ताम् कथाम् कौशिको रामे निवेद्य मधुर अक्षरम्
पुनः एव अपरम् वाक्यम् काकुत्स्थम् इदम् अब्रवीत्

tām kathām kauśiko rāme nivedya madhura akṣaram
punaḥ eva aparam vākyam kākutstham idam abravīt

अयोध्या अधिपतिः वीरः पूर्वम् आसीत् नराधिपः
सगरो नाम धर्मात्मा प्रजाकामः स च अप्रजः

ayodhyā adhipatiḥ vīraḥ pūrvam āsīt narādhipaḥ
sagaro nāma dharmātmā prajākāmaḥ sa ca aprajaḥ

वैदर्भ दुहिता राम केशिनी नाम नामतः
ज्येष्ठा सगर पत्नी सा धर्मिष्ठा सत्य वादिनी

vaidarbha duhitā rāma keśinī nāma nāmataḥ
jyeṣṭhā sagara patnī sā dharmiṣṭhā satya vādinī

अरिष्ठनेमि दुहिता सुपर्ण भगिनी तु सा
द्वितीया सगरस्य आसीत् पत्नी सुमति संज्ञिता

ariṣṭhanemi duhitā suparṇa bhaginī tu sā
dvitīyā sagarasya āsīt patnī sumati saṃjñitā

ताभ्याम् सह महाराजा पत्नीभ्याम् तप्तवान् तपः
हिमवंतम् समासाद्य भृगु प्रस्रवणे गिरौ

tābhyām saha mahārājā patnībhyām taptavān tapaḥ
himavaṃtam samāsādya bhṛgu prasravaṇe girau

अथ वर्ष शते पूर्णे तपसा आराधितो मुनिः
सगराय वरम् प्रादाद् भृगुः सत्यवताम् वरः

atha varṣa śate pūrṇe tapasā ārādhito muniḥ
sagarāya varam prādād bhṛguḥ satyavatām varaḥ

अपत्य लाभः सुमहान् भविष्यति तव अनघ
कीर्तिम् च अप्रतिमाम् लोके प्राप्स्यसे पुरुषर्षभ

apatya lābhaḥ sumahān bhaviṣyati tava anagha
kīrtim ca apratimām loke prāpsyase puruṣarṣabha

एका जनयिता तात पुत्रम् वंशकरम् तव
षष्टिम् पुत्र सहस्राणि अपरा जनयिष्यति

ekā janayitā tāta putram vaṃśakaram tava
ṣaṣṭim putra sahasrāṇi aparā janayiṣyati

भाषमाणम् महात्मानम् राज पुत्र्यौ प्रसाद्य तम्
ऊचतुः परम प्रीते कृतांजलि पुटे तदा

bhāṣamāṇam mahātmānam rāja putryau prasādya tam
ūcatuḥ parama prīte kṛtāṃjali puṭe tadā

एकः कस्याः सुतो ब्रह्मन् का बहून् जनयिष्यति
श्रोतुम् इच्छावहे ब्रह्मन् सत्यम् अस्तु वचः तव

ekaḥ kasyāḥ suto brahman kā bahūn janayiṣyati
śrotum icchāvahe brahman satyam astu vacaḥ tava

तयोः तत् वचनम् श्रुत्वा भृगुः परमधार्मिकः
उवाच परमाम् वाणीम् स्वच्छन्दो अत्र विधीयताम्

tayoḥ tat vacanam śrutvā bhṛguḥ paramadhārmikaḥ
uvāca paramām vāṇīm svacchando atra vidhīyatām

एको वंश करो वा अस्तु बहवो वा महाबलाः
कीर्तिमन्तो महोत्साहाः का वा कम् वरम् इच्छति

eko vaṃśa karo vā astu bahavo vā mahābalāḥ
kīrtimanto mahotsāhāḥ kā vā kam varam icchati

मुनेः तु वचनम् श्रुत्वा केशिनी रघुनंदन
पुत्रम् वंश करम् राम जग्राह नृप संनिधौ

muneḥ tu vacanam śrutvā keśinī raghunaṃdana
putram vaṃśa karam rāma jagrāha nṛpa saṃnidhau

षष्टिम् पुत्र सहस्राणि सुपर्ण भगिनी तदा
महोत्साहान् कीर्तिमतो जग्राह सुमतिः सुतान्

ṣaṣṭim putra sahasrāṇi suparṇa bhaginī tadā
mahotsāhān kīrtimato jagrāha sumatiḥ sutān

प्रदक्षिणम् ऋषिम् कृत्वा शिरसा अभिप्रणंय च
जगाम स्व पुरम् राजा सभार्या रघु नन्दन

pradakṣiṇam ṛṣim kṛtvā śirasā abhipraṇaṃya ca
jagāma sva puram rājā sabhāryā raghu nandana

अथ काले गते तस्मिन् ज्येष्ठा पुत्रम् व्यजायत
असमंज इति ख्यातम् केशिनी सगरात्मजम्

atha kāle gate tasmin jyeṣṭhā putram vyajāyata
asamaṃja iti khyātam keśinī sagarātmajam

सुमतिः तु नरव्याघ्र गर्भ तुंबम् व्यजायत
षष्टिः पुत्र सहस्राणि तुंब भेदात् विनिःसृताः

sumatiḥ tu naravyāghra garbha tuṃbam vyajāyata
ṣaṣṭiḥ putra sahasrāṇi tuṃba bhedāt viniḥsṛtāḥ

घृत पूर्णेषु कुंभेषु धात्र्यः तान् समवर्धयन्
कालेन महता सर्वे यौवनम् प्रतिपेदिरे

ghṛta pūrṇeṣu kuṃbheṣu dhātryaḥ tān samavardhayan
kālena mahatā sarve yauvanam pratipedire

अथ दीर्घेण कालेन रूप यौवनशालिनः
षष्टिः पुत्र सहस्राणि सगरस्य अभवन् तदा

atha dīrgheṇa kālena rūpa yauvanaśālinaḥ
ṣaṣṭiḥ putra sahasrāṇi sagarasya abhavan tadā

स च ज्येष्ठो नरश्रेष्ठ सगरस्य आत्म संभवः
बालान् गृहीत्वा तु जले सरय्वा रघुनंदन

sa ca jyeṣṭho naraśreṣṭha sagarasya ātma saṃbhavaḥ
bālān gṛhītvā tu jale sarayvā raghunaṃdana

एवम् पाप समाचारः सज्जन प्रतिबाधकः

evam pāpa samācāraḥ sajjana pratibādhakaḥ

तस्य पुत्रो अंशुमान् नाम असमंजस्य वीर्यवान्

tasya putro aṃśumān nāma asamaṃjasya vīryavān

ततः कालेन महता मतिः समभिजायत

tataḥ kālena mahatā matiḥ samabhijāyata

इति वाल्मीकि रामायणे आदि काव्ये बाल काण्डे अष्टा त्रिंशः सर्गः

iti vālmīki rāmāyaṇe ādi kāvye bāla kāṇḍe aṣṭā triṃśaḥ sargaḥ