इति ब्रुवाणम् सुग्रीवम् रामो धर्मभृताम् वरः
बाहुभ्याम् संपरिष्वज्य प्रत्युवाच कृतांजलिम्

iti bruvāṇam sugrīvam rāmo dharmabhṛtām varaḥ
bāhubhyām saṃpariṣvajya pratyuvāca kṛtāṃjalim

यत् इन्द्रो वर्षते वर्षम् न तत् चित्रम् भविष्यति
आदित्यो असौ सहस्रांशुः कुर्यात् वितिमिरम् नभः

yat indro varṣate varṣam na tat citram bhaviṣyati
ādityo asau sahasrāṃśuḥ kuryāt vitimiram nabhaḥ

एवम् त्वयि तत् न चित्रम् भवेत् यत् सौम्य शोभनम्
जानामि अहम् त्वाम् सुग्रीव सततम् प्रिय वादिनम्

evam tvayi tat na citram bhavet yat saumya śobhanam
jānāmi aham tvām sugrīva satatam priya vādinam

त्वत् स नाथः सखे संख्ये जेता अस्मि सकलान् अरीन्
त्वम् एव मे सुहृत् मित्रम् साहाय्यम् कर्तुम् अर्हसि

tvat sa nāthaḥ sakhe saṃkhye jetā asmi sakalān arīn
tvam eva me suhṛt mitram sāhāyyam kartum arhasi

जहार आत्म विनाशाय वैदेहीम् राक्षस अधमः
वंचयित्वा तु पौलोमीम् अनुह्लादो यथा शचीम्

jahāra ātma vināśāya vaidehīm rākṣasa adhamaḥ
vaṃcayitvā tu paulomīm anuhlādo yathā śacīm

न चिरात् तम् हनिष्यामि रावणम् निशितैः शरैः
पौलोम्याः पितरम् दृप्तम् शत क्रतुः इव अरिहा

na cirāt tam haniṣyāmi rāvaṇam niśitaiḥ śaraiḥ
paulomyāḥ pitaram dṛptam śata kratuḥ iva arihā

एतस्मिन् अन्तरे च एव रजः समभिवर्तत
उष्णाम् तीव्राम् सहस्रांशोः छादयत् गगने प्रभाम्

etasmin antare ca eva rajaḥ samabhivartata
uṣṇām tīvrām sahasrāṃśoḥ chādayat gagane prabhām

दिशः पर्याकुलाः च आसन् तमसा तेन दूषिताः
चचाल च मही सर्वा स शैल वन कानना

diśaḥ paryākulāḥ ca āsan tamasā tena dūṣitāḥ
cacāla ca mahī sarvā sa śaila vana kānanā

ततो नगेन्द्र संकाशैः तीक्ष्ण दन्ष्ट्रैः महाबलैः
कृत्स्ना संछादिता भूमिः असंख्येयैः प्लवंगमैः

tato nagendra saṃkāśaiḥ tīkṣṇa danṣṭraiḥ mahābalaiḥ
kṛtsnā saṃchāditā bhūmiḥ asaṃkhyeyaiḥ plavaṃgamaiḥ

कोटी सहस्रैः दशभिः श्रीमान् परिवृतः तदा
वीरः शतबलिः नाम वानरः प्रत्यदृश्यत

koṭī sahasraiḥ daśabhiḥ śrīmān parivṛtaḥ tadā
vīraḥ śatabaliḥ nāma vānaraḥ pratyadṛśyata

ततः कांचन शैल आभः ताराया वीर्यवान् पिता
अनेकैः बहु साहस्रैः कोटिभिः प्रत्यदृश्यत

tataḥ kāṃcana śaila ābhaḥ tārāyā vīryavān pitā
anekaiḥ bahu sāhasraiḥ koṭibhiḥ pratyadṛśyata

तथा अपरेण कोटीनाम् साहस्रेण समन्वितः
पिता रुमयाः संप्राप्तः सुग्रीव श्वशुरो विभुः

tathā apareṇa koṭīnām sāhasreṇa samanvitaḥ
pitā rumayāḥ saṃprāptaḥ sugrīva śvaśuro vibhuḥ

पद्म केसर संकाशः तरुण अर्क निभ आननः
बुद्धिमान् वानर श्रेष्ठः सर्व वानर सत्तमः

padma kesara saṃkāśaḥ taruṇa arka nibha ānanaḥ
buddhimān vānara śreṣṭhaḥ sarva vānara sattamaḥ

गो लांगूल महाराजो गवाक्षो भीम विक्रमः
वृतः कोटि सहस्रेण वानराणाम् अदृश्यत

go lāṃgūla mahārājo gavākṣo bhīma vikramaḥ
vṛtaḥ koṭi sahasreṇa vānarāṇām adṛśyata

ऋक्षाणाम् भीम वेगानाम् धूम्रः शत्रु निबर्हणः
वृतः कोटि सहस्राभ्याम् द्वाभ्याम् समभिवर्तत

ṛkṣāṇām bhīma vegānām dhūmraḥ śatru nibarhaṇaḥ
vṛtaḥ koṭi sahasrābhyām dvābhyām samabhivartata

महा अचल निभैः घोरैः पनसो नाम यूथपः
आजगाम महावीर्यः तिसृभिः कोटिभिः वृतः

mahā acala nibhaiḥ ghoraiḥ panaso nāma yūthapaḥ
ājagāma mahāvīryaḥ tisṛbhiḥ koṭibhiḥ vṛtaḥ

नील अंजन चय आकारो नीलो नाम अथ यूथपः
अदृश्यत महाकायः कोटिभिः दशभिः वृतः

nīla aṃjana caya ākāro nīlo nāma atha yūthapaḥ
adṛśyata mahākāyaḥ koṭibhiḥ daśabhiḥ vṛtaḥ

ततः कांचन आभो गवयो नाम यूथपः
आजगाम महावीर्यः कोटिभिः पंचभिः वृतः

tataḥ kāṃcana ābho gavayo nāma yūthapaḥ
ājagāma mahāvīryaḥ koṭibhiḥ paṃcabhiḥ vṛtaḥ

दरीमुखः च बलवान् यूथपो अभ्याययौ तदा
वृतः कोटि सहस्रेण सुग्रीवम् समुपस्थितः

darīmukhaḥ ca balavān yūthapo abhyāyayau tadā
vṛtaḥ koṭi sahasreṇa sugrīvam samupasthitaḥ

मैन्दः च द्विविदः च उभौ अश्वि पुत्रौ महाबलौ
कोटि कोटि सहस्रेण वानराणाम् अदृश्यताम्

maindaḥ ca dvividaḥ ca ubhau aśvi putrau mahābalau
koṭi koṭi sahasreṇa vānarāṇām adṛśyatām

गजः च बलवान् वीरः त्रिसृभिः कोटिभिः वृतः
आजगाम महातेजाः सुग्रीवस्य समीपतः

gajaḥ ca balavān vīraḥ trisṛbhiḥ koṭibhiḥ vṛtaḥ
ājagāma mahātejāḥ sugrīvasya samīpataḥ

ऋक्ष राजो महातेजा जांबवान् नाम नामतः
कोटिभिः दशभिः व्याप्तः सुग्रीवस्य वशे स्थितः

ṛkṣa rājo mahātejā jāṃbavān nāma nāmataḥ
koṭibhiḥ daśabhiḥ vyāptaḥ sugrīvasya vaśe sthitaḥ

रुमणो नाम तेजस्वी विक्रान्तैः वानरैः वृतः
आगतो बलवान् तूर्णम् कोटि शत समावृतः

rumaṇo nāma tejasvī vikrāntaiḥ vānaraiḥ vṛtaḥ
āgato balavān tūrṇam koṭi śata samāvṛtaḥ

ततः कोटि सहस्राणाम् सहस्रेण शतेन च
पृष्ठतो अनुगतः प्राप्तो हरिभिः गंधमादनः

tataḥ koṭi sahasrāṇām sahasreṇa śatena ca
pṛṣṭhato anugataḥ prāpto haribhiḥ gaṃdhamādanaḥ

ततः पद्म सहस्रेण वृतः शन्कु शतेन च
युव राजो अंगदः प्राप्तः पितृ तुल्य पराक्रमः

tataḥ padma sahasreṇa vṛtaḥ śanku śatena ca
yuva rājo aṃgadaḥ prāptaḥ pitṛ tulya parākramaḥ

ततः तारा द्युतिः तारो हरिः भीम पराक्रमः
पंचभिः हरि कोटीभिः दूरतः प्रत्यदृश्यत

tataḥ tārā dyutiḥ tāro hariḥ bhīma parākramaḥ
paṃcabhiḥ hari koṭībhiḥ dūrataḥ pratyadṛśyata

इन्द्रजानुः कपिः वीरो यूथपः प्रत्यदृश्यत
एकादशानाम् कोटीनाम् ईश्वरः तैः च सम्वृतः

indrajānuḥ kapiḥ vīro yūthapaḥ pratyadṛśyata
ekādaśānām koṭīnām īśvaraḥ taiḥ ca samvṛtaḥ

ततो रंभः तु अनुप्राप्तः तरुण आदित्य संनिभः
आयुतेन वृतः चैव सहस्रेण शतेन च

tato raṃbhaḥ tu anuprāptaḥ taruṇa āditya saṃnibhaḥ
āyutena vṛtaḥ caiva sahasreṇa śatena ca

ततो यूथ पतिः वीरो दुर्मुखो नाम वानरः
प्रत्यदृश्यत कोटिभ्याम् द्वाभ्याम् परिवृतो बली

tato yūtha patiḥ vīro durmukho nāma vānaraḥ
pratyadṛśyata koṭibhyām dvābhyām parivṛto balī

कैलास शिखर आकारैः वानरैः भीम विक्रमैः
वृतः कोटि सहस्रेण हनुमान् प्रत्यदृश्यत

kailāsa śikhara ākāraiḥ vānaraiḥ bhīma vikramaiḥ
vṛtaḥ koṭi sahasreṇa hanumān pratyadṛśyata

नलः च अपि महावीर्यः संवृतो द्रुम वासिभिः
कोटी शतेन संप्राप्तः सहस्रेण शतेन च

nalaḥ ca api mahāvīryaḥ saṃvṛto druma vāsibhiḥ
koṭī śatena saṃprāptaḥ sahasreṇa śatena ca

ततो दधिमुखः श्रीमान् कोटिभिः दशभिः वृतः
संप्राप्तो अभिनदन् तस्य सुग्रीवस्य महात्मनः

tato dadhimukhaḥ śrīmān koṭibhiḥ daśabhiḥ vṛtaḥ
saṃprāpto abhinadan tasya sugrīvasya mahātmanaḥ

शरभः कुमुदो वह्निः वानरो रंहः एव च
एते च अन्ये च बहवो वानराः काम रूपिणः

śarabhaḥ kumudo vahniḥ vānaro raṃhaḥ eva ca
ete ca anye ca bahavo vānarāḥ kāma rūpiṇaḥ

आगताः च निविष्टाः च पृथिव्याम् सर्व वानराः
आप्लवंतः प्लवंतः च गर्जंतः च प्लवंगमाः
अभ्यवर्तन्त
सुग्रीवम् सूर्यम् अभ्र गणा इव

āgatāḥ ca niviṣṭāḥ ca pṛthivyām sarva vānarāḥ
āplavaṃtaḥ plavaṃtaḥ ca garjaṃtaḥ ca plavaṃgamāḥ
abhyavartanta
sugrīvam sūryam abhra gaṇā iva

कुर्वाणा बहु शब्दान् च प्रकृष्टा बलशालिनः
शिरोभिः वानरेन्द्राय सुग्रीवाय न्यवेदयन्

kurvāṇā bahu śabdān ca prakṛṣṭā balaśālinaḥ
śirobhiḥ vānarendrāya sugrīvāya nyavedayan

अपरे वानर श्रेष्ठाः संगम्य च यथा उचितम्
सुग्रीवेण समागम्य स्थिताः प्रांजलयः तदा

apare vānara śreṣṭhāḥ saṃgamya ca yathā ucitam
sugrīveṇa samāgamya sthitāḥ prāṃjalayaḥ tadā

सुग्रीवः त्वरितो रामे सर्वान् तान् वानरर्षभान्
निवेदयित्वा धर्मज्ञः स्थितः प्रान्जलिः अब्रवीत्

sugrīvaḥ tvarito rāme sarvān tān vānararṣabhān
nivedayitvā dharmajñaḥ sthitaḥ prānjaliḥ abravīt

इति वाल्मीकि रामायणे आदि काव्ये किष्किन्ध काण्डे एकोन चत्वारिंशः सर्गः

iti vālmīki rāmāyaṇe ādi kāvye kiṣkindha kāṇḍe ekona catvāriṃśaḥ sargaḥ