Chapter 27
Ayodhya Kanda - Book Of Ayodhya
एवम् उक्ता तु वैदेही प्रिय अर्हा प्रिय वादिनी
प्रणयात् एव सम्क्रुद्धा भर्तारम् इदम् अब्रवीत्
evam uktā tu vaidehī priya arhā priya vādinī
praṇayāt eva samkruddhā bhartāram idam abravīt
SYNONYMS
TRANSLATION
Sita, who speaks kindly and deserves kind utterances, after hearing Rama's words, became angry out of love alone and spoke thus to her husband.
किमिदम् भाषसे राम वाक्यम् लघुतया ध्रुवम्
त्वया यदपहास्यम् मे श्रुत्वा नरवरात्मज
kimidam bhāṣase rāma vākyam laghutayā dhruvam
tvayā yadapahāsyam me śrutvā naravarātmaja
SYNONYMS
TRANSLATION
Oh, Rama the prince! What words these are you speaking? These light words certainly are to be laughed at by you and to me after hearning.
आर्य पुत्र पिता माता भ्राता पुत्रः तथा स्नुषा
स्वानि पुण्यानि भुन्जानाः स्वम् स्वम् भाग्यम् उपासते
ārya putra pitā mātā bhrātā putraḥ tathā snuṣā
svāni puṇyāni bhunjānāḥ svam svam bhāgyam upāsate
SYNONYMS
TRANSLATION
"Oh, noble prince! Father, mother, brother, son and daughter-in-law accomplish their own good fortune, as benefitted by their own pious deeds."
भर्तुर् भाग्यम् तु भार्या एका प्राप्नोति पुरुष ऋषभ
अतः चैव अहम् आदिष्टा वने वस्तव्यम् इति अपि
bhartur bhāgyam tu bhāryā ekā prāpnoti puruṣa ṛṣabha
ataḥ caiva aham ādiṣṭā vane vastavyam iti api
SYNONYMS
TRANSLATION
"Oh, Rama the best of men! Wife for one gets fortune of the husband. For that reason, I am also destined to dwell in the forest."
न पिता न आत्मजो न आत्मा न माता न सखी जनः
इह प्रेत्य च नारीणाम् पतिर् एको गतिः सदा
na pitā na ātmajo na ātmā na mātā na sakhī janaḥ
iha pretya ca nārīṇām patir eko gatiḥ sadā
SYNONYMS
TRANSLATION
" To a woman, father or son or self or mother or female companion are not the recourse. Husband alone is forever the best recourse either in this world or after her death".
यदि त्वम् प्रस्थितः दुर्गम् वनम् अद्य एव राघव
अग्रतः ते गमिष्यामि मृद्नन्ती कुश कण्टकान्
yadi tvam prasthitaḥ durgam vanam adya eva rāghava
agrataḥ te gamiṣyāmi mṛdnantī kuśa kaṇṭakān
SYNONYMS
TRANSLATION
"Oh, Rama! If you set forth now itself to the forest, which is difficult to be travelled, I shall come before you, by trampling down thorns and grass with long pointed stalks."
ईर्ष्या रोषौ बहिष् कृत्य भुक्त शेषम् इव उदकम्
नय माम् वीर विश्रब्धः पापम् मयि न विद्यते
īrṣyā roṣau bahiṣ kṛtya bhukta śeṣam iva udakam
naya mām vīra viśrabdhaḥ pāpam mayi na vidyate
SYNONYMS
TRANSLATION
"Oh, brave man! By abandoning, as water left over after drinking, the impatience and anger and having faith, take me. There is no sin in me."
प्रासाद अग्रैः विमानैः वा वैहायस गतेन वा
सर्व अवस्था गता भर्तुः पादच् चाया विशिष्यते
prāsāda agraiḥ vimānaiḥ vā vaihāyasa gatena vā
sarva avasthā gatā bhartuḥ pādac cāyā viśiṣyate
SYNONYMS
TRANSLATION
"Protection under the feet of the husband is better than being on top of a lofty building or in aerial cars or in moving through the sky or in attaining all types of positions."
अनुशिष्टा अस्मि मात्रा च पित्रा च विविध आश्रयम्
न अस्मि सम्प्रति वक्तव्या वर्तितव्यम् यथा मया
anuśiṣṭā asmi mātrā ca pitrā ca vividha āśrayam
na asmi samprati vaktavyā vartitavyam yathā mayā
SYNONYMS
TRANSLATION
"My mother and father taught me of different matters long ago. I need not be told now, how to deal in any way with anyone."
अहम् दुर्गम् गमिष्यामि वनम् पुरुषवर्जितम्
नानामृगगणाकीर्णम् शार्दूलवृकसेवितम्
aham durgam gamiṣyāmi vanam puruṣavarjitam
nānāmṛgagaṇākīrṇam śārdūlavṛkasevitam
SYNONYMS
TRANSLATION
" I can come to forest which is inaccessible, which is devoid of people, filled with various types of animals and inhaited by tigers and jackals."
सुखम् वने निवत्स्यामि यथा एव भवने पितुः
अचिन्तयन्ती त्रीम्ल् लोकाम्ः चिन्तयन्ती पति व्रतम्
sukham vane nivatsyāmi yathā eva bhavane pituḥ
acintayantī trīml lokāmḥ cintayantī pati vratam
SYNONYMS
TRANSLATION
"Not thinking of three world, thinking of loyalty to husband, I shall dwell in the forest happily as though staying in our father's house".
शुश्रूषमाणा ते नित्यम् नियता ब्रह्म चारिणी
सह रंस्ये त्वया वीर वनेषु मधु गन्धिषु
śuśrūṣamāṇā te nityam niyatā brahma cāriṇī
saha raṃsye tvayā vīra vaneṣu madhu gandhiṣu
SYNONYMS
TRANSLATION
"Oh, brave man! performing service to you regularly, having the necessary discipline, observing chastity, I would like to stay with you in the forests which smell like honey."
त्वम् हि कर्तुम् वने शक्तः राम सम्परिपालनम्
अन्यस्य पै जनस्य इह किम् पुनर् मम मानद
tvam hi kartum vane śaktaḥ rāma samparipālanam
anyasya pai janasya iha kim punar mama mānada
SYNONYMS
TRANSLATION
"Oh, Rama, the bestower of honour! Here in the forest, you are indeed capable of protecting other people also. Why to tell about my protection?"
सह त्वया गमिश्यामि वसमद्य न संशयः
नाहम् शक्या महाभाग निवर्तयितु मुद्यता
saha tvayā gamiśyāmi vasamadya na saṃśayaḥ
nāham śakyā mahābhāga nivartayitu mudyatā
SYNONYMS
TRANSLATION
"Today no doubt, I will come to forest along with you. Oh, the illustrious! I, with this intention, cannot be prevented to do so."
फल मूल अशना नित्यम् भविष्यामि न संशयः
न ते दुह्खम् करिष्यामि निवसन्ती सह त्वया
phala mūla aśanā nityam bhaviṣyāmi na saṃśayaḥ
na te duhkham kariṣyāmi nivasantī saha tvayā
SYNONYMS
TRANSLATION
I shall live only on roots and fruits always, no doubt. Living along with you, I shall not create any unpleasantness to you.
इच्चामि सरितः शैलान् पल्वलानि वनानि च
द्रष्टुम् सर्वत्र निर्भीता त्वया नाथेन धीमता
iccāmi saritaḥ śailān palvalāni vanāni ca
draṣṭum sarvatra nirbhītā tvayā nāthena dhīmatā
SYNONYMS
TRANSLATION
" With you the learned and the lord, I shall not have fear anywhere. I wish to see rivers, mountains, small lakes and grooves."
हंस कारण्डव आकीर्णाः पद्मिनीः साधु पुष्पिताः
इच्चेयम् सुखिनी द्रष्टुम् त्वया वीरेण सम्गता
haṃsa kāraṇḍava ākīrṇāḥ padminīḥ sādhu puṣpitāḥ
icceyam sukhinī draṣṭum tvayā vīreṇa samgatā
SYNONYMS
TRANSLATION
I shall be comfortable, by coming together with you, the courageous man. I desire to see lotus- ponds filled with swans, water-fowls and excellently flowered.
अभिषेकम् करिष्यामि तासु नित्यम् यतव्रता
सह त्वया विशाल अक्ष रंस्ये परम नन्दिनी
abhiṣekam kariṣyāmi tāsu nityam yatavratā
saha tvayā viśāla akṣa raṃsye parama nandinī
SYNONYMS
TRANSLATION
"Oh, the large eyed lord! Remaining dedicated to you, I shall take bath regularly in those lakes and with full of joy, I shall sport with you."
एवम् वर्ष सहस्राणाम् शतम् वा अहम् त्वया सह
व्यतिक्रमम् न वेत्स्यामि स्वर्गो।अपि हि न मे मतः
evam varṣa sahasrāṇām śatam vā aham tvayā saha
vyatikramam na vetsyāmi svargo|api hi na me mataḥ
SYNONYMS
TRANSLATION
Thus spending even a hundred thousand years in your company I shall never find any deviation/ Heaven also will not be acceptable to me otherwise.
स्वर्गे अपि च विना वासो भविता यदि राघव
त्वया मम नर व्याघ्र न अहम् तम् अपि रोचये
svarge api ca vinā vāso bhavitā yadi rāghava
tvayā mama nara vyāghra na aham tam api rocaye
SYNONYMS
TRANSLATION
Oh, Lion among men and seion of Raghu! Even if in heaven there is residence for me without you, I do not like it.
अहम् गमिष्यामि वनम् सुदुर्गमम्
मृग आयुतम् वानर वारणैः युतम्
वने निवत्स्यामि यथा पितुर् गृहे
तव एव पादाव् उपगृह्य सम्मता
aham gamiṣyāmi vanam sudurgamam
mṛga āyutam vānara vāraṇaiḥ yutam
vane nivatsyāmi yathā pitur gṛhe
tava eva pādāv upagṛhya sammatā
SYNONYMS
TRANSLATION
I shall proceed to the forest, which is very much inaccessible and occupied by monkeys, elephants as well as other animals. Clining to your feet alone, I shall dwell in the forest as though in father's home.
अनन्य भावाम् अनुरक्त चेतसम्
त्वया वियुक्ताम् मरणाय निश्चिताम्
नयस्व माम् साधु कुरुष्व याचनाम्
न ते मया अतः गुरुता भविष्यति
ananya bhāvām anurakta cetasam
tvayā viyuktām maraṇāya niścitām
nayasva mām sādhu kuruṣva yācanām
na te mayā ataḥ gurutā bhaviṣyati
SYNONYMS
TRANSLATION
"Therefore, grant well my prayer and usher me- me without any other thought, whose mind is fondly attached to you and who am determined to die if separated from you. Due to this, there will be no burden to you from me."