पृष्ट्वा तु कुशलम् तत्र परस्पर समागमे
कथाअन्ते सुमतिः वाक्यम् व्याजहार महामुनिम्

pṛṣṭvā tu kuśalam tatra paraspara samāgame
kathāante sumatiḥ vākyam vyājahāra mahāmunim

इमौ कुमारौ भद्रम् ते देव तुल्य पराक्रमौ
गज सिंह गती वीरौ शार्दूल वृषभ उपमौ

imau kumārau bhadram te deva tulya parākramau
gaja siṃha gatī vīrau śārdūla vṛṣabha upamau

भूषयन्तौ इमम् देशम् चन्द्र सूर्यौ इव अंबरम्
परस्परेण सदृशौ प्रमाण इन्गित चेष्टितैः

bhūṣayantau imam deśam candra sūryau iva aṃbaram
paraspareṇa sadṛśau pramāṇa ingita ceṣṭitaiḥ

तस्य तद् वचनम् श्रुत्वा यथा वृत्तम् न्यवेदयत्
सिद्ध आश्रम निवासम् च राक्षसानाम् वधम् तथा
१४८७ब्

tasya tad vacanam śrutvā yathā vṛttam nyavedayat
siddha āśrama nivāsam ca rākṣasānām vadham tathā
1-48-7b

विश्वामित्र वचः श्रुत्वा राजा परम विस्मितः

viśvāmitra vacaḥ śrutvā rājā parama vismitaḥ

ततः परम सत्कारम् सुमतेः प्राप्य राघवौ
उष्य तत्र निशाम् एकाम् जग्मतुः मिथिलाम् ततः

tataḥ parama satkāram sumateḥ prāpya rāghavau
uṣya tatra niśām ekām jagmatuḥ mithilām tataḥ

ताम् दृष्ट्वा मुनयः सर्वे जनकस्य पुरीम् शुभाम्
साधु साधु इति शंसन्तो मिथिलाम् समपूजयन्

tām dṛṣṭvā munayaḥ sarve janakasya purīm śubhām
sādhu sādhu iti śaṃsanto mithilām samapūjayan

मिथिल उपवने तत्र आश्रमम् दृश्य राघवः
पुराणम् निर्जनम् रंयम् पप्रच्छ मुनि पुंगवम्

mithila upavane tatra āśramam dṛśya rāghavaḥ
purāṇam nirjanam raṃyam papraccha muni puṃgavam

इदम् आश्रम संकाशम् किम् नु इदम् मुनि वर्जितम्
श्रोतुम् इच्छामि भगवन् कस्य अयम् पूर्व आश्रमः

idam āśrama saṃkāśam kim nu idam muni varjitam
śrotum icchāmi bhagavan kasya ayam pūrva āśramaḥ

तत् श्रुता राघवेण उक्तम् वाक्यम् वाक्य विशारदः
प्रति उवाच महातेजा विश्वमित्रो महामुनिः

tat śrutā rāghaveṇa uktam vākyam vākya viśāradaḥ
prati uvāca mahātejā viśvamitro mahāmuniḥ

हन्त ते कथयिष्यामि शृणु तत्त्वेन राघव
यस्य एतत् आश्रम पदम् शप्तम् कोपान् महात्मना

hanta te kathayiṣyāmi śṛṇu tattvena rāghava
yasya etat āśrama padam śaptam kopān mahātmanā

गौतमस्य नरश्रेष्ठ पूर्वम् आसीत् महात्मनः
आश्रमो दिव्य संकाशः सुरैः अपि सुपूजितः

gautamasya naraśreṣṭha pūrvam āsīt mahātmanaḥ
āśramo divya saṃkāśaḥ suraiḥ api supūjitaḥ

स च अत्र तप आतिष्ठत् अहल्या सहितः पुरा
वर्ष पूगानि अनेकानि राजपुत्र महायशः

sa ca atra tapa ātiṣṭhat ahalyā sahitaḥ purā
varṣa pūgāni anekāni rājaputra mahāyaśaḥ

तस्य अन्तरम् विदित्वा तु सहस्राक्षः शची पतिः
मुनि वेष धरो भूत्वा अहल्याम् इदम् अब्रवीत्

tasya antaram viditvā tu sahasrākṣaḥ śacī patiḥ
muni veṣa dharo bhūtvā ahalyām idam abravīt

ऋतु कालम् प्रतीक्षन्ते न अर्थिनः सुसमाहिते
संगमम् तु अहम् इच्छामि त्वया सह सुमध्यमे

ṛtu kālam pratīkṣante na arthinaḥ susamāhite
saṃgamam tu aham icchāmi tvayā saha sumadhyame

मुनि वेषम् सहस्राक्षम् विज्ञाय रघुनंदन
मतिम् चकार दुर्मेधा देव राज कुतूहलात्

muni veṣam sahasrākṣam vijñāya raghunaṃdana
matim cakāra durmedhā deva rāja kutūhalāt

अथ अब्रवीत् सुरश्रेष्ठम् कृतार्थेन अंतरात्मना
कृतार्था अस्मि सुरश्रेष्ठ गच्छ शीघ्रम् इतः प्रभो

atha abravīt suraśreṣṭham kṛtārthena aṃtarātmanā
kṛtārthā asmi suraśreṣṭha gaccha śīghram itaḥ prabho

इन्द्रः तु प्रहसन् वाक्यम् अहल्याम् इदम् अब्रवीत्

indraḥ tu prahasan vākyam ahalyām idam abravīt

एवम् संगंय तु तया निश्चक्राम उटजात् ततः

evam saṃgaṃya tu tayā niścakrāma uṭajāt tataḥ

गौतमम् स ददर्श अथ प्रविशंतम् महामुनिम्

gautamam sa dadarśa atha praviśaṃtam mahāmunim

दृष्ट्वा सुर पतिः त्रस्तो विषण्ण वदनो अभवत्

dṛṣṭvā sura patiḥ trasto viṣaṇṇa vadano abhavat

मम रूपम् समास्थाय कृतवान् असि दुर्मते
अकर्तव्यम् इदम् यस्मात् विफलः त्वम् भविष्यति

mama rūpam samāsthāya kṛtavān asi durmate
akartavyam idam yasmāt viphalaḥ tvam bhaviṣyati

गौतमेन एवम् उक्तस्य स रोषेण महात्मना
पेततुः वृषणौ भूमौ सहस्राक्षस्य तत् क्षणात्

gautamena evam uktasya sa roṣeṇa mahātmanā
petatuḥ vṛṣaṇau bhūmau sahasrākṣasya tat kṣaṇāt

तथा शप्त्वा च वै शक्रम् भार्याम् अपि च शप्तवान्
इह वर्ष सहस्राणि बहूनि निवषिस्यसि

tathā śaptvā ca vai śakram bhāryām api ca śaptavān
iha varṣa sahasrāṇi bahūni nivaṣisyasi

यदा तु एतत् वनम् घोरम् रामो दशरथ आत्मजः
आगमिष्यति दुर्धर्षः तदा पूता भविष्यसि

yadā tu etat vanam ghoram rāmo daśaratha ātmajaḥ
āgamiṣyati durdharṣaḥ tadā pūtā bhaviṣyasi

तस्य आतिथ्येन दुर्वृत्ते लोभ मोह विवर्जिता
मत् सकाशे मुदा युक्ता स्वम् वपुः धारयिष्यसि

tasya ātithyena durvṛtte lobha moha vivarjitā
mat sakāśe mudā yuktā svam vapuḥ dhārayiṣyasi

इति वाल्मीकि रामायणे आदि काव्ये बाल काण्डे अष्ट चत्वारिंशः सर्गः

iti vālmīki rāmāyaṇe ādi kāvye bāla kāṇḍe aṣṭa catvāriṃśaḥ sargaḥ