अथ रात्र्याम् व्यतीतायाम् अवसुप्तम् अनन्तरम्
प्रबोधयाम् आस शनैः लक्ष्मणम् रघु नन्दनः

atha rātryām vyatītāyām avasuptam anantaram
prabodhayām āsa śanaiḥ lakṣmaṇam raghu nandanaḥ

सौमित्रे शृणु वन्यानाम् वल्गु व्याहरताम् स्वनम्
सम्प्रतिष्ठामहे कालः प्रस्थानस्य परम् तप

saumitre śṛṇu vanyānām valgu vyāharatām svanam
sampratiṣṭhāmahe kālaḥ prasthānasya param tapa

स सुप्तः समये भ्रात्रा लक्ष्मणः प्रतिबोधितः
जहौ निद्राम् च तन्द्रीम् च प्रसक्तम् च पथि श्रमम्

sa suptaḥ samaye bhrātrā lakṣmaṇaḥ pratibodhitaḥ
jahau nidrām ca tandrīm ca prasaktam ca pathi śramam

ततौत्थाय ते सर्वे स्पृष्ट्वा नद्याः शिवम् जलम्
पन्थानम् ऋषिणा उद्दिष्टम् चित्र कूटस्य तम् ययुः

tatautthāya te sarve spṛṣṭvā nadyāḥ śivam jalam
panthānam ṛṣiṇā uddiṣṭam citra kūṭasya tam yayuḥ

ततः सम्प्रस्थितः काले रामः सौमित्रिणा सह
सीताम् कमल पत्र अक्षीम् इदम् वचनम् अब्रवीत्

tataḥ samprasthitaḥ kāle rāmaḥ saumitriṇā saha
sītām kamala patra akṣīm idam vacanam abravīt

आदीप्तान् इव वैदेहि सर्वतः पुष्पितान् नगान्
स्वैः पुष्पैः किंशुकान् पश्य मालिनः शिशिर अत्यये

ādīptān iva vaidehi sarvataḥ puṣpitān nagān
svaiḥ puṣpaiḥ kiṃśukān paśya mālinaḥ śiśira atyaye

पश्य भल्लातकान् फुल्लान् नरैः अनुपसेवितान्
फल पत्रैः अवनतान् नूनम् शक्ष्यामि जीवितुम्

paśya bhallātakān phullān naraiḥ anupasevitān
phala patraiḥ avanatān nūnam śakṣyāmi jīvitum

पश्य द्रोण प्रमाणानि लम्बमानानि लक्ष्मण
मधूनि मधु कारीभिः सम्भृतानि नगे नगे

paśya droṇa pramāṇāni lambamānāni lakṣmaṇa
madhūni madhu kārībhiḥ sambhṛtāni nage nage

एष क्रोशति नत्यूहः तम् शिखी प्रतिकूजति
रमणीये वन उद्देशे पुष्प संस्तर सम्कटे

eṣa krośati natyūhaḥ tam śikhī pratikūjati
ramaṇīye vana uddeśe puṣpa saṃstara samkaṭe

मातम्ग यूथ अनुसृतम् पक्षि सम्घ अनुनादितम्
चित्र कूटम् इमम् पश्य प्रवृद्ध शिखरम् गिरिम्

mātamga yūtha anusṛtam pakṣi samgha anunāditam
citra kūṭam imam paśya pravṛddha śikharam girim

समभूमितले रम्ये द्रुमैर्बहुभिरावृते
पुण्ये रंस्यामहे तात चित्रकूटस्य कानने

samabhūmitale ramye drumairbahubhirāvṛte
puṇye raṃsyāmahe tāta citrakūṭasya kānane

ततः तौ पाद चारेण गच्चन्तौ सह सीतया
रम्यम् आसेदतुः शैलम् चित्र कूटम् मनो रमम्

tataḥ tau pāda cāreṇa gaccantau saha sītayā
ramyam āsedatuḥ śailam citra kūṭam mano ramam

तम् तु पर्वतम् आसाद्य नाना पक्षि गण आयुतम्
बहुमूलफलम् रम्यम् सम्पन्नम् सरसोदकम्

tam tu parvatam āsādya nānā pakṣi gaṇa āyutam
bahumūlaphalam ramyam sampannam sarasodakam

मनोज्ज़्नो।अयम् तिरिः सौम्य नानाद्रुमलतायतह्
बहुमूलफलो रम्यः स्वाजीवः प्रतिभाति मे

manojzno|ayam tiriḥ saumya nānādrumalatāyatah
bahumūlaphalo ramyaḥ svājīvaḥ pratibhāti me

मनयश्च महात्मानो वसन्त्य शिलोच्चये
अयम् वासो भवेत् तावद् अत्र सौम्य रमेमहि

manayaśca mahātmāno vasantya śiloccaye
ayam vāso bhavet tāvad atra saumya ramemahi

इति सीता च रामश्च लक्ष्मणश्च कृताञ्जलिः
अभिगम्याश्रमम् सर्वे वाल्मीकि मभिवादयन्

iti sītā ca rāmaśca lakṣmaṇaśca kṛtāñjaliḥ
abhigamyāśramam sarve vālmīki mabhivādayan

तान्महर्षिः प्रमुदितः पूजयामास धर्मवित्
आस्यतामिति चोवाच स्वागतम् तु निवेद्य च

tānmaharṣiḥ pramuditaḥ pūjayāmāsa dharmavit
āsyatāmiti covāca svāgatam tu nivedya ca

ततो।अब्रवीन्महाबाहुर्लकमणम् लक्ष्मणाग्रजः
सम्निवेद्य यथान्याय मात्मानमृष्ये प्रभुः

tato|abravīnmahābāhurlakamaṇam lakṣmaṇāgrajaḥ
samnivedya yathānyāya mātmānamṛṣye prabhuḥ

लक्ष्मण आनय दारूणि दृढानि च वराणि च
कुरुष्व आवसथम् सौम्य वासे मे अभिरतम् मनः

lakṣmaṇa ānaya dārūṇi dṛḍhāni ca varāṇi ca
kuruṣva āvasatham saumya vāse me abhiratam manaḥ

तस्य तत् वचनम् श्रुत्वा सौमित्रिर् विविधान् द्रुमान्
आजहार ततः चक्रे पर्ण शालाम् अरिम् दम

tasya tat vacanam śrutvā saumitrir vividhān drumān
ājahāra tataḥ cakre parṇa śālām arim dama

ताम् निष्ठताम् बद्धकटाम् दृष्ट्वा रमः सुदर्शनाम्
शुश्रूषमाणम् एक अग्रम् इदम् वचनम् अब्रवीत्

tām niṣṭhatām baddhakaṭām dṛṣṭvā ramaḥ sudarśanām
śuśrūṣamāṇam eka agram idam vacanam abravīt

ऐणेयम् मांसम् आहृत्य शालाम् यक्ष्यामहे वयम्
कर्त्व्यम् वास्तुशमनम् सौमित्रे चिरजीवभिः

aiṇeyam māṃsam āhṛtya śālām yakṣyāmahe vayam
kartvyam vāstuśamanam saumitre cirajīvabhiḥ

मृगम् हत्वा।अ।अनय क्षिप्रम् लक्ष्मणेह शुभेक्षण
कर्तव्यः शास्त्रदृष्टो हि विधिर्दर्ममनुस्मर

mṛgam hatvā|a|anaya kṣipram lakṣmaṇeha śubhekṣaṇa
kartavyaḥ śāstradṛṣṭo hi vidhirdarmamanusmara

भ्रातुर्वचन माज्ञाय लक्ष्मणः परवीरहा
चकार स यथोक्तम् च तम् रामः पुनरब्रवीत्

bhrāturvacana mājñāya lakṣmaṇaḥ paravīrahā
cakāra sa yathoktam ca tam rāmaḥ punarabravīt

इणेयम् श्रपयस्वैतच्च्चालाम् यक्ष्यमहे वयम्
त्वरसौम्य मुहूर्तो।अयम् ध्रुवश्च दिवसो।अप्ययम्

iṇeyam śrapayasvaitacccālām yakṣyamahe vayam
tvarasaumya muhūrto|ayam dhruvaśca divaso|apyayam

स लक्ष्मणः कृष्ण मृगम् हत्वा मेध्यम् पतापवान्
अथ चिक्षेप सौमित्रिः समिद्धे जात वेदसि

sa lakṣmaṇaḥ kṛṣṇa mṛgam hatvā medhyam patāpavān
atha cikṣepa saumitriḥ samiddhe jāta vedasi

तम् तु पक्वम् समाज्ञाय निष्टप्तम् चिन्न शोणितम्
लक्ष्मणः पुरुष व्याघ्रम् अथ राघवम् अब्रवीत्

tam tu pakvam samājñāya niṣṭaptam cinna śoṇitam
lakṣmaṇaḥ puruṣa vyāghram atha rāghavam abravīt

अयम् कृष्णः समाप्त अन्गः शृतः कृष्ण मृगो यथा
देवता देव सम्काश यजस्व कुशलो हि असि

ayam kṛṣṇaḥ samāpta angaḥ śṛtaḥ kṛṣṇa mṛgo yathā
devatā deva samkāśa yajasva kuśalo hi asi

रामः स्नात्वा तु नियतः गुणवान् जप्य कोविदः
सम्ग्रहेणाकरोत्सर्वान् मन्त्रन् सत्रावसानिकान्

rāmaḥ snātvā tu niyataḥ guṇavān japya kovidaḥ
samgraheṇākarotsarvān mantran satrāvasānikān

इष्ट्वा देवगणान् सर्वान् विवेशावसथम् शुचिः
बभूव च मनोह्लादो रामस्यामिततेजसः

iṣṭvā devagaṇān sarvān viveśāvasatham śuciḥ
babhūva ca manohlādo rāmasyāmitatejasaḥ

वैश्वदेवबलिम् कृत्वा रौद्रम् वैष्णवमेव च
वास्तुसंशमनीयानि मङ्गल्दानि प्रवर्तयन्

vaiśvadevabalim kṛtvā raudram vaiṣṇavameva ca
vāstusaṃśamanīyāni maṅgaldāni pravartayan

वेदिस्थलविधानानि चैत्यान्यायतनानि च
आश्रमस्यानुरूपाणि स्थापयामास राघवः

vedisthalavidhānāni caityānyāyatanāni ca
āśramasyānurūpāṇi sthāpayāmāsa rāghavaḥ

वन्यैर्माल्यैः फलैर्मूलैः पक्वैर्मांसैर्यथाविधि
अद्भर्जपैश्च वेदोक्तै र्धर्भैश्च ससमित्कुशैः

vanyairmālyaiḥ phalairmūlaiḥ pakvairmāṃsairyathāvidhi
adbharjapaiśca vedoktai rdharbhaiśca sasamitkuśaiḥ

ताम् वृक्ष पर्णच् चदनाम् मनोज्ञाम्
यथा प्रदेशम् सुकृताम् निवाताम्
वासाय सर्वे विविशुः समेताः
सभाम् यथा देव गणाः सुधर्माम्

tām vṛkṣa parṇac cadanām manojñām
yathā pradeśam sukṛtām nivātām
vāsāya sarve viviśuḥ sametāḥ
sabhām yathā deva gaṇāḥ sudharmām

अनेक नाना मृग पक्षि सम्कुले
विचित्र पुष्प स्तबलैः द्रुमैः युते
वन उत्तमे व्याल मृग अनुनादिते
तथा विजह्रुः सुसुखम् जित इन्द्रियाः

aneka nānā mṛga pakṣi samkule
vicitra puṣpa stabalaiḥ drumaiḥ yute
vana uttame vyāla mṛga anunādite
tathā vijahruḥ susukham jita indriyāḥ

इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे आदिकाव्ये अयोध्याकाण्डे षट्पञ्चाशः सर्गः

ityārṣe śrīmadrāmāyaṇe ādikāvye ayodhyākāṇḍe ṣaṭpañcāśaḥ sargaḥ