तौ तु दृष्ट्वा महात्मानौ भ्रातरौ राम लक्ष्मणौ
वर आयुध धरौ वीरौ सुग्रीवः श्ङ्कितो।अभवत्

tau tu dṛṣṭvā mahātmānau bhrātarau rāma lakṣmaṇau
vara āyudha dharau vīrau sugrīvaḥ śṅkito|abhavat

उद्विग्न हृदयः सर्वा दिशः समवलोकयन्
न व्यतिष्ठत कस्मिन् चित् देशे वानर पुङ्गवः

udvigna hṛdayaḥ sarvā diśaḥ samavalokayan
na vyatiṣṭhata kasmin cit deśe vānara puṅgavaḥ

नैव चक्रे मनः स्थातुम् वीक्षमाणो महाबलौ
कपेः परम भीतस्य चित्तम् व्यवससाद ह

naiva cakre manaḥ sthātum vīkṣamāṇo mahābalau
kapeḥ parama bhītasya cittam vyavasasāda ha

चिन्तयित्वा स धर्मात्मा विमृश्य गुरु लाघवम्
सुग्रीवः परम उद्विग्नः सर्वैः तैः वानरैः सह

cintayitvā sa dharmātmā vimṛśya guru lāghavam
sugrīvaḥ parama udvignaḥ sarvaiḥ taiḥ vānaraiḥ saha

ततः स सचिवेभ्यः तु सुग्रीवः प्लवगाधिपः
शशंस परम उद्विग्नः पश्यन् तौ राम लक्ष्मणौ

tataḥ sa sacivebhyaḥ tu sugrīvaḥ plavagādhipaḥ
śaśaṃsa parama udvignaḥ paśyan tau rāma lakṣmaṇau

एतौ वनम् इदम् दुर्गम् वालि प्रणिहितौ ध्रुवम्
छद्मना चीर वसनौ प्रचरन्तौ इह आगतौ

etau vanam idam durgam vāli praṇihitau dhruvam
chadmanā cīra vasanau pracarantau iha āgatau

ततः सुग्रीव सचिवा दृष्ट्वा परम धन्विनौ
जग्मुः गिरि तटात् तस्माद् अन्यत् शिखरम् उत्तमम्

tataḥ sugrīva sacivā dṛṣṭvā parama dhanvinau
jagmuḥ giri taṭāt tasmād anyat śikharam uttamam

ते क्षिप्रम् अभिगम्य अथ यूथपा यूथपर्षभम्
हरयो वानर श्रेष्ठम् परिवार्य उपतस्थिरे

te kṣipram abhigamya atha yūthapā yūthaparṣabham
harayo vānara śreṣṭham parivārya upatasthire

एवम् एक आयन गताः प्लवमाना गिरेः गिरिम्
प्रकंपयन्तो वेगेन गिरीणाम् शिखराणि च

evam eka āyana gatāḥ plavamānā gireḥ girim
prakaṃpayanto vegena girīṇām śikharāṇi ca

ततः शाखा मृगाः सर्वे प्लवमाना महाबलाः
बभंजुः च नगान् तत्र पुष्पितान् दुर्गम् आश्रितान्

tataḥ śākhā mṛgāḥ sarve plavamānā mahābalāḥ
babhaṃjuḥ ca nagān tatra puṣpitān durgam āśritān

आप्लवन्तो हरिवराः सर्वतः तम् महागिरिम्
मृग मार्जार शार्दूलान् त्रासयन्तो ययुः तदा

āplavanto harivarāḥ sarvataḥ tam mahāgirim
mṛga mārjāra śārdūlān trāsayanto yayuḥ tadā

ततः सुग्रीव सचिवाः पर्वतेन्द्रे समाहिताः
संगम्य कपि मुख्येन सर्वे प्रांजलयः स्थिताः

tataḥ sugrīva sacivāḥ parvatendre samāhitāḥ
saṃgamya kapi mukhyena sarve prāṃjalayaḥ sthitāḥ

ततः तु भय संत्रस्तम् वालि किल्बिष शन्कितम्
उवाच हनुमान् वाक्यम् सुग्रीवम् वाक्य कोविदः

tataḥ tu bhaya saṃtrastam vāli kilbiṣa śankitam
uvāca hanumān vākyam sugrīvam vākya kovidaḥ

संभ्रमः त्यजताम् एष सर्वैः वालि कृते महान्
मलयो।अयम् गिरिवरो भयम् न इह अस्ति वालिनः

saṃbhramaḥ tyajatām eṣa sarvaiḥ vāli kṛte mahān
malayo|ayam girivaro bhayam na iha asti vālinaḥ

यस्मात् उद्विग्न चेताः त्वम् विद्रुतो हरिपुंगव
तम् क्रूर दर्शनम् क्रूरम् न इह पश्यामि वालिनम्

yasmāt udvigna cetāḥ tvam vidruto haripuṃgava
tam krūra darśanam krūram na iha paśyāmi vālinam

यस्मात् तव भयम् सौम्य पूर्वजात् पाप कर्मणः
स न इह वाली दुष्टात्मा न ते पश्यामि अहम् भयम्

yasmāt tava bhayam saumya pūrvajāt pāpa karmaṇaḥ
sa na iha vālī duṣṭātmā na te paśyāmi aham bhayam

अहो शाखा मृगत्वम् ते व्यक्तम् एव प्लवंगम
लघु चित्ततया आत्मानम् न स्थापयसि यो मतौ

aho śākhā mṛgatvam te vyaktam eva plavaṃgama
laghu cittatayā ātmānam na sthāpayasi yo matau

बुद्धि विज्ञान संपन्न इङ्गितैः सर्वम् आचर
न हि अबुद्धिम् गतो राजा सर्व भूतानि शास्ति हि

buddhi vijñāna saṃpanna iṅgitaiḥ sarvam ācara
na hi abuddhim gato rājā sarva bhūtāni śāsti hi

सुग्रीवः तु शुभम् वाक्यम् श्रुत्वा सर्वम् हनूमतः
ततः शुभतरम् वाक्यम् हनूमन्तम् उवाच ह

sugrīvaḥ tu śubham vākyam śrutvā sarvam hanūmataḥ
tataḥ śubhataram vākyam hanūmantam uvāca ha

दीर्घ बाहू विशालाक्षौ शर चाप असि धारिणौ
कस्य न स्यात् भयम् दृष्ट्वा हि एतौ सुर सुत उपमौ

dīrgha bāhū viśālākṣau śara cāpa asi dhāriṇau
kasya na syāt bhayam dṛṣṭvā hi etau sura suta upamau

वालि प्रणिहितौ एव शन्के अहम् पुरुषोत्तमौ
राजानो बहु मित्राः च विश्वासो न अत्र हि क्षमः

vāli praṇihitau eva śanke aham puruṣottamau
rājāno bahu mitrāḥ ca viśvāso na atra hi kṣamaḥ

अरयः च मनुष्येण विज्ञेयाः छद्म चारिणः
विश्वस्तानाम् अविश्वस्ताः छिद्रेषु प्रहरन्ति अपि

arayaḥ ca manuṣyeṇa vijñeyāḥ chadma cāriṇaḥ
viśvastānām aviśvastāḥ chidreṣu praharanti api

कृत्येषु वाली मेधावी राजानो बहु दर्शनः
भवन्ति पर हन्तारः ते ज्ञेयाः प्राकृतैः नरैः

kṛtyeṣu vālī medhāvī rājāno bahu darśanaḥ
bhavanti para hantāraḥ te jñeyāḥ prākṛtaiḥ naraiḥ

तौ त्वया प्राकृतेन एव गत्वा ज्ञेयौ प्लवंगम
इङ्गितानाम् प्रकारैः च रूपव्या भाषणेन च

tau tvayā prākṛtena eva gatvā jñeyau plavaṃgama
iṅgitānām prakāraiḥ ca rūpavyā bhāṣaṇena ca

लक्षयस्व तयोः भावम् प्रहृष्ट मनसौ यदि
विश्वासयन् प्रशंसाभिः इङ्गितैः च पुनः पुनः

lakṣayasva tayoḥ bhāvam prahṛṣṭa manasau yadi
viśvāsayan praśaṃsābhiḥ iṅgitaiḥ ca punaḥ punaḥ

शुद्ध आत्मानौ यदि एतौ जानीहि त्वम् प्लवंगम
व्याभाषितैः वा रूपैः वा विज्ञेया दुष्टता अनयोः

śuddha ātmānau yadi etau jānīhi tvam plavaṃgama
vyābhāṣitaiḥ vā rūpaiḥ vā vijñeyā duṣṭatā anayoḥ

इति एवम् कपिराजेन संदिष्टो मारुतात्मजः
चकार गमने बुद्धिम् यत्र तौ राम लक्ष्मणौ

iti evam kapirājena saṃdiṣṭo mārutātmajaḥ
cakāra gamane buddhim yatra tau rāma lakṣmaṇau

इति वाल्मीकि रामायणे आदि काव्ये किष्किन्ध काण्दे द्वितीयः सर्गः

iti vālmīki rāmāyaṇe ādi kāvye kiṣkindha kāṇde dvitīyaḥ sargaḥ