावद्दर्शनमस्या नः सफलम् भवतु प्रभो

piturvākyānurodhena gatasya vijanam vanam
tāvaddarśanamasyā naḥ saphalam bhavatu prabho

लक्ष्मणेन सहायेन वनम् गच्छस्व पुत्रक
नेयमर्हति कल्याणी वस्तुम् तापसवद्वने

lakṣmaṇena sahāyena vanam gacchasva putraka
neyamarhati kalyāṇī vastum tāpasavadvane

कुरु नो याचनाम् पुत्र! सीता तिष्ठतु भामिनी
धर्मनित्यः स्वयम् स्थातुम् न हीदानीम् त्वमिच्छसि

kuru no yācanām putra! sītā tiṣṭhatu bhāminī
dharmanityaḥ svayam sthātum na hīdānīm tvamicchasi

तासामेवम्विधा वाचः शृण्वन् दशरथात्मजः
बबन्धैव तदा चीरम् सीतया तुल्यशीलया

tāsāmevamvidhā vācaḥ śṛṇvan daśarathātmajaḥ
babandhaiva tadā cīram sītayā tulyaśīlayā

चीरे गृहीते तु तया समीक्ष्य नृपतेर्गुरुः
निवार्य सीताम् कैकेयीम् वसिष्ठो वाक्यमब्रवीत्

cīre gṛhīte tu tayā samīkṣya nṛpaterguruḥ
nivārya sītām kaikeyīm vasiṣṭho vākyamabravīt

अतिप्रवृत्ते दुर्मेधे कैकेयि कुलपांसनि
वञ्यित्वा च राजानम् न प्रमाणे।अवतिष्ठसे

atipravṛtte durmedhe kaikeyi kulapāṃsani
vañyitvā ca rājānam na pramāṇe|avatiṣṭhase

न गन्तव्यम् वनम् देव्या सीतया शीलवर्जिते
अनुष्ठास्यति रामस्य सीता प्रकृतमासनम्

na gantavyam vanam devyā sītayā śīlavarjite
anuṣṭhāsyati rāmasya sītā prakṛtamāsanam

आत्मा हि दाराः सर्वेषाम् दारसम्ग्रहवर्तिनाम्
आत्मेयमिति रामस्य पालयिष्यति मेदिनीम्

ātmā hi dārāḥ sarveṣām dārasamgrahavartinām
ātmeyamiti rāmasya pālayiṣyati medinīm

अथ यास्यति वैदेही वनम् रामेण सम्गता
वयमप्यनुयास्यामः पुरम् चेदम् गमिष्यति

atha yāsyati vaidehī vanam rāmeṇa samgatā
vayamapyanuyāsyāmaḥ puram cedam gamiṣyati

अन्तपालाश्च यास्यन्ति सदारो यत्र राघवः
सहोपजीव्यम् राष्ट्रम् च पुरम् च सपरिच्छदम्

antapālāśca yāsyanti sadāro yatra rāghavaḥ
sahopajīvyam rāṣṭram ca puram ca saparicchadam

भरतश्च सशत्रुघ्नश्चीरवासा वनेचरः
वने वसन्तम् काकुत्थ्समनुवत्स्यति पूर्वजम्

bharataśca saśatrughnaścīravāsā vanecaraḥ
vane vasantam kākutthsamanuvatsyati pūrvajam

ततह् शून्याम् गतजनाम् वसुधाम् पादपैः सह
त्वमेका शाधि दुर्वृत्ता प्रजानामहिते स्थिता

tatah śūnyām gatajanām vasudhām pādapaiḥ saha
tvamekā śādhi durvṛttā prajānāmahite sthitā

न हि तद्भविता राष्ट्रम् यत्र रामो न भूपतिः
तद्वनम् भविता राष्ट्रम् यत्र रामो निवत्स्यति

na hi tadbhavitā rāṣṭram yatra rāmo na bhūpatiḥ
tadvanam bhavitā rāṣṭram yatra rāmo nivatsyati

न ह्यदत्ताम् महीम् पित्रा भरतः शास्तुमर्हति
त्वयि वा पुत्रवद्वस्तुम् यदि जातो महीपतेः

na hyadattām mahīm pitrā bharataḥ śāstumarhati
tvayi vā putravadvastum yadi jāto mahīpateḥ

यद्यपि त्वम् क्षितितलाद्गगनम् चोत्पतिष्यसि
पितुर्व्ंशचरित्रज्ञः सो।अन्यथा न करिष्यति

yadyapi tvam kṣititalādgaganam cotpatiṣyasi
piturvṃśacaritrajñaḥ so|anyathā na kariṣyati

तत्त्वया पुत्रगर्धिन्या पुत्रस्य कृतमप्रियम्
लोके हि स न विद्येत यो न राममनुव्रतः

tattvayā putragardhinyā putrasya kṛtamapriyam
loke hi sa na vidyeta yo na rāmamanuvrataḥ

द्रक्ष्यस्यद्यैव कैकेयि पशुव्याल्दमृगद्विजान्
गच्छतः सह रामेण पादपांश्च तदुन्मुखान्

drakṣyasyadyaiva kaikeyi paśuvyāldamṛgadvijān
gacchataḥ saha rāmeṇa pādapāṃśca tadunmukhān

अथोत्तमान्याभरणानि देवि
देहि स्नुषायै व्यपनीय चीरम्
न चीरमस्याः प्रविधीयतेति
न्यवारयत् तद्वसनम् वसिष्ठः

athottamānyābharaṇāni devi
dehi snuṣāyai vyapanīya cīram
na cīramasyāḥ pravidhīyateti
nyavārayat tadvasanam vasiṣṭhaḥ

एकस्य रामस्य वने निवास
स्त्वया वृतह् केकयराजपुत्रि
विभूषितेयम् प्रतिकर्मनित्या
वसत्वरण्ये सह राघवेण

ekasya rāmasya vane nivāsa
stvayā vṛtah kekayarājaputri
vibhūṣiteyam pratikarmanityā
vasatvaraṇye saha rāghaveṇa

यानैश्च मुख्यैः परिचारकैश्च
सुसम्वृता गच्छतु राजपुत्री
वस्रैश्च सर्वैः सहितैर्विधानै
र्नेयम् वृता ते वरसम्प्रदाने

yānaiśca mukhyaiḥ paricārakaiśca
susamvṛtā gacchatu rājaputrī
vasraiśca sarvaiḥ sahitairvidhānai
rneyam vṛtā te varasampradāne

इति वाल्मीकि रामायणे आदि काव्ये अयोध्य काण्डे सप्त त्रिंशः सर्गः

iti vālmīki rāmāyaṇe ādi kāvye ayodhya kāṇḍe sapta triṃśaḥ sargaḥ