संदीप्यमानाम् विध्वस्ताम् त्रस्त रक्षो गणाम् पुरीम्
अवेक्ष्य हानुमाम्ल् लन्काम् चिन्तयामास वानरः

saṃdīpyamānām vidhvastām trasta rakṣo gaṇām purīm
avekṣya hānumāml lankām cintayāmāsa vānaraḥ

तस्य अभूत् सुमहान् त्रासः कुत्सा च आत्मनि अजायत
लन्काम् प्रदहता कर्म किंस्वित् कृतम् इदम् मया

tasya abhūt sumahān trāsaḥ kutsā ca ātmani ajāyata
lankām pradahatā karma kiṃsvit kṛtam idam mayā

धन्याः ते पुरुष श्रेष्ठ ये बुद्ध्या कोपम् उत्थितम्
निरुन्धन्ति महात्मानो दीप्तम् अग्निम् इव अम्भसा

dhanyāḥ te puruṣa śreṣṭha ye buddhyā kopam utthitam
nirundhanti mahātmāno dīptam agnim iva ambhasā

क्रुद्धः पापम् न कुर्यात्कः क्रुद्धो हन्याद्गुरूनपि
क्रुद्धः परुषया वाचा नरः साधूनधिक्षिपेत्

kruddhaḥ pāpam na kuryātkaḥ kruddho hanyādgurūnapi
kruddhaḥ paruṣayā vācā naraḥ sādhūnadhikṣipet

वाच्यावाच्यम् प्रकुपितो न विजानाति कर्हिचित्
नाकार्यमस्ति क्रुद्धस्य नावाच्यम् विद्यते क्वचित्

vācyāvācyam prakupito na vijānāti karhicit
nākāryamasti kruddhasya nāvācyam vidyate kvacit

यः समुत्पतितम् क्रोधम् क्षमयैव निरस्यति
यथोरगस्त्वचम् जीर्णाम् स वै पुरुष उच्यते

yaḥ samutpatitam krodham kṣamayaiva nirasyati
yathoragastvacam jīrṇām sa vai puruṣa ucyate

धिगस्तु माम् सुदुर्भद्धिम् निर्लज्जम् पापकृत्तमम्
अचिन्तयित्वा ताम् सीतामग्निदम् स्वामिघातकम्

dhigastu mām sudurbhaddhim nirlajjam pāpakṛttamam
acintayitvā tām sītāmagnidam svāmighātakam

यदि दग्धा तु इयम् लन्का नूनम् आर्या अपि जानकी
दग्धा तेन मया भर्तुः हतम् कार्यम् अजानता

yadi dagdhā tu iyam lankā nūnam āryā api jānakī
dagdhā tena mayā bhartuḥ hatam kāryam ajānatā

यत् अर्थम् अयम् आरम्भः तत् कार्यम् अवसादितम्
मया हि दहता लन्काम् न सीता परिरक्षिता

yat artham ayam ārambhaḥ tat kāryam avasāditam
mayā hi dahatā lankām na sītā parirakṣitā

ईषत् कार्यम् इदम् कार्यम् कृतम् आसीन् न संशयः
तस्य क्रोध अभिभूतेन मया मूल क्षयः कृतः

īṣat kāryam idam kāryam kṛtam āsīn na saṃśayaḥ
tasya krodha abhibhūtena mayā mūla kṣayaḥ kṛtaḥ

विनष्टा जानकी व्यक्तम् न हि अदग्धः प्रदृश्यते
लन्कायाः कश्चित् उद्देशः सर्वा भस्मी कृता पुरी

vinaṣṭā jānakī vyaktam na hi adagdhaḥ pradṛśyate
lankāyāḥ kaścit uddeśaḥ sarvā bhasmī kṛtā purī

यदि तत् विहतम् कार्यम् मया प्रज्ञा विपर्ययात्
इह एव प्राण सम्न्यासो मम अपि हि अतिरोचते

yadi tat vihatam kāryam mayā prajñā viparyayāt
iha eva prāṇa samnyāso mama api hi atirocate

किम् अग्नौ निपतामि अद्य आहोस्वित् वडवा मुखे
शरीरम् आहो सत्त्वानाम् दद्मि सागर वासिनाम्

kim agnau nipatāmi adya āhosvit vaḍavā mukhe
śarīram āho sattvānām dadmi sāgara vāsinām

कथम् हि जीवता शक्यो मया द्रष्टुम् हरि ईश्वरः
तौ वा पुरुष शार्दूलौ कार्य सर्व स्व घातिना

katham hi jīvatā śakyo mayā draṣṭum hari īśvaraḥ
tau vā puruṣa śārdūlau kārya sarva sva ghātinā

मया खलु तत् एव इदम् रोष दोषात् प्रदर्शितम्
प्रथितम् त्रिषु लोकेषु कपितम् अनवस्थितम्

mayā khalu tat eva idam roṣa doṣāt pradarśitam
prathitam triṣu lokeṣu kapitam anavasthitam

धिग् अस्तु राजसम् भावम् अनीशम् अनवस्थितम्
ईश्वरेण अपि यत् रागान् मया सीता न रक्षिता

dhig astu rājasam bhāvam anīśam anavasthitam
īśvareṇa api yat rāgān mayā sītā na rakṣitā

विनष्टायाम् तु सीतायाम् ताव् उभौ विनशिष्यतः
तयोः विनाशे सुग्रीवः सबन्धुः विनशिष्यति

vinaṣṭāyām tu sītāyām tāv ubhau vinaśiṣyataḥ
tayoḥ vināśe sugrīvaḥ sabandhuḥ vinaśiṣyati

एतत् एव वचः श्रुत्वा भरतो भ्रातृ वत्सलः
धर्म आत्मा सह शत्रुघ्नः कथम् शक्ष्यति जीवितुम्

etat eva vacaḥ śrutvā bharato bhrātṛ vatsalaḥ
dharma ātmā saha śatrughnaḥ katham śakṣyati jīvitum

इक्ष्वाकु वंशे धर्मिष्ठे गते नाशम् असंशयम्
भविष्यन्ति प्रजाः सर्वाः शोक सम्ताप पीडिताः

ikṣvāku vaṃśe dharmiṣṭhe gate nāśam asaṃśayam
bhaviṣyanti prajāḥ sarvāḥ śoka samtāpa pīḍitāḥ

तत् अहम् भाग्य रहितो लुप्त धर्म अर्थ सम्ग्रहः
रोग दोष परीत आत्मा व्यक्तम् लोक विनाशनः

tat aham bhāgya rahito lupta dharma artha samgrahaḥ
roga doṣa parīta ātmā vyaktam loka vināśanaḥ

इति चिन्तयतः तस्य निमित्तानि उपपेदिरे
पूरम् अपि उपलब्धानि साक्षात् पुनः अचिन्तयत्

iti cintayataḥ tasya nimittāni upapedire
pūram api upalabdhāni sākṣāt punaḥ acintayat

अथवा चारु सर्व अन्गी रक्षिता स्वेन तेजसा
न नशिष्यति कल्याणी न अग्निः अग्नौ प्रवर्तते

athavā cāru sarva angī rakṣitā svena tejasā
na naśiṣyati kalyāṇī na agniḥ agnau pravartate

न हि धर्मात् मनः तस्य भार्याम् अमित तेजसः
स्व चारित्र अभिगुप्ताम् ताम् स्प्रष्टुम् अर्हति पावकः

na hi dharmāt manaḥ tasya bhāryām amita tejasaḥ
sva cāritra abhiguptām tām spraṣṭum arhati pāvakaḥ

नूनम् राम प्रभावेन वैदेह्याः सुकृतेन च
यन् माम् दहन कर्मा अयम् न अदहद्त् हव्य वाहनः

nūnam rāma prabhāvena vaidehyāḥ sukṛtena ca
yan mām dahana karmā ayam na adahadt havya vāhanaḥ

त्रयाणाम् भरत आदीनाम् भ्रातृऋणाम् देवता च या
रामस्य च मनः कान्ता सा कथम् विनशिष्यति

trayāṇām bharata ādīnām bhrātṛṛṇām devatā ca yā
rāmasya ca manaḥ kāntā sā katham vinaśiṣyati

यत् वा दहन कर्मा अयम् सर्वत्र प्रभुः अव्ययः
न मे दहति लान्गूलम् कथम् आर्याम् प्रधक्ष्यति

yat vā dahana karmā ayam sarvatra prabhuḥ avyayaḥ
na me dahati lāngūlam katham āryām pradhakṣyati

पुनश्चाचिन्तयत्तत्र हनुमान्विस्मितस्तदा
हिरण्यनाभस्य गिरेर्जलमध्ये प्रदर्शनम्

punaścācintayattatra hanumānvismitastadā
hiraṇyanābhasya girerjalamadhye pradarśanam

तपसा सत्य वाक्येन अनन्यत्वाच् च भर्तरि
अपि सा निर्दहेत् अग्निम् न ताम् अग्निः प्रधक्ष्यति

tapasā satya vākyena ananyatvāc ca bhartari
api sā nirdahet agnim na tām agniḥ pradhakṣyati

स तथा चिन्तयन् तत्र देव्या धर्म परिग्रहम्
शुश्राव हनुमान् वाक्यम् चारणानाम् महात्मनाम्

sa tathā cintayan tatra devyā dharma parigraham
śuśrāva hanumān vākyam cāraṇānām mahātmanām

अहो खलु कृतम् कर्म दुर्विषह्यम् हनूमता
अग्निम् विसृजता अभीक्ष्णम् भीमम् राक्षस सद्मनि

aho khalu kṛtam karma durviṣahyam hanūmatā
agnim visṛjatā abhīkṣṇam bhīmam rākṣasa sadmani

प्रपलायितरक्षः स्त्रीबाल वृद्धसमाकुला
जनकोलाहलाध्माता क्रन्दन्तीवाद्रिकन्दरैः

prapalāyitarakṣaḥ strībāla vṛddhasamākulā
janakolāhalādhmātā krandantīvādrikandaraiḥ

दग्धा इयम् नगरी लन्का साट्ट प्राकार तोरणा
जानकी न च दग्धा इति विस्मयो अद्भुत एव नः

dagdhā iyam nagarī lankā sāṭṭa prākāra toraṇā
jānakī na ca dagdhā iti vismayo adbhuta eva naḥ

स निमित्तैः च दृष्ट अर्थैः कारणैः च महागुणैः
ऋषि वाक्यैः च हनुमान् अभवत् प्रीत मानसः

sa nimittaiḥ ca dṛṣṭa arthaiḥ kāraṇaiḥ ca mahāguṇaiḥ
ṛṣi vākyaiḥ ca hanumān abhavat prīta mānasaḥ

इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे आदिकाव्ये सुन्दरकाण्डे पञ्चपञ्चाशः सर्गः

ityārṣe śrīmadrāmāyaṇe ādikāvye sundarakāṇḍe pañcapañcāśaḥ sargaḥ