ततो नारायणो देवो विषुणुः नियुक्तः सुर सत्तमैः
जानन् अपि सुरान् एवम् श्लक्ष्णम् वचनम् अब्रवीत्

tato nārāyaṇo devo viṣuṇuḥ niyuktaḥ sura sattamaiḥ
jānan api surān evam ślakṣṇam vacanam abravīt

उपायः को वधे तस्य राक्ष्साधिपतेः सुराः
यम् अहम् तम् समास्थाय निहन्याम् ऋषि कण्टकम्

upāyaḥ ko vadhe tasya rākṣsādhipateḥ surāḥ
yam aham tam samāsthāya nihanyām ṛṣi kaṇṭakam

एवम् उक्ताः सुराः सर्वे प्रत्यूचुः विष्णुम् अव्ययम्
मानुषम् रूपम् आस्थाय रावणम् जहि संयुगे

evam uktāḥ surāḥ sarve pratyūcuḥ viṣṇum avyayam
mānuṣam rūpam āsthāya rāvaṇam jahi saṃyuge

स हि तेपे तपः तीव्रम् दीर्घ कालम् अरिंदम
येन तुष्टो।अभवत् ब्रह्मा लोक कृत् लोक पूर्वजः

sa hi tepe tapaḥ tīvram dīrgha kālam ariṃdama
yena tuṣṭo|abhavat brahmā loka kṛt loka pūrvajaḥ

सन्तुष्टः प्रददौ तस्मै राक्षसाय वरम् प्रभुः
नानाविधेभ्यो भूतेभ्यो भयम् न अन्यत्र मानुषात्

santuṣṭaḥ pradadau tasmai rākṣasāya varam prabhuḥ
nānāvidhebhyo bhūtebhyo bhayam na anyatra mānuṣāt

एवम् पितामहात् तस्मात् वरदानेन गर्वितः

evam pitāmahāt tasmāt varadānena garvitaḥ

इति एतत् वचनम् श्रुत्वा सुराणाम् विष्णुः आत्मवान्
पितरम् रोचयामास तदा दशरथम् नृपम्

iti etat vacanam śrutvā surāṇām viṣṇuḥ ātmavān
pitaram rocayāmāsa tadā daśaratham nṛpam

स च अपि अपुत्रो नृपतिः तस्मिन् काले महाद्युतिः
अयजत् पुत्रियाम् इष्टिम् पुत्रेप्सुः अरिसूदनः

sa ca api aputro nṛpatiḥ tasmin kāle mahādyutiḥ
ayajat putriyām iṣṭim putrepsuḥ arisūdanaḥ

स कृत्वा निश्चयम् विष्णुः आमन्त्र्य च पितामहम्
अन्तर्धानम् गतो देवैः पूज्य मानो महर्षिभिः

sa kṛtvā niścayam viṣṇuḥ āmantrya ca pitāmaham
antardhānam gato devaiḥ pūjya māno maharṣibhiḥ

ततो वै यजमानस्य पावकात् अतुल प्रभम्
प्रादुर्भूतम् महद्भूतम् महावीर्यम् महाबलम्

tato vai yajamānasya pāvakāt atula prabham
prādurbhūtam mahadbhūtam mahāvīryam mahābalam

कृष्णम् रक्ताम्बर धरम् रक्ताअस्यम् दुन्दुभि स्वनम्
स्निग्ध हर्यक्ष तनुज श्मश्रु प्रवरम् ऊर्धजम्

kṛṣṇam raktāmbara dharam raktāasyam dundubhi svanam
snigdha haryakṣa tanuja śmaśru pravaram ūrdhajam

शुभ लक्षण संपन्नम् दिव्य आभरण भूषितम्
शैल शृङ्ग समुत्सेधम् दृप्त शार्दूल विक्रमम्

śubha lakṣaṇa saṃpannam divya ābharaṇa bhūṣitam
śaila śṛṅga samutsedham dṛpta śārdūla vikramam

दिवाकर समाअकारम् दीप्त अनल शिखोपमम्
तप्त जाम्बूनदमयीम् राजतान्त परिच्छदाम्

divākara samāakāram dīpta anala śikhopamam
tapta jāmbūnadamayīm rājatānta paricchadām

समवेक्ष्य अब्रवीत् वाक्यम् इदम् दशरथम् नृपम्
प्राजापत्यम् नरम् विद्धि माम् इह अभ्यागतम् नृप

samavekṣya abravīt vākyam idam daśaratham nṛpam
prājāpatyam naram viddhi mām iha abhyāgatam nṛpa

ततः परम् तदा राजा प्रति उवाच कृत अंजलिः
भगवन् स्वागतम् ते।अस्तु किमहम् करवाणि ते

tataḥ param tadā rājā prati uvāca kṛta aṃjaliḥ
bhagavan svāgatam te|astu kimaham karavāṇi te

अथो पुनः इदम् वाक्यम् प्राजापत्यो नरो।अब्रवीत्
राजन् अर्चयता देवान् अद्य प्राप्तम् इदम् त्वया

atho punaḥ idam vākyam prājāpatyo naro|abravīt
rājan arcayatā devān adya prāptam idam tvayā

इदम् तु नृप शार्दूल पायसम् देव निर्मितम्
प्रजा करम् गृहाण त्वम् धन्यम् आरोग्य वर्धनम्

idam tu nṛpa śārdūla pāyasam deva nirmitam
prajā karam gṛhāṇa tvam dhanyam ārogya vardhanam

भार्याणाम् अनुरूपाणाम् अश्नीत इति प्रयच्छ वै
तासु त्वम् लप्स्यसे पुत्रान् यदर्थम् यजसे नृप

bhāryāṇām anurūpāṇām aśnīta iti prayaccha vai
tāsu tvam lapsyase putrān yadartham yajase nṛpa

तथा इति नृपतिः प्रीतः शिरसा प्रति गृह्य ताम्
पात्रीम् देव अन्न संपूर्णाम् देव दत्ताम् हिरण्मयीम्

tathā iti nṛpatiḥ prītaḥ śirasā prati gṛhya tām
pātrīm deva anna saṃpūrṇām deva dattām hiraṇmayīm

अभिवाद्य च तत् भूतम् अद्भुतम् प्रिय दर्शनम्
मुदा परमया युक्तः चकार अभिप्रदक्षिणम्

abhivādya ca tat bhūtam adbhutam priya darśanam
mudā paramayā yuktaḥ cakāra abhipradakṣiṇam

ततो दशरथः प्राप्य पायसम् देव निर्मितम्
बभूव परम प्रीतः प्राप्य वित्तम् इव अधनः

tato daśarathaḥ prāpya pāyasam deva nirmitam
babhūva parama prītaḥ prāpya vittam iva adhanaḥ

ततः तत् अद्भुत प्रख्यम् भूतम् परम भास्वरम्
संवर्तयित्वा तत् कर्म तत्र एव अन्तरधीयत

tataḥ tat adbhuta prakhyam bhūtam parama bhāsvaram
saṃvartayitvā tat karma tatra eva antaradhīyata

हर्ष रश्मिभिः उद्द्योतम् तस्य अन्तःपुरम् आबभौ
शारदस्य अभिरामस्य चंद्रस्य इव नभः अंशुभिः

harṣa raśmibhiḥ uddyotam tasya antaḥpuram ābabhau
śāradasya abhirāmasya caṃdrasya iva nabhaḥ aṃśubhiḥ

सः अन्तःपुरम् प्रविश्य एव कौसल्याम् इदम् अब्रवीत्
पायसम् प्रतिगृह्णीष्व पुत्रीयम् तु इदम् आत्मनः

saḥ antaḥpuram praviśya eva kausalyām idam abravīt
pāyasam pratigṛhṇīṣva putrīyam tu idam ātmanaḥ

कौसल्यायै नरपतिः पायस अर्धम् ददौ तदा
अर्धात् अर्धम् ददौ च अपि सुमित्रायै नराधिपः

kausalyāyai narapatiḥ pāyasa ardham dadau tadā
ardhāt ardham dadau ca api sumitrāyai narādhipaḥ

ताः च एवम् पायसम् प्राप्य नरेन्द्रस्य उत्तमाः स्त्रियः
सम्मानम् मेनिरे सर्वाः प्रहर्ष उदित चेतसः

tāḥ ca evam pāyasam prāpya narendrasya uttamāḥ striyaḥ
sammānam menire sarvāḥ praharṣa udita cetasaḥ

ततस्तु ताः प्राश्य तद् उत्तम स्त्रियो
महीपतेः उत्तम पायसम् पृथक्
हुताशन आदित्य समान तेजसः
अचिरेण गर्भान् प्रतिपेदिरे तदा

tatastu tāḥ prāśya tad uttama striyo
mahīpateḥ uttama pāyasam pṛthak
hutāśana āditya samāna tejasaḥ
acireṇa garbhān pratipedire tadā

इति श्री वाल्मीकि रामायणे आदिकाव्ये बालकाण्डे षोडशः सर्गः

iti śrī vālmīki rāmāyaṇe ādikāvye bālakāṇḍe ṣoḍaśaḥ sargaḥ