एतत् तु वचनम् श्रुत्वा सीता रामस्य दुह्खिता
प्रसक्त अश्रु मुखी मन्दम् इदम् वचनम् अब्रवीत्

etat tu vacanam śrutvā sītā rāmasya duhkhitā
prasakta aśru mukhī mandam idam vacanam abravīt

ये त्वया कीर्तिता दोषा वने वस्तव्यताम् प्रति
गुणान् इति एव तान् विद्धि तव स्नेह पुरः कृतान्

ye tvayā kīrtitā doṣā vane vastavyatām prati
guṇān iti eva tān viddhi tava sneha puraḥ kṛtān

मृगाः सिम्हा गजाश्चैव शार्दूलाः शरभास्तथा
पक्षिणः सृमराश्चैव ये चान्ये वनचारिणः

mṛgāḥ simhā gajāścaiva śārdūlāḥ śarabhāstathā
pakṣiṇaḥ sṛmarāścaiva ye cānye vanacāriṇaḥ

त्वया च सह गन्तव्यम् मया गुरु जन आज्ञया
त्वद् वियोगेन मे राम त्यक्तव्यम् इह जीवितम्

tvayā ca saha gantavyam mayā guru jana ājñayā
tvad viyogena me rāma tyaktavyam iha jīvitam

न च माम् त्वत् समीपस्थम् अपि शक्नोति राघव
सुराणाम् ईश्वरः शक्रः प्रधर्षयितुम् ओजसा

na ca mām tvat samīpastham api śaknoti rāghava
surāṇām īśvaraḥ śakraḥ pradharṣayitum ojasā

पति हीना तु या नारी न सा शक्ष्यति जीवितुम्
कामम् एवम् विधम् राम त्वया मम विदर्शितम्

pati hīnā tu yā nārī na sā śakṣyati jīvitum
kāmam evam vidham rāma tvayā mama vidarśitam

अथ च अपि महा प्राज्ञ ब्राह्मणानाम् मया श्रुतम्
पुरा पितृ गृहे सत्यम् वस्तव्यम् किल मे वने

atha ca api mahā prājña brāhmaṇānām mayā śrutam
purā pitṛ gṛhe satyam vastavyam kila me vane

लक्षणिभ्यो द्विजातिभ्यः श्रुत्वा अहम् वचनम् गृहे
वन वास कृत उत्साहा नित्यम् एव महा बल

lakṣaṇibhyo dvijātibhyaḥ śrutvā aham vacanam gṛhe
vana vāsa kṛta utsāhā nityam eva mahā bala

आदेशो वन वासस्य प्राप्तव्यः स मया किल
सा त्वया सह तत्र अहम् यास्यामि प्रिय न अन्यथा

ādeśo vana vāsasya prāptavyaḥ sa mayā kila
sā tvayā saha tatra aham yāsyāmi priya na anyathā

कृत आदेशा भविष्यामि गमिष्यामि सह त्वया
कालः च अयम् समुत्पन्नः सत्य वाग् भवतु द्विजः

kṛta ādeśā bhaviṣyāmi gamiṣyāmi saha tvayā
kālaḥ ca ayam samutpannaḥ satya vāg bhavatu dvijaḥ

वन वासे हि जानामि दुह्खानि बहुधा किल
प्राप्यन्ते नियतम् वीर पुरुषैः अकृत आत्मभिः

vana vāse hi jānāmi duhkhāni bahudhā kila
prāpyante niyatam vīra puruṣaiḥ akṛta ātmabhiḥ

कन्यया च पितुर् गेहे वन वासः श्रुतः मया
भिक्षिण्याः साधु वृत्ताया मम मातुर् इह अग्रतः

kanyayā ca pitur gehe vana vāsaḥ śrutaḥ mayā
bhikṣiṇyāḥ sādhu vṛttāyā mama mātur iha agrataḥ

प्रसादितः च वै पूर्वम् त्वम् वै बहु विधम् प्रभो
गमनम् वन वासस्य कान्क्षितम् हि सह त्वया

prasāditaḥ ca vai pūrvam tvam vai bahu vidham prabho
gamanam vana vāsasya kānkṣitam hi saha tvayā

कृत क्षणा अहम् भद्रम् ते गमनम् प्रति राघव
वन वासस्य शूरस्य चर्या हि मम रोचते

kṛta kṣaṇā aham bhadram te gamanam prati rāghava
vana vāsasya śūrasya caryā hi mama rocate

शुद्ध आत्मन् प्रेम भावाद्द् हि भविष्यामि विकल्मषा
भर्तारम् अनुगच्चन्ती भर्ता हि मम दैवतम्

śuddha ātman prema bhāvādd hi bhaviṣyāmi vikalmaṣā
bhartāram anugaccantī bhartā hi mama daivatam

प्रेत्य भावे अपि कल्याणः सम्गमः मे सह त्वया
श्रुतिर् हि श्रूयते पुण्या ब्राह्मणानाम् यशस्विनाम्

pretya bhāve api kalyāṇaḥ samgamaḥ me saha tvayā
śrutir hi śrūyate puṇyā brāhmaṇānām yaśasvinām

एवम् अस्मात् स्वकाम् नारीम् सुवृत्ताम् हि पति व्रताम्
न अभिरोचयसे नेतुम् त्वम् माम् केन इह हेतुना

evam asmāt svakām nārīm suvṛttām hi pati vratām
na abhirocayase netum tvam mām kena iha hetunā

भक्ताम् पति व्रताम् दीनाम् माम् समाम् सुख दुह्खयोह्
नेतुम् अर्हसि काकुत्स्थ समान सुख दुह्खिनीम्

bhaktām pati vratām dīnām mām samām sukha duhkhayoh
netum arhasi kākutstha samāna sukha duhkhinīm

यदि माम् दुह्खिताम् एवम् वनम् नेतुम् न च इच्चसि
विषम् अग्निम् जलम् वा अहम् आस्थास्ये मृत्यु कारणात्

yadi mām duhkhitām evam vanam netum na ca iccasi
viṣam agnim jalam vā aham āsthāsye mṛtyu kāraṇāt

एवम् बहु विधम् तम् सा याचते गमनम् प्रति
न अनुमेने महा बाहुस् ताम् नेतुम् विजनम् वनम्

evam bahu vidham tam sā yācate gamanam prati
na anumene mahā bāhus tām netum vijanam vanam

एवम् उक्ता तु सा चिन्ताम् मैथिली समुपागता
स्नापयन्ती इव गाम् उष्णैः अश्रुभिर् नयन च्युतैः

evam uktā tu sā cintām maithilī samupāgatā
snāpayantī iva gām uṣṇaiḥ aśrubhir nayana cyutaiḥ

इति वाल्मीकि रामायणे आदि काव्ये अयोध्य काण्डे एकोन त्रिंशः सर्गः

iti vālmīki rāmāyaṇe ādi kāvye ayodhya kāṇḍe ekona triṃśaḥ sargaḥ