पुत्रान् चिर गतान् ज्ञात्वा सगरो रघुनंदन
नप्तारम् अब्रवीत् राजा दीप्यमानम् स्व तेजसा

putrān cira gatān jñātvā sagaro raghunaṃdana
naptāram abravīt rājā dīpyamānam sva tejasā

शूरः च कृत विद्यः च पूर्वैः तुल्यो असि तेजसा
पितृणाम् गतिम् अन्विच्छ येन च अश्वो अपहारितः

śūraḥ ca kṛta vidyaḥ ca pūrvaiḥ tulyo asi tejasā
pitṛṇām gatim anviccha yena ca aśvo apahāritaḥ

अन्तर् भौमानि सत्त्वानि वीर्यवन्ति महान्ति च
तेषाम् त्वम् प्रतिघात अर्थम् स असिम् गृह्णीष्व कार्मुकम्

antar bhaumāni sattvāni vīryavanti mahānti ca
teṣām tvam pratighāta artham sa asim gṛhṇīṣva kārmukam

अभिवाद्य अभिवाद्यान् त्वम् हत्वा विघ्न करान् अपि
सिद्धार्थः संनिवर्तस्व मम यज्ञस्य पारगः

abhivādya abhivādyān tvam hatvā vighna karān api
siddhārthaḥ saṃnivartasva mama yajñasya pāragaḥ

एवम् उक्तो अंशुमान् संयक् सगरेण महात्मना
धनुर् आदाय खड्गम् च जगाम लघुविक्रमः

evam ukto aṃśumān saṃyak sagareṇa mahātmanā
dhanur ādāya khaḍgam ca jagāma laghuvikramaḥ

स खातम् पितृभिः मार्गम् अन्तर् भौमम् महात्मभिः
प्रापद्यत नरश्रेष्ठ तेन राज्ञा अभिचोदितः

sa khātam pitṛbhiḥ mārgam antar bhaumam mahātmabhiḥ
prāpadyata naraśreṣṭha tena rājñā abhicoditaḥ

देव दानव रक्षोभिः पिशाच पतग उरगैः
पूज्यमानम् महातेजा दिशा गजम् अपश्यत

deva dānava rakṣobhiḥ piśāca pataga uragaiḥ
pūjyamānam mahātejā diśā gajam apaśyata

स तम् प्रदक्षिणम् कृत्वा पृष्ट्वा चैव निरामयम्
पितृइन् स परिपप्रच्छ वाजि हर्तारम् एव च

sa tam pradakṣiṇam kṛtvā pṛṣṭvā caiva nirāmayam
pitṛin sa paripapraccha vāji hartāram eva ca

दिशा गजः तु तत् श्रुत्वा प्रत्युवाच महामतिः
आसमंज कृतार्थः त्वम् सह अश्वः शीघ्रम् एष्यसि

diśā gajaḥ tu tat śrutvā pratyuvāca mahāmatiḥ
āsamaṃja kṛtārthaḥ tvam saha aśvaḥ śīghram eṣyasi

तस्य तद् वचनम् श्रुत्वा सर्वान् एव दिशा गजान्
यथा क्रमम् यथा न्यायम् प्रष्टुम् समुपचक्रमे

tasya tad vacanam śrutvā sarvān eva diśā gajān
yathā kramam yathā nyāyam praṣṭum samupacakrame

तैः च सर्वैः दिशा पालैः वाक्यज्ञैः वाक्यकोविदैः
पूजितः स हयः चैव गन्ता असि इति अभिचोदितः

taiḥ ca sarvaiḥ diśā pālaiḥ vākyajñaiḥ vākyakovidaiḥ
pūjitaḥ sa hayaḥ caiva gantā asi iti abhicoditaḥ

तेषाम् तत् वचनम् श्रुत्वा जगाम लघुविक्रमः
भस्म राशी कृता यत्र पितरः तस्य सागराः

teṣām tat vacanam śrutvā jagāma laghuvikramaḥ
bhasma rāśī kṛtā yatra pitaraḥ tasya sāgarāḥ

स दुःख वशम् आपन्नः तु असमंज सुतः तदा
चुक्रोश परम आर्तः तु वधात् तेषाम् सुदुःखितः

sa duḥkha vaśam āpannaḥ tu asamaṃja sutaḥ tadā
cukrośa parama ārtaḥ tu vadhāt teṣām suduḥkhitaḥ

यज्ञियम् च हयम् तत्र चरन्तम् अविदूरतः
ददर्श पुरुषव्याघ्रो दुःख शोक समन्वितः

yajñiyam ca hayam tatra carantam avidūrataḥ
dadarśa puruṣavyāghro duḥkha śoka samanvitaḥ

स तेषाम् राज पुत्राणाम् कर्तु कामो जल क्रियाम्
स जलार्थम् महातेजा न च अपश्यत् जल आशयम्

sa teṣām rāja putrāṇām kartu kāmo jala kriyām
sa jalārtham mahātejā na ca apaśyat jala āśayam

विसार्य निपुणाम् दृष्टिम् ततो अपश्यत् खग अधिपम्
पितृणाम् मातुलम् राम सुपर्णम् अनिल उपमम्

visārya nipuṇām dṛṣṭim tato apaśyat khaga adhipam
pitṛṇām mātulam rāma suparṇam anila upamam

स च एनम् अब्रवीत् वाक्यम् वैनतेयो महाबलः
मा शुचः पुरुषव्याघ्र वधो अयम् लोक सम्मतः

sa ca enam abravīt vākyam vainateyo mahābalaḥ
mā śucaḥ puruṣavyāghra vadho ayam loka sammataḥ

कपिलेन अप्रमेयेण दग्धा हि इमे महाबलाः
सलिलम् न अर्हसि प्राज्ञ दातुम् एषाम् हि लौकिकम्

kapilena aprameyeṇa dagdhā hi ime mahābalāḥ
salilam na arhasi prājña dātum eṣām hi laukikam

गंगा हिमवतो ज्येष्ठा दुहिता पुरुषर्षभ
तस्याम् कुरु महाबाहो पितॄणाम् तु जल क्रियाम्

gaṃgā himavato jyeṣṭhā duhitā puruṣarṣabha
tasyām kuru mahābāho pitṝṇām tu jala kriyām

भस्म राशी कृतान् एतान् पावयेत् लोक कांतया
तया क्लिन्नम् इदम् भस्म गंगया लोक कान्तया
षष्टिम् पुत्र सहस्राणि स्वर्ग लोकम् गमिष्यति

bhasma rāśī kṛtān etān pāvayet loka kāṃtayā
tayā klinnam idam bhasma gaṃgayā loka kāntayā
ṣaṣṭim putra sahasrāṇi svarga lokam gamiṣyati

निर्गच्छ च अश्वम् महाभाग संगृह्य पुरुषर्षभ
यज्ञम् पैतामहम् वीर निर्वर्तयितुम् अर्हसि

nirgaccha ca aśvam mahābhāga saṃgṛhya puruṣarṣabha
yajñam paitāmaham vīra nirvartayitum arhasi

सुपर्ण वचनम् श्रुत्वा सः अंशुमान् अतिवीर्यवान्
त्वरितम् हयम् आदाय पुनर् आयात् महायशाः

suparṇa vacanam śrutvā saḥ aṃśumān ativīryavān
tvaritam hayam ādāya punar āyāt mahāyaśāḥ

ततो राजानम् आसाद्य दीक्षितम् रघुनंदन
न्यवेदयत् यथा वृत्तम् सुपर्ण वचनम् तथा

tato rājānam āsādya dīkṣitam raghunaṃdana
nyavedayat yathā vṛttam suparṇa vacanam tathā

तत् श्रुत्वा घोर संकाशम् वाक्यम् अंशुमतो नृपः
यज्ञम् निर्वर्तयामास यथा कल्पम् यथा विधि

tat śrutvā ghora saṃkāśam vākyam aṃśumato nṛpaḥ
yajñam nirvartayāmāsa yathā kalpam yathā vidhi

स्व पुरम् च अगमत् श्रीमान् इष्ट यज्ञो महीपतिः
गंगायाः च आगमे राजा निश्चयम् न अध्यगच्छत

sva puram ca agamat śrīmān iṣṭa yajño mahīpatiḥ
gaṃgāyāḥ ca āgame rājā niścayam na adhyagacchata

इति वाल्मीकि रामायणे आदि काव्ये बाल काण्डे एक चत्वारिंशः सर्गः

iti vālmīki rāmāyaṇe ādi kāvye bāla kāṇḍe eka catvāriṃśaḥ sargaḥ