तम् तु रामः समाश्वास्य भ्रातरम् गुरु वत्सलम्
लक्ष्मणेन सह भ्रात्रा प्रष्टुम् समुपचक्रमे

tam tu rāmaḥ samāśvāsya bhrātaram guru vatsalam
lakṣmaṇena saha bhrātrā praṣṭum samupacakrame

किम् एतद् इग्च्छेयम् अहम् श्रोतुम् प्रव्याहृतम् त्वया
यस्मात् त्वम् आगतो देशम् इमम् चीर जटा अजिनी

kim etad igccheyam aham śrotum pravyāhṛtam tvayā
yasmāt tvam āgato deśam imam cīra jaṭā ajinī

किम् निमित्तम् इमम् देशम् कृष्ण अजिन जटा धरः
हित्वा राज्यम् प्रविष्टः त्वम् तत् सर्वम् वक्तुम् अर्हसि

kim nimittam imam deśam kṛṣṇa ajina jaṭā dharaḥ
hitvā rājyam praviṣṭaḥ tvam tat sarvam vaktum arhasi

इत्य् उक्तः केकयी पुत्रः काकुत्स्थेन महात्मना
प्रगृह्य बलवद् भूयः प्रान्जलिर् वाक्यम् अब्रवीत्

ity uktaḥ kekayī putraḥ kākutsthena mahātmanā
pragṛhya balavad bhūyaḥ prānjalir vākyam abravīt

आर्यम् तातः परित्यज्य कृत्वा कर्म सुदुष्करम्
गतः स्वर्गम् महा बाहुः पुत्र शोक अभिपीडितः

āryam tātaḥ parityajya kṛtvā karma suduṣkaram
gataḥ svargam mahā bāhuḥ putra śoka abhipīḍitaḥ

स्त्रिया नियुक्तः कैकेय्या मम मात्रा परम् तप
चकार सुमहत् पापम् इदम् आत्म यशो हरम्

striyā niyuktaḥ kaikeyyā mama mātrā param tapa
cakāra sumahat pāpam idam ātma yaśo haram

सा राज्य फलम् अप्राप्य विधवा शोक कर्शिता
पतिष्यति महा घोरे निरये जननी मम

sā rājya phalam aprāpya vidhavā śoka karśitā
patiṣyati mahā ghore niraye jananī mama

तस्य मे दास भूतस्य प्रसादम् कर्तुम् अर्हसि
अभिषिन्चस्व च अद्य एव राज्येन मघवान् इव

tasya me dāsa bhūtasya prasādam kartum arhasi
abhiṣincasva ca adya eva rājyena maghavān iva

इमाः प्रकृतयः सर्वा विधवा मातुरः च याः
त्वत् सकाशम् अनुप्राप्ताः प्रसादम् कर्तुम् अर्हसि

imāḥ prakṛtayaḥ sarvā vidhavā māturaḥ ca yāḥ
tvat sakāśam anuprāptāḥ prasādam kartum arhasi

तदा आनुपूर्व्या युक्तम् च युक्तम् च आत्मनि मानद
राज्यम् प्राप्नुहि धर्मेण सकामान् सुहृदः कुरु

tadā ānupūrvyā yuktam ca yuktam ca ātmani mānada
rājyam prāpnuhi dharmeṇa sakāmān suhṛdaḥ kuru

भवतु अविधवा भूमिः समग्रा पतिना त्वया
शशिना विमलेन इव शारदी रजनी यथा

bhavatu avidhavā bhūmiḥ samagrā patinā tvayā
śaśinā vimalena iva śāradī rajanī yathā

एभिः च सचिवैः सार्धम् शिरसा याचितो मया
भ्रातुः शिष्यस्य दासस्य प्रसादम् कर्तुम् अर्हसि

ebhiḥ ca sacivaiḥ sārdham śirasā yācito mayā
bhrātuḥ śiṣyasya dāsasya prasādam kartum arhasi

तद् इदम् शाश्वतम् पित्र्यम् सर्वम् सचिव मण्डलम्
पूजितम् पुरुष व्याघ्र न अतिक्रमितुम् उत्सहे

tad idam śāśvatam pitryam sarvam saciva maṇḍalam
pūjitam puruṣa vyāghra na atikramitum utsahe

एवम् उक्त्वा महा बाहुः सबाष्पः केकयी सुतः
रामस्य शिरसा पादौ जग्राह भरतः पुनः

evam uktvā mahā bāhuḥ sabāṣpaḥ kekayī sutaḥ
rāmasya śirasā pādau jagrāha bharataḥ punaḥ

तम् मत्तम् इव मातन्गम् निह्श्वसन्तम् पुनः पुनः
भ्रातरम् भरतम् रामः परिष्वज्य इदम् अब्रवीत्

tam mattam iva mātangam nihśvasantam punaḥ punaḥ
bhrātaram bharatam rāmaḥ pariṣvajya idam abravīt

कुलीनः सत्त्व सम्पन्नः तेजस्वी चरित व्रतः
राज्य हेतोः कथम् पापम् आचरेत् त्वद् विधो जनः

kulīnaḥ sattva sampannaḥ tejasvī carita vrataḥ
rājya hetoḥ katham pāpam ācaret tvad vidho janaḥ

न दोषम् त्वयि पश्यामि सूक्ष्मम् अप्य् अरि सूदन
न च अपि जननीम् बाल्यात् त्वम् विगर्हितुम् अर्हसि

na doṣam tvayi paśyāmi sūkṣmam apy ari sūdana
na ca api jananīm bālyāt tvam vigarhitum arhasi

कामकरो महाप्राअज्ञ गुरूणां सर्वदानघ
उपपन्नेषु दारेषु पुत्रेषु च विधीयते

kāmakaro mahāprāajña gurūṇāṃ sarvadānagha
upapanneṣu dāreṣu putreṣu ca vidhīyate

वयमस्य यथा लोके संख्याताः सुअम्य साधुभिः
भार्याः पुत्राश्च शिष्याश्छ त्वमनुज्ञातुमर्हसि

vayamasya yathā loke saṃkhyātāḥ suamya sādhubhiḥ
bhāryāḥ putrāśca śiṣyāścha tvamanujñātumarhasi

वने वा चीरवसनं सौम्यकृष्णाजिनाम्बरम्
राज्ये वापि महाराजो मां वासयितुमीश्वरः

vane vā cīravasanaṃ saumyakṛṣṇājināmbaram
rājye vāpi mahārājo māṃ vāsayitumīśvaraḥ

यावत् पितरि धर्मज्न गौरवम् लोक सत्कृते
तावद् धर्मभृताम् श्रेष्ठ जनन्याम् अपि गौरवम्

yāvat pitari dharmajna gauravam loka satkṛte
tāvad dharmabhṛtām śreṣṭha jananyām api gauravam

एताभ्याम् धर्म शीलाभ्याम् वनम् गग्च्छ इति राघव
माता पितृभ्याम् उक्तो अहम् कथम् अन्यत् समाचरे

etābhyām dharma śīlābhyām vanam gagccha iti rāghava
mātā pitṛbhyām ukto aham katham anyat samācare

त्वया राज्यम् अयोध्यायाम् प्राप्तव्यम् लोक सत्कृतम्
वस्तव्यम् दण्डक अरण्ये मया वल्कल वाससा

tvayā rājyam ayodhyāyām prāptavyam loka satkṛtam
vastavyam daṇḍaka araṇye mayā valkala vāsasā

एवम् कृत्वा महा राजो विभागम् लोक सम्निधौ
व्यादिश्य च महा तेजा दिवम् दशरथो गतः

evam kṛtvā mahā rājo vibhāgam loka samnidhau
vyādiśya ca mahā tejā divam daśaratho gataḥ

स च प्रमाणम् धर्म आत्मा राजा लोक गुरुः तव
पित्रा दत्तम् यथा भागम् उपभोक्तुम् त्वम् अर्हसि

sa ca pramāṇam dharma ātmā rājā loka guruḥ tava
pitrā dattam yathā bhāgam upabhoktum tvam arhasi

इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे आदिकाव्ये अयोध्याकाण्डे एकोत्तरशततमः सर्गः

ityārṣe śrīmadrāmāyaṇe ādikāvye ayodhyākāṇḍe ekottaraśatatamaḥ sargaḥ