तथा ब्रुवाणम् सौमित्रिम् प्रदीप्तम् इव तेजसा
अब्रवीत् लक्ष्मणम् तारा तारा अधिप निभ आनना

tathā bruvāṇam saumitrim pradīptam iva tejasā
abravīt lakṣmaṇam tārā tārā adhipa nibha ānanā

न एवम् लक्ष्मण वक्तव्यो न अयम् परुषम् अर्हति
हरीणाम् ईश्वरः श्रोतुम् तव वक्त्रात् विशेषतः

na evam lakṣmaṇa vaktavyo na ayam paruṣam arhati
harīṇām īśvaraḥ śrotum tava vaktrāt viśeṣataḥ

न एव अकृतज्ञः सुग्रीवो न शठो न अपि दारुणः
न एव अनृत कथो वीर न जिह्मः च कपीश्वरः

na eva akṛtajñaḥ sugrīvo na śaṭho na api dāruṇaḥ
na eva anṛta katho vīra na jihmaḥ ca kapīśvaraḥ

उपकारम् कृतम् वीरो न अपि अयम् विस्मृतः कपिः
रामेण वीर सुग्रीवो यत् अन्यैः दुष्करम् रणे

upakāram kṛtam vīro na api ayam vismṛtaḥ kapiḥ
rāmeṇa vīra sugrīvo yat anyaiḥ duṣkaram raṇe

राम प्रसादात् कीर्तिम् च कपि राज्यम् च शाश्वतम्
प्राप्तवान् इह सुग्रीवो रुमाम् माम् च परंतप

rāma prasādāt kīrtim ca kapi rājyam ca śāśvatam
prāptavān iha sugrīvo rumām mām ca paraṃtapa

सुदुःख शयितः पूर्वम् प्राप्य इदम् सुखम् उत्तमम्
प्राप्त कालम् न जानीते विश्वामित्रो यथा मुनिः

suduḥkha śayitaḥ pūrvam prāpya idam sukham uttamam
prāpta kālam na jānīte viśvāmitro yathā muniḥ

घृताच्याम् किल संसक्तो दश वर्षाणि लक्ष्मण
अहो अमन्यत धर्मात्मा विश्वामित्रो महामुनिः

ghṛtācyām kila saṃsakto daśa varṣāṇi lakṣmaṇa
aho amanyata dharmātmā viśvāmitro mahāmuniḥ

स हि प्राप्तम् न जानीते कालम् कालविदाम् वरः
विश्वामित्रो महातेजाः किम् पुनर् यः पृथग् जनः

sa hi prāptam na jānīte kālam kālavidām varaḥ
viśvāmitro mahātejāḥ kim punar yaḥ pṛthag janaḥ

देह धर्म गतस्य अस्य परिश्रान्तस्य लक्ष्मण
अवितृप्तस्य कामेषु रामः क्षन्तुम् इह अर्हति

deha dharma gatasya asya pariśrāntasya lakṣmaṇa
avitṛptasya kāmeṣu rāmaḥ kṣantum iha arhati

न च रोष वशम् तात गंतुम् अर्हसि लक्ष्मण
निश्चयार्थम् अविज्ञाय सहसा प्राकृतो यथा

na ca roṣa vaśam tāta gaṃtum arhasi lakṣmaṇa
niścayārtham avijñāya sahasā prākṛto yathā

सत्त्व युक्ता हि पुरुषाः त्वत् विधाः पुरुषर्षभ
अविमृश्य न रोषस्य सहसा यान्ति वश्यताम्

sattva yuktā hi puruṣāḥ tvat vidhāḥ puruṣarṣabha
avimṛśya na roṣasya sahasā yānti vaśyatām

प्रसादये त्वाम् धर्मज्ञ सुग्रीवार्थे समाहिता
महान् रोष समुत्पन्नः संरंभः त्यज्यताम् अयम्

prasādaye tvām dharmajña sugrīvārthe samāhitā
mahān roṣa samutpannaḥ saṃraṃbhaḥ tyajyatām ayam

रुमाम् माम् च अंगदम् राज्यम् धन धान्य पशूनि च
राम प्रियार्थम् सुग्रीवः त्यजेत् इति मतिर् मम

rumām mām ca aṃgadam rājyam dhana dhānya paśūni ca
rāma priyārtham sugrīvaḥ tyajet iti matir mama

समानेष्यति सुग्रीवः सीतया सह राघवम्
शशांकम् इव रोहिण्या हत्वा तम् राक्षस अधमम्

samāneṣyati sugrīvaḥ sītayā saha rāghavam
śaśāṃkam iva rohiṇyā hatvā tam rākṣasa adhamam

शत कोटि सहस्राणि लंकायाम् किल रक्षसाम्
अयुतानि च षट् त्रिंशत् सहस्राणि शतानि च

śata koṭi sahasrāṇi laṃkāyām kila rakṣasām
ayutāni ca ṣaṭ triṃśat sahasrāṇi śatāni ca

अहत्वा ताम् च दुर्धर्षान् राक्षसान् काम रूपिणः
न शक्यो रावणो हंतुम् येन सा मैथिली हृता

ahatvā tām ca durdharṣān rākṣasān kāma rūpiṇaḥ
na śakyo rāvaṇo haṃtum yena sā maithilī hṛtā

ते न शक्या रणे हंतुम् असहायेन लक्ष्मण
रावणः क्रूर कर्मा च सुग्रीवेण विशेषतः

te na śakyā raṇe haṃtum asahāyena lakṣmaṇa
rāvaṇaḥ krūra karmā ca sugrīveṇa viśeṣataḥ

एवम् आख्यातवान् वाली स हि अभिज्ञो हरीश्वरः
आगमः तु न मे व्यक्तः श्रवात् तस्य ब्रवीमि अहम्

evam ākhyātavān vālī sa hi abhijño harīśvaraḥ
āgamaḥ tu na me vyaktaḥ śravāt tasya bravīmi aham

त्वत् सहाय निमित्तम् हि प्रेषिता हरिपुंगवाः
आनेतुम् वानरान् युद्धे सुबहून् हरिपुंगवान्

tvat sahāya nimittam hi preṣitā haripuṃgavāḥ
ānetum vānarān yuddhe subahūn haripuṃgavān

ताम् च प्रतीक्षमाणो अयम् विक्रांतान् सुमहा बलान्
राघवस्य अर्थ सिद्धि अर्थम् न निर्याति हरि ईश्वरः

tām ca pratīkṣamāṇo ayam vikrāṃtān sumahā balān
rāghavasya artha siddhi artham na niryāti hari īśvaraḥ

कृता सुसंस्था सौमित्रे सुग्रीवेण यथा पुरा
अद्य तैः वानरैः सर्वैः आगंतव्यम् महाबलैः

kṛtā susaṃsthā saumitre sugrīveṇa yathā purā
adya taiḥ vānaraiḥ sarvaiḥ āgaṃtavyam mahābalaiḥ

ऋक्ष कोटि सहस्राणि गोलांगूल शतानि च
अद्य त्वाम् उपयास्यन्ति जहि कोपम् अरिन्दम
कोट्यो अनेकाः तु काकुत्स्थ
कपीनाम् दीप्त तेजसाम्

ṛkṣa koṭi sahasrāṇi golāṃgūla śatāni ca
adya tvām upayāsyanti jahi kopam arindama
koṭyo anekāḥ tu kākutstha
kapīnām dīpta tejasām

इति वाल्मीकि रामायणे आदि काव्ये किष्किन्ध काण्डे पंच त्रिंशः सर्गः

iti vālmīki rāmāyaṇe ādi kāvye kiṣkindha kāṇḍe paṃca triṃśaḥ sargaḥ