युध्यताम् तु ततस् तेषाम् वानराणाम् महात्मनाम्
रक्षसाम् सम्बभूव अथ बल कोपह् सुदारुणः

yudhyatām tu tatas teṣām vānarāṇām mahātmanām
rakṣasām sambabhūva atha bala kopah sudāruṇaḥ

ते हयैः कान्चन आपीडैर् ध्वजैश च अग्नि शैख उपमैः
रथैश च आदित्य सम्काशाइह् कवचैश च मनो रमैः

te hayaiḥ kāncana āpīḍair dhvajaiśa ca agni śaikha upamaiḥ
rathaiśa ca āditya samkāśāih kavacaiśa ca mano ramaiḥ

वानराणाम् अपि चमूर् महती जयम् इच्चताम्
अभ्यधावत ताम् सेनाम् रक्षसाम् काम रूपिणाम्

vānarāṇām api camūr mahatī jayam iccatām
abhyadhāvata tām senām rakṣasām kāma rūpiṇām

एतस्मिन्न् अन्तरे तेषाम् अन्योन्यम् अभिधावताम्
रक्षसाम् वानराणाम् च द्वन्द्व युद्धम् अवर्तत

etasminn antare teṣām anyonyam abhidhāvatām
rakṣasām vānarāṇām ca dvandva yuddham avartata

अन्गदेन इन्द्रजित् सार्धम् वालि पुत्रेण राक्षसः
अयुध्यत महा तेजास् त्र्यम्बकेण यथा अन्धकः

angadena indrajit sārdham vāli putreṇa rākṣasaḥ
ayudhyata mahā tejās tryambakeṇa yathā andhakaḥ

प्रजन्घेन च सम्पातिर् नित्यम् दुर्मर्षणो रणे
जम्बू मालिनम् आरब्धो हनूमान् अपि वानरः

prajanghena ca sampātir nityam durmarṣaṇo raṇe
jambū mālinam ārabdho hanūmān api vānaraḥ

सम्गतः सुमहा क्रोधो राक्षसो रावण अनुजः
समरे तीक्ष्ण वेगेन मित्रघ्नेन विभीषणः

samgataḥ sumahā krodho rākṣaso rāvaṇa anujaḥ
samare tīkṣṇa vegena mitraghnena vibhīṣaṇaḥ

तपनेन गजह् सार्धम् राक्षसेन महा बलः
निकुम्भेन महा तेजा नीलो अपि समयुध्यत

tapanena gajah sārdham rākṣasena mahā balaḥ
nikumbhena mahā tejā nīlo api samayudhyata

वानर इन्द्रस् तु सुग्रीवह् प्रघसेन समागतः
सम्गतः समरे शरीमान् विरूप अक्षेण लक्ष्मणः

vānara indras tu sugrīvah praghasena samāgataḥ
samgataḥ samare śarīmān virūpa akṣeṇa lakṣmaṇaḥ

अग्नि केतुश च दुर्धर्षो रशमि केतुश च राक्षसः
सुप्तघ्नो यज्न कोपश च रामेण सह सम्गताः

agni ketuśa ca durdharṣo raśami ketuśa ca rākṣasaḥ
suptaghno yajna kopaśa ca rāmeṇa saha samgatāḥ

वज्र मुष्टिश्च मैन्देन द्विविदेन अशानि प्रभः
राक्षसाभ्याम् सुघोराभ्याम् कपि मुख्यौ समागतौ

vajra muṣṭiśca maindena dvividena aśāni prabhaḥ
rākṣasābhyām sughorābhyām kapi mukhyau samāgatau

वीरह् प्रतपनो घोरो राक्षसो रण दुर्धरः
समरे तीक्ष्ण वेगेन नलेन समयुध्यत

vīrah pratapano ghoro rākṣaso raṇa durdharaḥ
samare tīkṣṇa vegena nalena samayudhyata

धर्मस्य पुत्रो बलवान् सुषेण;इति विशरुतः
स विद्युन् मालिना सार्धम् अयुध्यत महा कपिः

dharmasya putro balavān suṣeṇa;iti viśarutaḥ
sa vidyun mālinā sārdham ayudhyata mahā kapiḥ

वानराश च अपरे भीमा राक्षसैर् अपरैह् सह
द्वन्द्वम् समीयुर् बहुधा युद्धाय बहुभिह् सह

vānarāśa ca apare bhīmā rākṣasair aparaih saha
dvandvam samīyur bahudhā yuddhāya bahubhih saha

तत्र आसीत् सुमहद् युद्धम् तुमुलम् लोम हर्षणम्
रक्षसाम् वानराणाम् च वीराणाम् जयम् इच्चताम्

tatra āsīt sumahad yuddham tumulam loma harṣaṇam
rakṣasām vānarāṇām ca vīrāṇām jayam iccatām

हरि राक्षस देहेभ्यह् प्रसृताह् केशा शाअड्वलाः
शारीर सम्घाट वहाह् प्रसुस्रुह् शओणित आपगाः

hari rākṣasa dehebhyah prasṛtāh keśā śāaḍvalāḥ
śārīra samghāṭa vahāh prasusruh śaoṇita āpagāḥ

आजघान इन्द्रजित् क्रुद्धो वज्रेण इव शात क्रतुः
अन्गदम् गदया वीरम् शात्रु सैन्य विदारणम्

ājaghāna indrajit kruddho vajreṇa iva śāta kratuḥ
angadam gadayā vīram śātru sainya vidāraṇam

तस्य कान्चन चित्र अन्गम् रथम् साशवम् ससारथिम्
जघान समरे शरीमान् अन्गदो वेगवान् कपिः

tasya kāncana citra angam ratham sāśavam sasārathim
jaghāna samare śarīmān angado vegavān kapiḥ

सम्पातिस् तु त्रिभिर् बाणैह् प्रजन्घेन समाहतः
निजघान अशव कर्णेन प्रजन्घम् रण मूर्धनि

sampātis tu tribhir bāṇaih prajanghena samāhataḥ
nijaghāna aśava karṇena prajangham raṇa mūrdhani

जम्बू माली रथस्थस् तु रथ शाक्त्या महा बलः
बिभेद समरे क्रुद्धो हनूमन्तम् स्तन अन्तरे

jambū mālī rathasthas tu ratha śāktyā mahā balaḥ
bibheda samare kruddho hanūmantam stana antare

तस्य तम् रथम् आस्थाय हनूमान् मारुत आत्मजः
प्रममाथ तलेन आशौ सह तेन एव रक्षसा

tasya tam ratham āsthāya hanūmān māruta ātmajaḥ
pramamātha talena āśau saha tena eva rakṣasā

भिन्न गात्रः शारैस् तीक्ष्णैह् क्षिप्र हस्तेन रक्षसा
प्रजघान अद्रि शऋन्गेण तपनम् मुष्टिना गजः

bhinna gātraḥ śārais tīkṣṇaih kṣipra hastena rakṣasā
prajaghāna adri śaṛngeṇa tapanam muṣṭinā gajaḥ

ग्रसन्तम् इव सैन्यानि प्रघसम् वानर अधिपः
सुग्रीवः सप्त पर्णेन निर्बिभेद जघान च

grasantam iva sainyāni praghasam vānara adhipaḥ
sugrīvaḥ sapta parṇena nirbibheda jaghāna ca

प्रपीड्य शार वर्षेण राक्षसम् भीम दर्शानम्
निजघान विरूप अक्षम् शारेण एकेन लक्ष्मणः

prapīḍya śāra varṣeṇa rākṣasam bhīma darśānam
nijaghāna virūpa akṣam śāreṇa ekena lakṣmaṇaḥ

अग्नि केतुश च दुर्धर्षो रशमि केतुश च राक्षसः
सुप्तिघ्नो यज्न कोपश च रामम् निर्बिभिदुह् शारैः

agni ketuśa ca durdharṣo raśami ketuśa ca rākṣasaḥ
suptighno yajna kopaśa ca rāmam nirbibhiduh śāraiḥ

तेषाम् चतुर्णाम् रामस् तु शैरांसि समरे शारैः
क्रुद्धश चतुर्भिश चिच्चेद घोरैर् अग्नि शैख उपमैः

teṣām caturṇām rāmas tu śairāṃsi samare śāraiḥ
kruddhaśa caturbhiśa cicceda ghorair agni śaikha upamaiḥ

वज्र मुष्टिस् तु मैन्देन मुष्टिना निहतो रणे
पपात सरथह् साशवह् पुराट्ट इव भू तले

vajra muṣṭis tu maindena muṣṭinā nihato raṇe
papāta sarathah sāśavah purāṭṭa iva bhū tale

वज्र अशानि सम स्पर्शओ द्विविदो अप्य् अशानि प्रभम्
जघान गिरि शऋन्गेण मिषताम् सर्व रक्षसाम्

vajra aśāni sama sparśao dvivido apy aśāni prabham
jaghāna giri śaṛngeṇa miṣatām sarva rakṣasām

द्विविदम् वानर इन्द्रम् तु द्रुम योधिनम् आहवे
शारैर् अशानि सम्काशाइह् स विव्याध अशानि प्रभः

dvividam vānara indram tu druma yodhinam āhave
śārair aśāni samkāśāih sa vivyādha aśāni prabhaḥ

स शारैर् अतिविद्ध अन्गो द्विविदह् क्रोध मूर्चितः
सालेन सरथम् साशवम् निजघान अशानि प्रभम्

sa śārair atividdha ango dvividah krodha mūrcitaḥ
sālena saratham sāśavam nijaghāna aśāni prabham

निकुम्भस् तु रणे नीलम् नील अन्जन चय प्रभम्
निर्बिभेद शारैस् तीक्ष्णैह् करैर् मेघम् इव अंशौमान्

nikumbhas tu raṇe nīlam nīla anjana caya prabham
nirbibheda śārais tīkṣṇaih karair megham iva aṃśaumān

पुनः शार शातेन अथ क्षिप्र हस्तो निशाअ चरः
बिभेद समरे नीलम् निकुम्भह् प्रजहास च

punaḥ śāra śātena atha kṣipra hasto niśāa caraḥ
bibheda samare nīlam nikumbhah prajahāsa ca

तस्य एव रथ चक्रेण नीलो विष्णुर् इव आहवे
शैरश चिच्चेद समरे निकुम्भस्य च सारथेः

tasya eva ratha cakreṇa nīlo viṣṇur iva āhave
śairaśa cicceda samare nikumbhasya ca sāratheḥ

विद्युन् माली रथस्थस् तु शारैह् कान्चन भूषणैः
सुषेणम् ताडयाम् आस ननाद च मुहुर् मुहुः

vidyun mālī rathasthas tu śāraih kāncana bhūṣaṇaiḥ
suṣeṇam tāḍayām āsa nanāda ca muhur muhuḥ

तम् रथस्थम् अथो दृष्ट्वा सुषेणो वानर उत्तमः
गिरि शऋन्गेण महता रथम् आशौ न्यपातयत्

tam rathastham atho dṛṣṭvā suṣeṇo vānara uttamaḥ
giri śaṛngeṇa mahatā ratham āśau nyapātayat

लाघवेन तु सम्युक्तो विद्युन् माली निशाअ चरः
अपक्रम्य रथात् तूर्णम् गदा पाणिह् क्षितौ स्थितः

lāghavena tu samyukto vidyun mālī niśāa caraḥ
apakramya rathāt tūrṇam gadā pāṇih kṣitau sthitaḥ

ततह् क्रोध समाविष्टह् सुषेणो हरि पुम्गवः
शैलाम् सुमहतीम् गृह्य निशाअ चरम् अभिद्रवत्

tatah krodha samāviṣṭah suṣeṇo hari pumgavaḥ
śailām sumahatīm gṛhya niśāa caram abhidravat

तम् आपतन्तम् गदया विद्युन् माली निशाअ चरः
वक्षस्य् अभिजग्नान आशौ सुषेणम् हरि सत्तमम्

tam āpatantam gadayā vidyun mālī niśāa caraḥ
vakṣasy abhijagnāna āśau suṣeṇam hari sattamam

गदा प्रहारम् तम् घोरम् अचिन्त्य प्लवग उत्तमः
ताम् शैलाम् पातयाम् आस तस्य उरसि महा मृधे

gadā prahāram tam ghoram acintya plavaga uttamaḥ
tām śailām pātayām āsa tasya urasi mahā mṛdhe

शैला प्रहार अभिहतो विद्युन् माली निशाअ चरः
निष्पिष्ट हृदयो भूमौ गत असुर् निपपात ह

śailā prahāra abhihato vidyun mālī niśāa caraḥ
niṣpiṣṭa hṛdayo bhūmau gata asur nipapāta ha

एवम् तैर् वानरैह् शौउरैह् शौउरास् ते रजनी चराः
द्वन्द्वे विमृदितास् तत्र दैत्या;इव दिव ओकसैः

evam tair vānaraih śauuraih śauurās te rajanī carāḥ
dvandve vimṛditās tatra daityā;iva diva okasaiḥ

भल्लैः खड्गैर् गदाभिश च शाक्ति तोमर पट्टसैः
अपविद्धश च भिन्नश च रथैः साम्ग्रामिकैर् हयैः

bhallaiḥ khaḍgair gadābhiśa ca śākti tomara paṭṭasaiḥ
apaviddhaśa ca bhinnaśa ca rathaiḥ sāmgrāmikair hayaiḥ

कबन्धानि समुत्पेतुर् दिक्षु वानर रक्षसाम्
विमर्दे तुमुले तस्मिन् देव असुर रण उपमे

kabandhāni samutpetur dikṣu vānara rakṣasām
vimarde tumule tasmin deva asura raṇa upame

इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे आदिकाव्येयुद्धकाण्डे त्रिचत्वारिंशः सर्गः

ityārṣe śrīmadrāmāyaṇe ādikāvyeyuddhakāṇḍe tricatvāriṃśaḥ sargaḥ