एवम् उक्त्वा तु विरते रामे वचनम् अर्थवत्
ततो मन्दाकिनीतीरे रामम् प्रकृतिवत्सलम्

evam uktvā tu virate rāme vacanam arthavat
tato mandākinītīre rāmam prakṛtivatsalam

को हि स्याद् ईदृशो लोके यादृशः त्वम् अरिम् दम

ko hi syād īdṛśo loke yādṛśaḥ tvam arim dama

यथा मृतः तथा जीवन् यथा असति तथा सति
यस्य एष बुध्दि लाभः स्यात् परितप्येत केन सः

yathā mṛtaḥ tathā jīvan yathā asati tathā sati
yasya eṣa budhdi lābhaḥ syāt paritapyeta kena saḥ

परावरज्ञो यश्च स्यात् यथा त्वं मनुजाधिप
स एवम् व्यसनम् प्राप्य न विषीदितुम् अर्हति

parāvarajño yaśca syāt yathā tvaṃ manujādhipa
sa evam vyasanam prāpya na viṣīditum arhati

अमर उपम सत्त्वः त्वम् महात्मा सत्य सम्गरः
सर्वज्नः सर्व दर्शी च बुद्धिमाम्ः च असि राघव

amara upama sattvaḥ tvam mahātmā satya samgaraḥ
sarvajnaḥ sarva darśī ca buddhimāmḥ ca asi rāghava

न त्वाम् एवम् गुणैर् युक्तम् प्रभव अभव कोविदम्
अविषह्यतमम् दुह्खम् आसादयितुम् अर्हति

na tvām evam guṇair yuktam prabhava abhava kovidam
aviṣahyatamam duhkham āsādayitum arhati

प्रोषिते मयि यत् पापम् मात्रा मत् कारणात् कृतम्
क्षुद्रया तद् अनिष्टम् मे प्रसीदतु भवान् मम

proṣite mayi yat pāpam mātrā mat kāraṇāt kṛtam
kṣudrayā tad aniṣṭam me prasīdatu bhavān mama

धर्म बन्धेन बद्धो अस्मि तेन इमाम् न इह मातरम्
हन्मि तीव्रेण दण्डेन दण्ड अर्हाम् पाप कारिणीम्

dharma bandhena baddho asmi tena imām na iha mātaram
hanmi tīvreṇa daṇḍena daṇḍa arhām pāpa kāriṇīm

कथम् दशरथाज् जातः शुद्ध अभिजन कर्मणः
जानन् धर्मम् अधर्मिष्ठम् कुर्याम् कर्म जुगुप्सितम्

katham daśarathāj jātaḥ śuddha abhijana karmaṇaḥ
jānan dharmam adharmiṣṭham kuryām karma jugupsitam

गुरुः क्रियावान् वृद्धः च राजा प्रेतः पिता इति च
तातम् न परिगर्हेयम् दैवतम् च इति संसदि

guruḥ kriyāvān vṛddhaḥ ca rājā pretaḥ pitā iti ca
tātam na parigarheyam daivatam ca iti saṃsadi

को हि धर्म अर्थयोर् हीनम् ईदृशम् कर्म किल्बिषम्
स्त्रियाः प्रिय चिकीर्षुः सन् कुर्याद् धर्मज्न धर्मवित्

ko hi dharma arthayor hīnam īdṛśam karma kilbiṣam
striyāḥ priya cikīrṣuḥ san kuryād dharmajna dharmavit

अन्त काले हि भूतानि मुह्यन्ति इति पुरा श्रुतिः
राज्ना एवम् कुर्वता लोके प्रत्यक्षा सा श्रुतिः कृता

anta kāle hi bhūtāni muhyanti iti purā śrutiḥ
rājnā evam kurvatā loke pratyakṣā sā śrutiḥ kṛtā

साधु अर्थम् अभिसंधाय क्रोधान् मोहाच् च साहसात्
तातस्य यद् अतिक्रान्तम् प्रत्याहरतु तद् भवान्

sādhu artham abhisaṃdhāya krodhān mohāc ca sāhasāt
tātasya yad atikrāntam pratyāharatu tad bhavān

पितुर् हि समतिक्रान्तम् पुत्रो यः साधु मन्यते
तद् अपत्यम् मतम् लोके विपरीतम् अतो अन्यथा

pitur hi samatikrāntam putro yaḥ sādhu manyate
tad apatyam matam loke viparītam ato anyathā

तद् अपत्यम् भवान् अस्तु मा भवान् दुष्कृतम् पितुः
अभिपत् तत् कृतम् कर्म लोके धीर विगर्हितम्

tad apatyam bhavān astu mā bhavān duṣkṛtam pituḥ
abhipat tat kṛtam karma loke dhīra vigarhitam

कैकेयीम् माम् च तातम् च सुहृदो बान्धवाम्ः च नः
पौर जानपदान् सर्वाम्ः त्रातु सर्वम् इदम् भवान्

kaikeyīm mām ca tātam ca suhṛdo bāndhavāmḥ ca naḥ
paura jānapadān sarvāmḥ trātu sarvam idam bhavān

क्व च अरण्यम् क्व च क्षात्रम् क्व जटाः क्व च पालनम्
ईदृशम् व्याहतम् कर्म न भवान् कर्तुम् अर्हति

kva ca araṇyam kva ca kṣātram kva jaṭāḥ kva ca pālanam
īdṛśam vyāhatam karma na bhavān kartum arhati

एष हि प्रथमो धर्मः क्षत्रियस्याभिषेचनम्
येन शक्यम् महाप्राज्ञ् प्रजानां परिपालनम् २१०६१९

eṣa hi prathamo dharmaḥ kṣatriyasyābhiṣecanam
yena śakyam mahāprājñ prajānāṃ paripālanam 2-106-19

कश्च प्रत्यक्षमुत्सृज्य संशयस्थमलक्षणम्
आयतिस्थं चरेद्धर्मम् क्षत्रबन्धुरनिश्चितम् २१०६२०

kaśca pratyakṣamutsṛjya saṃśayasthamalakṣaṇam
āyatisthaṃ careddharmam kṣatrabandhuraniścitam 2-106-20

अथ क्लेशजम् एव त्वम् धर्मम् चरितुम् इग्च्छसि
धर्मेण चतुरो वर्णान् पालयन् क्लेशम् आप्नुहि

atha kleśajam eva tvam dharmam caritum igcchasi
dharmeṇa caturo varṇān pālayan kleśam āpnuhi

चतुर्णाम् आश्रमाणाम् हि गार्हस्थ्यम् श्रेष्ठम् आश्रमम्
पाहुर् धर्मज्न धर्मज्नाः तम् कथम् त्यक्तुम् अर्हसि

caturṇām āśramāṇām hi gārhasthyam śreṣṭham āśramam
pāhur dharmajna dharmajnāḥ tam katham tyaktum arhasi

श्रुतेन बालः स्थानेन जन्मना भवतो ह्य् अहम्
स कथम् पालयिष्यामि भूमिम् भवति तिष्ठति

śrutena bālaḥ sthānena janmanā bhavato hy aham
sa katham pālayiṣyāmi bhūmim bhavati tiṣṭhati

हीन बुद्धि गुणो बालो हीनः स्थानेन च अप्य् अहम्
भवता च विना भूतो न वर्तयितुम् उत्सहे

hīna buddhi guṇo bālo hīnaḥ sthānena ca apy aham
bhavatā ca vinā bhūto na vartayitum utsahe

इदम् निखिलम् अव्यग्रम् पित्र्यम् राज्यम् अकण्टकम्
अनुशाधि स्वधर्मेण धर्मज्न सह बान्धवैः

idam nikhilam avyagram pitryam rājyam akaṇṭakam
anuśādhi svadharmeṇa dharmajna saha bāndhavaiḥ

इह एव त्वा अभिषिन्चन्तु धर्मज्न सह बान्धवैः
ऋत्विजः सवसिष्ठाः च मन्त्रवन् मन्त्र कोविदाः

iha eva tvā abhiṣincantu dharmajna saha bāndhavaiḥ
ṛtvijaḥ savasiṣṭhāḥ ca mantravan mantra kovidāḥ

अभिषिक्तः त्वम् अस्माभिर् अयोध्याम् पालने व्रज
विजित्य तरसा लोकान् मरुद्भिर् इव वासवः

abhiṣiktaḥ tvam asmābhir ayodhyām pālane vraja
vijitya tarasā lokān marudbhir iva vāsavaḥ

ऋणानि त्रीण्य् अपाकुर्वन् दुर्हृदः साधु निर्दहन्
सुहृदः तर्पयन् कामैः त्वम् एव अत्र अनुशाधि माम्

ṛṇāni trīṇy apākurvan durhṛdaḥ sādhu nirdahan
suhṛdaḥ tarpayan kāmaiḥ tvam eva atra anuśādhi mām

अद्य आर्य मुदिताः सन्तु सुहृदः ते अभिषेचने
अद्य भीताः पालयन्ताम् दुर्हृदः ते दिशो दश

adya ārya muditāḥ santu suhṛdaḥ te abhiṣecane
adya bhītāḥ pālayantām durhṛdaḥ te diśo daśa

आक्रोशम् मम मातुः च प्रमृज्य पुरुष ऋषभ
अद्य तत्र भवन्तम् च पितरम् रक्ष किल्बिषात्

ākrośam mama mātuḥ ca pramṛjya puruṣa ṛṣabha
adya tatra bhavantam ca pitaram rakṣa kilbiṣāt

शिरसा त्वा अभियाचे अहम् कुरुष्व करुणाम् मयि
बान्धवेषु च सर्वेषु भूतेषु इव महा ईश्वरः

śirasā tvā abhiyāce aham kuruṣva karuṇām mayi
bāndhaveṣu ca sarveṣu bhūteṣu iva mahā īśvaraḥ

अथ वा पृष्ठतः कृत्वा वनम् एव भवान् इतः
गमिष्यति गमिष्यामि भवता सार्धम् अप्य् अहम्

atha vā pṛṣṭhataḥ kṛtvā vanam eva bhavān itaḥ
gamiṣyati gamiṣyāmi bhavatā sārdham apy aham

तथापि रामो भरतेन ताम्यत
प्रसाद्यमानः शिरसा मही पतिः
न चैव चक्रे गमनाय सत्त्ववान्
मतिम् पितुः तद् वचने प्रतिष्ठितः

tathāpi rāmo bharatena tāmyata
prasādyamānaḥ śirasā mahī patiḥ
na caiva cakre gamanāya sattvavān
matim pituḥ tad vacane pratiṣṭhitaḥ

तद् अद्भुतम् स्थैर्यम् अवेक्ष्य राघवे
समम् जनो हर्षम् अवाप दुह्खितः
न यात्य् अयोध्याम् इति दुह्खितो अभवत्
स्थिर प्रतिज्नत्वम् अवेक्ष्य हर्षितः

tad adbhutam sthairyam avekṣya rāghave
samam jano harṣam avāpa duhkhitaḥ
na yāty ayodhyām iti duhkhito abhavat
sthira pratijnatvam avekṣya harṣitaḥ

इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे आदिकाव्ये अयोध्याकाण्डे षडुत्तरशततमः सर्गः

ityārṣe śrīmadrāmāyaṇe ādikāvye ayodhyākāṇḍe ṣaḍuttaraśatatamaḥ sargaḥ