ततो निर्धूय सहसा शिरो निःश्वस्व चासकृत्
पाणौ पाणिम् विनिष्पिष्य दन्तान् कटकटाय्य च

tato nirdhūya sahasā śiro niḥśvasva cāsakṛt
pāṇau pāṇim viniṣpiṣya dantān kaṭakaṭāyya ca

यश्यास्तव पतिस्त्यक्तोराजा दशरथः स्वयम्
भर्ता सर्वस्य जगतः स्थावरस्य चरश्य च

yaśyāstava patistyaktorājā daśarathaḥ svayam
bhartā sarvasya jagataḥ sthāvarasya caraśya ca

पतिघ्नीम् त्वामहम् मन्ये कुलघ्नीमपि चान्ततः

patighnīm tvāmaham manye kulaghnīmapi cāntataḥ

मावमंस्था दशरथम् भर्तारम् वरदम् पतिम्
भर्तुरिच्छा हि नारीणाम्पुत्रकोट्या विशिष्यते

māvamaṃsthā daśaratham bhartāram varadam patim
bharturicchā hi nārīṇāmputrakoṭyā viśiṣyate

यथावयो हि राज्यानि प्राप्नुवन्ति नृपक्षये
इक्ष्वाकुकुलनाथे।अस्मिंस्तल्लोपयितुमिच्छसि

yathāvayo hi rājyāni prāpnuvanti nṛpakṣaye
ikṣvākukulanāthe|asmiṃstallopayitumicchasi

राजा भवतु ते पुत्रो भरतश्शास्तु मेदिनीम्
वयम् तत्र गमिष्यामो रामो यत्र गमिष्यति

rājā bhavatu te putro bharataśśāstu medinīm
vayam tatra gamiṣyāmo rāmo yatra gamiṣyati

न हि ते विषये कश्चिद्ब्राह्मणो वस्तुमर्हति
तादृशम् त्वममर्यादमद्य कर्म चिकीर्षसि

na hi te viṣaye kaścidbrāhmaṇo vastumarhati
tādṛśam tvamamaryādamadya karma cikīrṣasi

नूनम् सर्वे गमिष्यामो मार्गम् रामनिषेवितम्
त्यक्ताया बान्धवैः सर्वैर्ब्राह्मणैः साधुभिः सदा

nūnam sarve gamiṣyāmo mārgam rāmaniṣevitam
tyaktāyā bāndhavaiḥ sarvairbrāhmaṇaiḥ sādhubhiḥ sadā

आश्चर्यमिव पश्यामि यस्यास्ते वृत्तमीदृशम्
आचरन्त्या न विदृता सद्यो भवति मेदिनी

āścaryamiva paśyāmi yasyāste vṛttamīdṛśam
ācarantyā na vidṛtā sadyo bhavati medinī

महाब्रह्मर्षिसृष्टा वा ज्वलन्तो भीमदर्शना
धिग्वाग्दण्डणा न हिंसन्ति रामप्रव्राजने स्थिताम्

mahābrahmarṣisṛṣṭā vā jvalanto bhīmadarśanā
dhigvāgdaṇḍaṇā na hiṃsanti rāmapravrājane sthitām

आम्रम् चित्वा कुठारेन निम्बम् परिचरेत्तु यः
यश्चेनम् पयसा सिञ्चेन्नैवास्य मधुरो भवेत्

āmram citvā kuṭhārena nimbam paricarettu yaḥ
yaścenam payasā siñcennaivāsya madhuro bhavet

अभिजात्यम् हि ते मन्ये यथा मातुस्तथैव च
न हि निम्बात्स्रवेत्क्षौद्रम् लोके निगदितम् वचः

abhijātyam hi te manye yathā mātustathaiva ca
na hi nimbātsravetkṣaudram loke nigaditam vacaḥ

तव मातुरसद्ग्राहम् विद्मः पूर्वम् यथाश्रुतम्
पितुस्ते वरदः कश्चिद्ददौ वरमनुत्तमम्

tava māturasadgrāham vidmaḥ pūrvam yathāśrutam
pituste varadaḥ kaściddadau varamanuttamam

ततो जृम्भस्य शयने विरुताद्भूरिवर्चसा
पितुस्ते विदितो भावः स तत्र बहुधा।अहसत्

tato jṛmbhasya śayane virutādbhūrivarcasā
pituste vidito bhāvaḥ sa tatra bahudhā|ahasat

तत्र ते जननी क्रुद्धा मृत्युपाशमभीप्सती
हासम् ते नृपते सौम्य जिज्ञासामीति भाब्रवीत्

tatra te jananī kruddhā mṛtyupāśamabhīpsatī
hāsam te nṛpate saumya jijñāsāmīti bhābravīt

नृपश्चोवाच ताम् देवीम् देवि शंसामि ते यदि
ततो मे मरणम् सद्यो भविष्यति न संशयः

nṛpaścovāca tām devīm devi śaṃsāmi te yadi
tato me maraṇam sadyo bhaviṣyati na saṃśayaḥ

माता ते पितरम् देवि ततह् केकयमब्रवीत्
शंस मे जीव वा मा वा न मामपहसिष्यसि

mātā te pitaram devi tatah kekayamabravīt
śaṃsa me jīva vā mā vā na māmapahasiṣyasi

प्रियया च तथोक्तः सन् केकयः पृथीवीपतिः
तस्मै तम् वरदायार्थम् कथयामास तत्त्वतः

priyayā ca tathoktaḥ san kekayaḥ pṛthīvīpatiḥ
tasmai tam varadāyārtham kathayāmāsa tattvataḥ

ततः स वरदह् साधु राजानम् प्रत्यभाषत
म्रियताम् ध्वंसताम् वेयम् मा कृथास्त्वम् महीपते

tataḥ sa varadah sādhu rājānam pratyabhāṣata
mriyatām dhvaṃsatām veyam mā kṛthāstvam mahīpate

स तच्छ्रुत्वा वचस्तस्य प्रसन्नमनसो नृपः
मातरम् ते निरस्याशु विजहार कुबेरवत्

sa tacchrutvā vacastasya prasannamanaso nṛpaḥ
mātaram te nirasyāśu vijahāra kuberavat

तथा त्वमपि राजानम् दुर्जनाचरिते पथि
असद्ग्राहमिमम् मोहात्कुरुषे पापदर्शिनि

tathā tvamapi rājānam durjanācarite pathi
asadgrāhamimam mohātkuruṣe pāpadarśini

सत्यश्चाद्य प्रवादो।अयम् लौकिकः प्रतिभाति मा
पित्र्^ऊन् समनुजायन्ते नरा मातरमङ्गनाः

satyaścādya pravādo|ayam laukikaḥ pratibhāti mā
pitr^ūn samanujāyante narā mātaramaṅganāḥ

नैवम् भव गृहाणेदम् यदाह वसुधाधिपः
भर्तुरिच्चामुपास्वेह जनस्यास्य गतिर्भव

naivam bhava gṛhāṇedam yadāha vasudhādhipaḥ
bharturiccāmupāsveha janasyāsya gatirbhava

मा त्वम् प्रोत्साहिता पापैर्देवराजसमप्रभम्
भर्तारम् लोकभर्तारमसद्धर्ममुपादधाः

mā tvam protsāhitā pāpairdevarājasamaprabham
bhartāram lokabhartāramasaddharmamupādadhāḥ

न हि मिथ्या प्रतिज्ञातम् करिष्यति तवानघः
श्रीमान्दशरथो राजा देवि राजीवलोचनः

na hi mithyā pratijñātam kariṣyati tavānaghaḥ
śrīmāndaśaratho rājā devi rājīvalocanaḥ

ज्येष्ठो वदान्यः कर्मण्यः स्वधर्मपरिरक्षिता
रक्षिता जीवलोकस्य बली रामो।अभिषिच्यताम्

jyeṣṭho vadānyaḥ karmaṇyaḥ svadharmaparirakṣitā
rakṣitā jīvalokasya balī rāmo|abhiṣicyatām

परिवादो हि ते देवि महान्लोके चरिष्यति
यदि रामो वनम् याति विहाय पितरम् नृपम्

parivādo hi te devi mahānloke cariṣyati
yadi rāmo vanam yāti vihāya pitaram nṛpam

स राज्यम् राघवः पातु भवत्वम् विगतज्वरा
न हि ते राघवादन्यः क्षमः पुरवरे वसेत्

sa rājyam rāghavaḥ pātu bhavatvam vigatajvarā
na hi te rāghavādanyaḥ kṣamaḥ puravare vaset

रामे हि यौवराज्यस्थे राजा दशरथो वनम्
प्रवेक्ष्यति महेष्वासः पूर्ववृत्तमनुस्मरन्

rāme hi yauvarājyasthe rājā daśaratho vanam
pravekṣyati maheṣvāsaḥ pūrvavṛttamanusmaran

इति सान्वैश्च तीक्ष्णै कैकेयीम् राजसंसदि
सुवन्त्रः क्षोभयामास भूय एव कृताञ्जलिः

iti sānvaiśca tīkṣṇai kaikeyīm rājasaṃsadi
suvantraḥ kṣobhayāmāsa bhūya eva kṛtāñjaliḥ

इति वाल्मीकि रामायणे आदि काव्ये अयोध्य काण्डे पंच त्रिंशः सर्गः

iti vālmīki rāmāyaṇe ādi kāvye ayodhya kāṇḍe paṃca triṃśaḥ sargaḥ