पुनरेव अब्रवीत् प्रीतः राघवम् रघुनन्दनम्
अयम् आख्याति ते राम सेवकः मन्त्रि सत्तमः

punareva abravīt prītaḥ rāghavam raghunandanam
ayam ākhyāti te rāma sevakaḥ mantri sattamaḥ

अन्तरम् प्रेप्सुना तेन हत्वा गृध्रम् जटायुषम्
भार्या वियोगजम् दुःखम् प्रापितः तेन रक्ष्सा

antaram prepsunā tena hatvā gṛdhram jaṭāyuṣam
bhāryā viyogajam duḥkham prāpitaḥ tena rakṣsā

भर्या वियोगजम् दुःखम् न चिरात् त्वम् विमोक्ष्यसे
अहम् ताम् आनयिष्यामि नष्टाम् वेदश्रुतीम् इव

bharyā viyogajam duḥkham na cirāt tvam vimokṣyase
aham tām ānayiṣyāmi naṣṭām vedaśrutīm iva

रसातले वा वर्तन्तीम् वर्तन्तीम् वा नभः तले
अहम् आनीय दास्यामि तव भार्याम् अरिन्दम

rasātale vā vartantīm vartantīm vā nabhaḥ tale
aham ānīya dāsyāmi tava bhāryām arindama

इदम् तथ्यम् मम वचः त्वम् अवेहि च राघव
न शक्या सा जरयितुम् अपि सः इन्द्रैः सुर असुरैः

idam tathyam mama vacaḥ tvam avehi ca rāghava
na śakyā sā jarayitum api saḥ indraiḥ sura asuraiḥ

त्यज शोकम् महाबाहो ताम् कान्ताम् आनयामि ते
४६८
अनुमानात् तु जानामि मैथिली सा न संशयः
ह्रियमाणा मया दृष्टा रक्षसा रौउद्र कर्मणा

tyaja śokam mahābāho tām kāntām ānayāmi te
4-6-8
anumānāt tu jānāmi maithilī sā na saṃśayaḥ
hriyamāṇā mayā dṛṣṭā rakṣasā rauudra karmaṇā

आत्मना पञ्चमम् माम् हि दृष्ट्वा शैल तले स्थितम्
उत्तरीयम् तया त्यक्तम् शुभानि आभरणानि च

ātmanā pañcamam mām hi dṛṣṭvā śaila tale sthitam
uttarīyam tayā tyaktam śubhāni ābharaṇāni ca

तानि अस्माभिः गृहीतानि निहितानि च राघव
आनयिष्यामि अहम् तानि प्रत्यभिज्ञातुम् अर्हसि

tāni asmābhiḥ gṛhītāni nihitāni ca rāghava
ānayiṣyāmi aham tāni pratyabhijñātum arhasi

तम् अब्रवीत् ततः रामः सुग्रीवम् प्रिय वादिनम्
आनयस्व सखे शीघ्रम् किम् अर्थम् प्रविलम्बसे

tam abravīt tataḥ rāmaḥ sugrīvam priya vādinam
ānayasva sakhe śīghram kim artham pravilambase

एवम् उक्तः तु सुग्रीवः शैलस्य गहनाम् गुहाम्
प्रविवेश ततः शीघ्रम् राघव प्रिय काम्यया

evam uktaḥ tu sugrīvaḥ śailasya gahanām guhām
praviveśa tataḥ śīghram rāghava priya kāmyayā

उत्तरीयम् गृहीत्वा तु स तानि आभरणानि च
इदम् पश्य इति रामाय दर्शयामास वानरः

uttarīyam gṛhītvā tu sa tāni ābharaṇāni ca
idam paśya iti rāmāya darśayāmāsa vānaraḥ

ततो गृहीत्वा वासः तु शुभानि आभरणानि च
अभवत् बाष्प सम्रुद्धः नीहारेण इव चन्द्रमाः

tato gṛhītvā vāsaḥ tu śubhāni ābharaṇāni ca
abhavat bāṣpa samruddhaḥ nīhāreṇa iva candramāḥ

सीता स्नेह प्रवृत्तेन स तु बाष्पेण दूषितः
हा प्रिये इति रुदन् धैर्यम् उत्सृज्य न्यपतत् क्षितौ

sītā sneha pravṛttena sa tu bāṣpeṇa dūṣitaḥ
hā priye iti rudan dhairyam utsṛjya nyapatat kṣitau

हृदि कृत्वा स बहुशः तम् अलंकारम् उत्तमम्
निशश्वास भृशम् सर्पः बिलस्थ इव रोषितः

hṛdi kṛtvā sa bahuśaḥ tam alaṃkāram uttamam
niśaśvāsa bhṛśam sarpaḥ bilastha iva roṣitaḥ

अविच्छिन्न अश्रु वेगः तु सौमित्रिम् प्रेक्ष्य पार्श्वतः
परिदेवयितुम् दीनम् रामः सम् उपचक्रमे

avicchinna aśru vegaḥ tu saumitrim prekṣya pārśvataḥ
paridevayitum dīnam rāmaḥ sam upacakrame

पश्य लक्ष्मण वैदेह्या संत्यक्तम् ह्रियमाणया
उत्तरीयम् इदम् भूमौ शरीराद् भूषणानि च

paśya lakṣmaṇa vaidehyā saṃtyaktam hriyamāṇayā
uttarīyam idam bhūmau śarīrād bhūṣaṇāni ca

शाद्वलिन्याम् ध्रुवम् भूम्याम् सीतया ह्रियमाणया
उत्सृष्टम् भूषणाम् इदम् तथा रूपम् हि दृश्यते

śādvalinyām dhruvam bhūmyām sītayā hriyamāṇayā
utsṛṣṭam bhūṣaṇām idam tathā rūpam hi dṛśyate

एवम् उक्तसः तु रामेण लक्ष्मणो वाक्यम् इदम् अब्रवीत्
न अहम् जानामि केयूरे न अहम् जानामि कुण्डले

evam uktasaḥ tu rāmeṇa lakṣmaṇo vākyam idam abravīt
na aham jānāmi keyūre na aham jānāmi kuṇḍale

ततः तु राघवो वाक्यम् सुग्रीवम् इदम् अब्रवीत्

tataḥ tu rāghavo vākyam sugrīvam idam abravīt

क्व वा वसति तत् रक्षज़्ः महत् व्यसनदम् मम
यन् निमित्तम् अहम् सर्वान् नाशयिष्यामि राक्षसान्

kva vā vasati tat rakṣazḥ mahat vyasanadam mama
yan nimittam aham sarvān nāśayiṣyāmi rākṣasān

हरता मैथिलीम् येन माम् च रोषयता ध्रुवम्
आत्मनो जीवित अन्ताय मृत्यु द्वारम् अपावृतम्

haratā maithilīm yena mām ca roṣayatā dhruvam
ātmano jīvita antāya mṛtyu dvāram apāvṛtam

इति वाल्मीकि रामायणे आदि काव्ये किष्किन्ध काण्डे षष्टः सर्गः

iti vālmīki rāmāyaṇe ādi kāvye kiṣkindha kāṇḍe ṣaṣṭaḥ sargaḥ