अथ हैमवतीम् राम दिश्हम् त्यक्त्वा महामुनिः
पूर्वाम् दिश्हम् अनुप्राप्य तपः तेपे सुदारुणम्

atha haimavatīm rāma diśham tyaktvā mahāmuniḥ
pūrvām diśham anuprāpya tapaḥ tepe sudāruṇam

मौनम् वर्ष्ह सहस्रस्य कृत्वा व्रतम् अनुत्तमम्
छकार अप्रतिमम् राम तपः परम दुष्ह्करम्

maunam varṣha sahasrasya kṛtvā vratam anuttamam
chakāra apratimam rāma tapaḥ parama duṣhkaram

पूर्णे वर्ष्ह सहस्रे तु काष्ह्ठ भूतम् महामुनिम्
विघ्नैः बहुभिः आधूतम् क्रोधो न अंतरम् आविश्हत्

pūrṇe varṣha sahasre tu kāṣhṭha bhūtam mahāmunim
vighnaiḥ bahubhiḥ ādhūtam krodho na aṃtaram āviśhat

तस्य वर्ष्ह सहस्रस्य व्रते पूर्णे महाव्रतः

tasya varṣha sahasrasya vrate pūrṇe mahāvrataḥ

तस्मैः दत्त्वा तदा सिद्धम् सर्वम् विप्राय निश्ह्छितः
निःष्हेष्हिते अन्ने भगवान् अभुक्त्वा इव महातपाः

tasmaiḥ dattvā tadā siddham sarvam viprāya niśhchitaḥ
niḥṣheṣhite anne bhagavān abhuktvā iva mahātapāḥ

अथ वर्ष्ह सहस्रम् छ न उछ्छ्ह्वसन् मुनिपुंगवः
तस्य अनुछ्छ्ह्वसमानस्य मूर्ध्नि धूमो व्यजायत

atha varṣha sahasram cha na uchchhvasan munipuṃgavaḥ
tasya anuchchhvasamānasya mūrdhni dhūmo vyajāyata

ततो देवर्ष्हि गन्धर्वाः पन्नग उरग राक्ष्हसाः

tato devarṣhi gandharvāḥ pannaga uraga rākṣhasāḥ

बहुभिः कारणैः देव विश्ह्वामित्रो महामुनिः
लोभितः क्रोधितः छैव तपसा छ अभिवर्धते

bahubhiḥ kāraṇaiḥ deva viśhvāmitro mahāmuniḥ
lobhitaḥ krodhitaḥ chaiva tapasā cha abhivardhate

न हि अस्य वृजिनम् किंछित् दृश्ह्यते सूक्ष्ह्मम् अपि अथ
न दीयते यदि तु अस्य मनसा यत् अभीप्सितम्

na hi asya vṛjinam kiṃchit dṛśhyate sūkṣhmam api atha
na dīyate yadi tu asya manasā yat abhīpsitam

व्याकुलाः छ दिश्हः सर्वा न छ किंछित् प्रकाश्हते

vyākulāḥ cha diśhaḥ sarvā na cha kiṃchit prakāśhate

प्रकंपते छ वसुधा वायुः वाति इह संकुलः

prakaṃpate cha vasudhā vāyuḥ vāti iha saṃkulaḥ

सम्मूढम् इव त्रैलोक्यम् संप्रक्ष्हुभित मानसम्

sammūḍham iva trailokyam saṃprakṣhubhita mānasam

बुद्धिम् न कुरुते यावत् नाश्हे देव महामुनिः

buddhim na kurute yāvat nāśhe deva mahāmuniḥ

काल अग्निना यथा पूर्वम् त्रैलोक्यम् दह्यते अखिलम्

kāla agninā yathā pūrvam trailokyam dahyate akhilam

ततः सुर गणाः सर्वे पितामह पुरोगमाः

tataḥ sura gaṇāḥ sarve pitāmaha purogamāḥ

ब्रह्मर्ष्हे स्वागतम् ते अस्तु तपसा स्म सु तोष्हिताः

brahmarṣhe svāgatam te astu tapasā sma su toṣhitāḥ

दीर्घम् आयुः छ ते ब्रह्मन् ददामि स मरुद् गणः

dīrgham āyuḥ cha te brahman dadāmi sa marud gaṇaḥ

पितामह वछः श्ह्रुत्वा सर्वेष्हाम् त्रिदिव ओकसाम्

pitāmaha vachaḥ śhrutvā sarveṣhām tridiva okasām

ब्राह्मण्यम् यदि मे प्राप्तम् दीर्घम् आयुः तथैव छ

brāhmaṇyam yadi me prāptam dīrgham āyuḥ tathaiva cha

क्ष्हत्र वेदविदाम् श्ह्रेष्ह्ठो ब्रह्म वेदविदाम् अपि

kṣhatra vedavidām śhreṣhṭho brahma vedavidām api

ततः प्रसादितो देवैः वसिष्ह्ठो जपताम् वरः
सख्यम् छकार ब्रह्मर्ष्हिः एवम् अस्तु इति छ अब्रवीत्

tataḥ prasādito devaiḥ vasiṣhṭho japatām varaḥ
sakhyam chakāra brahmarṣhiḥ evam astu iti cha abravīt

ब्रह्मर्ष्हिः त्वम् न संदेहः सर्वम् संपद्यते तव
इति उक्त्वा देवताः छ अपि सर्वा जग्मुः यथा आगतम्

brahmarṣhiḥ tvam na saṃdehaḥ sarvam saṃpadyate tava
iti uktvā devatāḥ cha api sarvā jagmuḥ yathā āgatam

विश्ह्वामित्रो अपि धर्मात्मा लब्ध्वा ब्राह्मण्यम् उत्तमम्
पूजयामास ब्रह्मर्ष्हिम् वसिष्ह्ठम् जपताम् वरम्

viśhvāmitro api dharmātmā labdhvā brāhmaṇyam uttamam
pūjayāmāsa brahmarṣhim vasiṣhṭham japatām varam

कृत कामो महीम् सर्वाम् छछार तपसि स्थितः
एवम् तु अनेन ब्राह्मण्यम् प्राप्तम् राम महात्मना

kṛta kāmo mahīm sarvām chachāra tapasi sthitaḥ
evam tu anena brāhmaṇyam prāptam rāma mahātmanā

एष्ह राम मुनि श्ह्रेष्ह्ठ एष्ह विग्रहवान् तपः
एष्ह धर्मः परो नित्यम् वीर्यस्य एष्ह परायणम्

eṣha rāma muni śhreṣhṭha eṣha vigrahavān tapaḥ
eṣha dharmaḥ paro nityam vīryasya eṣha parāyaṇam

एवम् उक्त्वा महातेजा विरराम द्विजोत्तमः
श्हतानंद वछः श्ह्रुत्वा राम लक्ष्ह्मण संनिधौ

evam uktvā mahātejā virarāma dvijottamaḥ
śhatānaṃda vachaḥ śhrutvā rāma lakṣhmaṇa saṃnidhau

धन्यो अस्मि अनुगृहीतो अस्मि यस्य मे मुनिपुंगव

dhanyo asmi anugṛhīto asmi yasya me munipuṃgava

पावितो अहम् त्वया ब्रह्मन् दर्श्हनेन महामुने

pāvito aham tvayā brahman darśhanena mahāmune

विस्तरेण छ वै ब्रह्मन् कीर्त्यमानम् महत्तपः

vistareṇa cha vai brahman kīrtyamānam mahattapaḥ

सदस्यैः प्राप्य छ सदः श्ह्रुताः ते बहवो गुणाः

sadasyaiḥ prāpya cha sadaḥ śhrutāḥ te bahavo guṇāḥ

तृप्तिः आश्ह्छर्य भूतानाम् कथानाम् न अस्ति मे विभो
कर्म कालो मुनि श्ह्रेष्ह्ठ लम्बते रवि मण्डलम्

tṛptiḥ āśhcharya bhūtānām kathānām na asti me vibho
karma kālo muni śhreṣhṭha lambate ravi maṇḍalam

श्ह्वः प्रभाते महातेजो द्रष्ह्टुम् अर्हसि माम् पुनः
स्वागतम् जपताम् श्ह्रेष्ह्ठ माम् अनुज्ञातुम् अर्हसि

śhvaḥ prabhāte mahātejo draṣhṭum arhasi mām punaḥ
svāgatam japatām śhreṣhṭha mām anujñātum arhasi

एवम् उक्तो मुनिवरः प्रश्हस्य पुरुष्हर्ष्हभम्
विससर्ज आश्हु जनकम् प्रीतम् प्रीतिमान् तदाअ

evam ukto munivaraḥ praśhasya puruṣharṣhabham
visasarja āśhu janakam prītam prītimān tadāa

एवम् उक्त्वा मुनि श्ह्रेष्ह्ठम् वैदेहो मिथिला अधिपः
प्रदक्ष्हिणम् छकार आश्हु स उपाध्यायः स बांधवः

evam uktvā muni śhreṣhṭham vaideho mithilā adhipaḥ
pradakṣhiṇam chakāra āśhu sa upādhyāyaḥ sa bāṃdhavaḥ

इति वाल्मीकि रामायणे आदि काव्ये बाल काण्डे पंछ ष्हष्ह्टितमः सर्गः

iti vālmīki rāmāyaṇe ādi kāvye bāla kāṇḍe paṃcha ṣhaṣhṭitamaḥ sargaḥ