एवम् श्रुत्वा तु सम्वादम् लक्ष्मणः पूर्वमागतः
बाष्पपर्याकुलमुखः शोकम् सोढुमशक्नुवन्

evam śrutvā tu samvādam lakṣmaṇaḥ pūrvamāgataḥ
bāṣpaparyākulamukhaḥ śokam soḍhumaśaknuvan

यदि गन्तुम् कृता बुद्धिर्वनम् मृगगजायुतम्
अहम् त्वानुगमिष्यामि वनमद्रे धनुर्धरः

yadi gantum kṛtā buddhirvanam mṛgagajāyutam
aham tvānugamiṣyāmi vanamadre dhanurdharaḥ

मया समेतो।अरण्यानि बहूनि विचरिष्यसि
पक्षिभिर्मृगयूथैश्च सम्घुष्टानि समन्ततः

mayā sameto|araṇyāni bahūni vicariṣyasi
pakṣibhirmṛgayūthaiśca samghuṣṭāni samantataḥ

न देवलोकाक्रमणम् नामरत्वमहम् वृणे
ऐश्वर्यम् वापि लोकानाम् कामये न त्वया विना

na devalokākramaṇam nāmaratvamaham vṛṇe
aiśvaryam vāpi lokānām kāmaye na tvayā vinā

एवम् ब्रुवाणः सौमित्रिर्विनवासाय निश्चितः
रामेण बहुभिः सान्वैर्निषिद्धः पुनरब्रवीत्

evam bruvāṇaḥ saumitrirvinavāsāya niścitaḥ
rāmeṇa bahubhiḥ sānvairniṣiddhaḥ punarabravīt

अनुज्ञातश्च भवता पूर्वमेव यदस्म्यहम्
किमिदानीम् पुनरिदम् क्रियते मे निवारणम्

anujñātaśca bhavatā pūrvameva yadasmyaham
kimidānīm punaridam kriyate me nivāraṇam

यदर्थम् प्रतिषेधो मे क्रियते गन्तुमिच्छतः
एतदिच्छामि विज्ञातुम् संशयो हि ममानघ

yadartham pratiṣedho me kriyate gantumicchataḥ
etadicchāmi vijñātum saṃśayo hi mamānagha

ततः अब्रवीन् महा तेजा रामः लक्ष्मणम् अग्रतः
स्थितम् प्राग् गामिनम् वीरम् याचमानम् कृत अन्जलिम्

tataḥ abravīn mahā tejā rāmaḥ lakṣmaṇam agrataḥ
sthitam prāg gāminam vīram yācamānam kṛta anjalim

स्निग्धो धर्मरतो वीरस्सततम् सत्पथे स्थितः
प्रियः प्राणसमो वशो भ्राता चापि सखा च मे

snigdho dharmarato vīrassatatam satpathe sthitaḥ
priyaḥ prāṇasamo vaśo bhrātā cāpi sakhā ca me

मया अद्य सह सौमित्रे त्वयि गच्चति तत् वनम्
को भरिष्यति कौसल्याम् सुमित्राम् वा यशस्विनीम्

mayā adya saha saumitre tvayi gaccati tat vanam
ko bhariṣyati kausalyām sumitrām vā yaśasvinīm

अभिवर्षति कामैः यः पर्जन्यः पृथिवीम् इव
स काम पाश पर्यस्तः महा तेजा मही पतिः

abhivarṣati kāmaiḥ yaḥ parjanyaḥ pṛthivīm iva
sa kāma pāśa paryastaḥ mahā tejā mahī patiḥ

सा हि राज्यम् इदम् प्राप्य नृपस्य अश्व पतेः सुता
दुह्खितानाम् सपत्नीनाम् न करिष्यति शोभनम्

sā hi rājyam idam prāpya nṛpasya aśva pateḥ sutā
duhkhitānām sapatnīnām na kariṣyati śobhanam

न स्मरिष्यति कौसल्याम् सुमित्राम् च सुदुःखिताम्
भरतो राज्यमासाद्य कैकेय्याम् पर्यवस्थितः

na smariṣyati kausalyām sumitrām ca suduḥkhitām
bharato rājyamāsādya kaikeyyām paryavasthitaḥ

तामार्याम् स्वयमेवेह राजा।अनुग्रहणेन वा
सौमित्रे भर कौसल्या मुक्तमर्थमिमम् चर

tāmāryām svayameveha rājā|anugrahaṇena vā
saumitre bhara kausalyā muktamarthamimam cara

एवम् मम च ते भक्तिर्भविष्यति सुदर्शिता
धर्मज्ञ गुरुपूजायाम् धर्मश्चाप्यतुलो महान्

evam mama ca te bhaktirbhaviṣyati sudarśitā
dharmajña gurupūjāyām dharmaścāpyatulo mahān

एवम् कुरुष्व सौमित्रे मत्क्र्^ते रघुनन्दन
अस्माभिर्विप्रहीनाया मातुर्नो न भवेत्सुखम्

evam kuruṣva saumitre matkr^te raghunandana
asmābhirviprahīnāyā māturno na bhavetsukham

एवम् उक्तः तु रामेण लक्ष्मणः श्लक्ष्णया गिरा
प्रत्युवाच तदा रामम् वाक्यज्ञो वाक्य कोविदम्

evam uktaḥ tu rāmeṇa lakṣmaṇaḥ ślakṣṇayā girā
pratyuvāca tadā rāmam vākyajño vākya kovidam

तव एव तेजसा वीर भरतः पूजयिष्यति
कौसल्याम् च सुमित्राम् च प्रयतः न अत्र संशयः

tava eva tejasā vīra bharataḥ pūjayiṣyati
kausalyām ca sumitrām ca prayataḥ na atra saṃśayaḥ

कौसल्या बिभृयात् आर्या सहस्रम् अपि मद् विधान्
यस्याः सहस्रम् ग्रामाणाम् सम्प्राप्तम् उपजीवनम्

kausalyā bibhṛyāt āryā sahasram api mad vidhān
yasyāḥ sahasram grāmāṇām samprāptam upajīvanam

तदात्मभरणे चैव मम मातुस्तथैव च
पर्याप्ता मद्विधानाम् च भरणाय यशस्विनी

tadātmabharaṇe caiva mama mātustathaiva ca
paryāptā madvidhānām ca bharaṇāya yaśasvinī

कुरुष्व मामनुचरम् वैधर्म्यम् नेह विद्यते
कृतार्थो।अहम् भविष्यामि तव चार्थः प्रकल्पते

kuruṣva māmanucaram vaidharmyam neha vidyate
kṛtārtho|aham bhaviṣyāmi tava cārthaḥ prakalpate

धनुर् आदाय सशरम् खनित्र पिटका धरः
अग्रतः ते गमिष्यामि पन्थानम् अनुदर्शयन्

dhanur ādāya saśaram khanitra piṭakā dharaḥ
agrataḥ te gamiṣyāmi panthānam anudarśayan

आहरिष्यामि ते नित्यम् मूलानि च फलानि च
वन्यानि यानि च अन्यानि स्वाहाराणि तपस्विनाम्

āhariṣyāmi te nityam mūlāni ca phalāni ca
vanyāni yāni ca anyāni svāhārāṇi tapasvinām

भवांस् तु सह वैदेह्या गिरि सानुषु रंस्यते
अहम् सर्वम् करिष्यामि जाग्रतः स्वपतः च ते

bhavāṃs tu saha vaidehyā giri sānuṣu raṃsyate
aham sarvam kariṣyāmi jāgrataḥ svapataḥ ca te

रामः तु अनेन वाक्येन सुप्रीतः प्रत्युवाच तम्
व्रज आपृच्चस्व सौमित्रे सर्वम् एव सुहृज् जनम्

rāmaḥ tu anena vākyena suprītaḥ pratyuvāca tam
vraja āpṛccasva saumitre sarvam eva suhṛj janam

ये च राज्ञो ददौ दिव्ये महात्मा वरुणः स्वयम्
जनकस्य महा यज्ञे धनुषी रौद्र दर्शने

ye ca rājño dadau divye mahātmā varuṇaḥ svayam
janakasya mahā yajñe dhanuṣī raudra darśane

स सुहृज् जनम् आमन्त्र्य वन वासाय निश्चितः
इष्क्वाकु गुरुम् आमन्त्र्य जग्राह आयुधम् उत्तमम्

sa suhṛj janam āmantrya vana vāsāya niścitaḥ
iṣkvāku gurum āmantrya jagrāha āyudham uttamam

तत् दिव्यम् राज शार्दूलः सत्कृतम् माल्य भूषितम्
रामाय दर्शयाम् आस सौमित्रिः सर्वम् आयुधम्

tat divyam rāja śārdūlaḥ satkṛtam mālya bhūṣitam
rāmāya darśayām āsa saumitriḥ sarvam āyudham

तम् उवाच आत्मवान् रामः प्रीत्या लक्ष्मणम् आगतम्
काले त्वम् आगतः सौम्य कान्क्षिते मम लक्ष्मण

tam uvāca ātmavān rāmaḥ prītyā lakṣmaṇam āgatam
kāle tvam āgataḥ saumya kānkṣite mama lakṣmaṇa

अहम् प्रदातुम् इच्चामि यद् इदम् मामकम् धनम्
ब्राह्मणेभ्यः तपस्विभ्यः त्वया सह परम्तप

aham pradātum iccāmi yad idam māmakam dhanam
brāhmaṇebhyaḥ tapasvibhyaḥ tvayā saha paramtapa

वसन्ति इह दृढम् भक्त्या गुरुषु द्विज सत्तमाः
तेषाम् अपि च मे भूयः सर्वेषाम् च उपजीविनाम्

vasanti iha dṛḍham bhaktyā guruṣu dvija sattamāḥ
teṣām api ca me bhūyaḥ sarveṣām ca upajīvinām

इति वाल्मीकि रामायणे आदि काव्ये अयोध्य काण्डे एक त्रिंशः सर्गः

iti vālmīki rāmāyaṇe ādi kāvye ayodhya kāṇḍe eka triṃśaḥ sargaḥ