ततो निक्षिप्य मातृऋः स अयोध्यायाम् दृढ व्रतः
भरतः शोक सम्तप्तो गुरून् इदम् अथ अब्रवीत्

tato nikṣipya mātṛṛḥ sa ayodhyāyām dṛḍha vrataḥ
bharataḥ śoka samtapto gurūn idam atha abravīt

नन्दि ग्रामम् गमिष्यामि सर्वान् आमन्त्रये अद्य वः
तत्र दुह्खम् इदम् सर्वम् सहिष्ये राघवम् विना

nandi grāmam gamiṣyāmi sarvān āmantraye adya vaḥ
tatra duhkham idam sarvam sahiṣye rāghavam vinā

गतः च हि दिवम् राजा वनस्थः च गुरुर् मम
रामम् प्रतीक्षे राज्याय स हि राजा महा यशाः

gataḥ ca hi divam rājā vanasthaḥ ca gurur mama
rāmam pratīkṣe rājyāya sa hi rājā mahā yaśāḥ

एतत् श्रुत्वा शुभम् वाक्यम् भरतस्य महात्मनः
अब्रुवन् मन्त्रिणः सर्वे वसिष्ठः च पुरोहितः

etat śrutvā śubham vākyam bharatasya mahātmanaḥ
abruvan mantriṇaḥ sarve vasiṣṭhaḥ ca purohitaḥ

सदृशम् श्लाघनीयम् च यद् उक्तम् भरत त्वया
वचनम् भ्रातृ वात्सल्याद् अनुरूपम् तव एव तत्

sadṛśam ślāghanīyam ca yad uktam bharata tvayā
vacanam bhrātṛ vātsalyād anurūpam tava eva tat

नित्यम् ते बन्धु लुब्धस्य तिष्ठतो भ्रातृ सौहृदे
आर्य मार्गम् प्रपन्नस्य न अनुमन्येत कः पुमान्

nityam te bandhu lubdhasya tiṣṭhato bhrātṛ sauhṛde
ārya mārgam prapannasya na anumanyeta kaḥ pumān

मन्त्रिणाम् वचनम् श्रुत्वा यथा अभिलषितम् प्रियम्
अब्रवीत् सारथिम् वाक्यम् रथो मे युज्यताम् इति

mantriṇām vacanam śrutvā yathā abhilaṣitam priyam
abravīt sārathim vākyam ratho me yujyatām iti

प्रहृष्ट वदनः सर्वा मातृऋः समभिवाद्य सः
आरुरोह रथम् श्रीमान् शत्रुघ्नेन समन्वितः

prahṛṣṭa vadanaḥ sarvā mātṛṛḥ samabhivādya saḥ
āruroha ratham śrīmān śatrughnena samanvitaḥ

आरुह्य तु रथम् शीघ्रम् शत्रुघ्न भरताउ उभौ
ययतुः परम प्रीतौ वृतौ मन्त्रि पुरोहितैः

āruhya tu ratham śīghram śatrughna bharatāu ubhau
yayatuḥ parama prītau vṛtau mantri purohitaiḥ

अग्रतो पुरवः तत्र वसिष्ठ प्रमुखा द्विजाः
प्रययुः प्रान् मुखाः सर्वे नन्दि ग्रामो यतो अभवत्

agrato puravaḥ tatra vasiṣṭha pramukhā dvijāḥ
prayayuḥ prān mukhāḥ sarve nandi grāmo yato abhavat

बलम् च तद् अनाहूतम् गज अश्व रथ सम्कुलम्
प्रययौ भरते याते सर्वे च पुर वासिनः

balam ca tad anāhūtam gaja aśva ratha samkulam
prayayau bharate yāte sarve ca pura vāsinaḥ

रथस्थः स तु धर्म आत्मा भरतो भ्रातृ वत्सलः
नन्दि ग्रामम् ययौ तूर्णम् शिरस्य् आधाय पादुके

rathasthaḥ sa tu dharma ātmā bharato bhrātṛ vatsalaḥ
nandi grāmam yayau tūrṇam śirasy ādhāya pāduke

ततः तु भरतः क्षिप्रम् नन्दि ग्रामम् प्रविश्य सः
अवतीर्य रथात् तूर्णम् गुरून् इदम् उवाच ह

tataḥ tu bharataḥ kṣipram nandi grāmam praviśya saḥ
avatīrya rathāt tūrṇam gurūn idam uvāca ha

एतद् राज्यम् मम भ्रात्रा दत्तम् सम्न्यासवत् स्वयम्
योग क्षेम वहे च इमे पादुके हेम भूषिते

etad rājyam mama bhrātrā dattam samnyāsavat svayam
yoga kṣema vahe ca ime pāduke hema bhūṣite

भरतः शिरसा कृत्वा सन्न्यासम् पादुके ततः
अब्रवीद्दुःखसम्तप्तः सर्वं प्रकृतिमण्डलम्

bharataḥ śirasā kṛtvā sannyāsam pāduke tataḥ
abravīdduḥkhasamtaptaḥ sarvaṃ prakṛtimaṇḍalam

चत्रम् धारयत क्षिप्रमार्यपादाविमौ मतौ
अभ्याम् राज्ये स्थितो धर्मः पादुकाभ्याम् गुरोर्मम

catram dhārayata kṣipramāryapādāvimau matau
abhyām rājye sthito dharmaḥ pādukābhyām gurormama

भ्रात्रा हि मयि सम्न्यासो निक्षिप्तः सौहृदादयम्
तमिमम् पालयिष्यामि राघवागमनम् प्रति २११५१७

bhrātrā hi mayi samnyāso nikṣiptaḥ sauhṛdādayam
tamimam pālayiṣyāmi rāghavāgamanam prati 2-115-17

क्षिप्रम् सम्योजयित्वा तु राघवस्य पुनः स्वयम्
चरणौ तौ तु रामस्य द्रक्ष्यामि सहपादुकौ

kṣipram samyojayitvā tu rāghavasya punaḥ svayam
caraṇau tau tu rāmasya drakṣyāmi sahapādukau

ततो निक्षिप्तभारो।अहम् राघवेण समागतः
निवेद्य गुरवे राज्यम् भजिष्ये गुरुवृत्तिताम् २११५१९

tato nikṣiptabhāro|aham rāghaveṇa samāgataḥ
nivedya gurave rājyam bhajiṣye guruvṛttitām 2-115-19

ताघवाय च सम्न्यासम् दत्त्वेमे वरपादुके
राज्यम् चेदमयोध्याम् च धूतपापोभवामि च २११५२०

tāghavāya ca samnyāsam dattveme varapāduke
rājyam cedamayodhyām ca dhūtapāpobhavāmi ca 2-115-20

अभिषिक्ते तु काकुत्थ्से प्रहृष्टमुदिते जने
प्रीतिर्मम यशश्चैव भवेद्राज्याच्चतुर्गुणम्

abhiṣikte tu kākutthse prahṛṣṭamudite jane
prītirmama yaśaścaiva bhavedrājyāccaturguṇam

एवम् तु विलपन्धीनो भरतः स महायशाः
नन्दिग्रामे।अकरोद्राज्यम् दुःखितो मन्त्रिभिस्सह

evam tu vilapandhīno bharataḥ sa mahāyaśāḥ
nandigrāme|akarodrājyam duḥkhito mantribhissaha

स वल्कलजटाधारी मुनिवेषधरः प्रभुः
नन्दिग्रामे।अवसद्वीरः ससैन्यो भरतस्तदा २११५२३

sa valkalajaṭādhārī muniveṣadharaḥ prabhuḥ
nandigrāme|avasadvīraḥ sasainyo bharatastadā 2-115-23

रामागमनमाकाङ्क्षन् भरतो भ्रातृवत्सलः
भ्रातुर्वचनकारी च प्रतिज्ञापारगस्तदा

rāmāgamanamākāṅkṣan bharato bhrātṛvatsalaḥ
bhrāturvacanakārī ca pratijñāpāragastadā

स वालव्यजनम् चत्रम् धारयामास स स्वयम्

sa vālavyajanam catram dhārayāmāsa sa svayam

ततस्तु भरतः श्रीमानभिषिच्यार्यपादुके

tatastu bharataḥ śrīmānabhiṣicyāryapāduke

इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे आदिकाव्ये अयोध्याकाण्डे पंचदशोत्तरशततमः सर्गः

ityārṣe śrīmadrāmāyaṇe ādikāvye ayodhyākāṇḍe paṃcadaśottaraśatatamaḥ sargaḥ