त्वरमणः ततो गत्वा जनस्थानात् अकंपनः
प्रविश्य लंकाम् वेगेन रावणम् वाक्यम् अब्रवीत्

tvaramaṇaḥ tato gatvā janasthānāt akaṃpanaḥ
praviśya laṃkām vegena rāvaṇam vākyam abravīt

जनस्थान स्थिता राजन् रक्षसा बहवो हताः
खरः च निहतः संख्ये क्थंचित् अहम् आगतः

janasthāna sthitā rājan rakṣasā bahavo hatāḥ
kharaḥ ca nihataḥ saṃkhye kthaṃcit aham āgataḥ

एवम् उक्तो दशग्रीवः क्रुद्धः संरकत लोचनः
अकंपनम् उवाच इदम् निर्दहन् इव तेजसा

evam ukto daśagrīvaḥ kruddhaḥ saṃrakata locanaḥ
akaṃpanam uvāca idam nirdahan iva tejasā

केन भीमम् जनस्थानम् हतम् मम परासुना
को हि सर्वेषु लोकेषु गतिम् न अधिगमिष्यति

kena bhīmam janasthānam hatam mama parāsunā
ko hi sarveṣu lokeṣu gatim na adhigamiṣyati

न हि मे विप्रियम् कृता शक्यम् मघवता सुखम्
प्रप्तुम् वैश्रवणेन अपि न यमेन च विष्णुना

na hi me vipriyam kṛtā śakyam maghavatā sukham
praptum vaiśravaṇena api na yamena ca viṣṇunā

कालस्य च अपि अहम् कलो दहेयम् अपि पावकम्
मृत्युम् मरण धर्मेण संयोजयितुम् उत्सहे

kālasya ca api aham kalo daheyam api pāvakam
mṛtyum maraṇa dharmeṇa saṃyojayitum utsahe

वातस्य तरसा वेगम् निहन्तुम् अपि च उत्सहे
दहेयम् अपि संक्रुद्धः तेजसा आदित्य पावकौ

vātasya tarasā vegam nihantum api ca utsahe
daheyam api saṃkruddhaḥ tejasā āditya pāvakau

तथा क्रुद्धम् दशग्रीवम् कृतांजलिः अकंपनः
भयात् संदिग्धया वचा रावणम् याचते अभयम्

tathā kruddham daśagrīvam kṛtāṃjaliḥ akaṃpanaḥ
bhayāt saṃdigdhayā vacā rāvaṇam yācate abhayam

दशग्रीवो अभयम् तस्मै प्रददौ रक्षसाम् वरः
स विस्रब्धो अब्रवीत् वाक्यम् असंदिग्धम् अकंपनः

daśagrīvo abhayam tasmai pradadau rakṣasām varaḥ
sa visrabdho abravīt vākyam asaṃdigdham akaṃpanaḥ

पुत्रो दशरथः ते सिंह संहननो युवा
रामो नाम महास्कंधो वृत्त आयत महाभुजः

putro daśarathaḥ te siṃha saṃhanano yuvā
rāmo nāma mahāskaṃdho vṛtta āyata mahābhujaḥ

श्यामः पृथुयशाः श्रीमान् अतुल्य बल विक्रमः
हतः तेन जनस्थाने खरः च सह दूषणः

śyāmaḥ pṛthuyaśāḥ śrīmān atulya bala vikramaḥ
hataḥ tena janasthāne kharaḥ ca saha dūṣaṇaḥ

अकंपन वचः श्रुत्वा रावणो राक्षसाधिप
नागेन्द्र इव निःश्वस्य इदम् वचनम् अब्रवीत्

akaṃpana vacaḥ śrutvā rāvaṇo rākṣasādhipa
nāgendra iva niḥśvasya idam vacanam abravīt

स सुरेन्द्रेण संयुक्तो रामः सर्व अमरैः सह
उपयातो जनस्थानम् ब्रूहि कच्चित् अकंपन

sa surendreṇa saṃyukto rāmaḥ sarva amaraiḥ saha
upayāto janasthānam brūhi kaccit akaṃpana

रावणस्य पुनर् वाक्यम् निशम्य तद् अकंपनः
आचचक्षे बलम् तस्य विक्रमम् च महात्मनः

rāvaṇasya punar vākyam niśamya tad akaṃpanaḥ
ācacakṣe balam tasya vikramam ca mahātmanaḥ

रामो नाम महातेजाः श्रेष्टः सर्व धनुष्मताम्
दिव्य अस्त्र गुण संपन्नः परंधर्म गतो युधि

rāmo nāma mahātejāḥ śreṣṭaḥ sarva dhanuṣmatām
divya astra guṇa saṃpannaḥ paraṃdharma gato yudhi

तस्य अनुरूपो बलब्वान् रक्ताक्षो दुन्दुभि स्वनः
कनीयान् लक्ष्मणो भ्राता राका शशि निभ आननः

tasya anurūpo balabvān raktākṣo dundubhi svanaḥ
kanīyān lakṣmaṇo bhrātā rākā śaśi nibha ānanaḥ

स तेन सह संयुक्तः पावकेन अनिलो यथा
श्रीमान् राज वरः तेन जनस्थानम् निपातितम्

sa tena saha saṃyuktaḥ pāvakena anilo yathā
śrīmān rāja varaḥ tena janasthānam nipātitam

न एव देवा महत्मनो न अत्र कार्या विचारणा
शरा रामेण तु उत्सृष्टा रुक्मपुंखाः पतत्रिणः

na eva devā mahatmano na atra kāryā vicāraṇā
śarā rāmeṇa tu utsṛṣṭā rukmapuṃkhāḥ patatriṇaḥ

येन येन च गच्छन्ति राक्षसा भय कर्शिताः

yena yena ca gacchanti rākṣasā bhaya karśitāḥ

अकंपन अचः श्रुत्वा रावणो वाक्यम् अब्रवीत्
गमिष्यामि जनस्थनम् रामम् हन्तुम् स लक्ष्मणम्

akaṃpana acaḥ śrutvā rāvaṇo vākyam abravīt
gamiṣyāmi janasthanam rāmam hantum sa lakṣmaṇam

अथ एवम् उक्ते वचने प्रोवाच इदम् अकंपनः
श्रुणु राजन् यथा वृत्तम् रामस्य बल पौरुषम्

atha evam ukte vacane provāca idam akaṃpanaḥ
śruṇu rājan yathā vṛttam rāmasya bala pauruṣam

असाध्यः कुपितो रामो विक्रमेण महायशाः
आप गायाः तु पूर्णाया वेगम् परिहरेत् शरैः

asādhyaḥ kupito rāmo vikrameṇa mahāyaśāḥ
āpa gāyāḥ tu pūrṇāyā vegam pariharet śaraiḥ

स तारा ग्रह नक्षत्रम् नभः च अपि अवसादयेत्
असौ रामः तु सीदन्तीम् श्रीमान् अभ्युद्धरेत् महीम्

sa tārā graha nakṣatram nabhaḥ ca api avasādayet
asau rāmaḥ tu sīdantīm śrīmān abhyuddharet mahīm

भित्वा वेलाम् समुद्रस्य लोकान् आप्लावयेत् विभुः
वेगम् वा अपि समुद्रस्य वाअयुम् वा विधमेत् शरैः

bhitvā velām samudrasya lokān āplāvayet vibhuḥ
vegam vā api samudrasya vāayum vā vidhamet śaraiḥ

संहृत्य वा पुनर् लोकान् विक्रमेण महायशाः
शकतः श्रेष्ठः स पुरुषः स्रष्टुम् पुनर् अपि प्रजाः

saṃhṛtya vā punar lokān vikrameṇa mahāyaśāḥ
śakataḥ śreṣṭhaḥ sa puruṣaḥ sraṣṭum punar api prajāḥ

न हि रामो दशग्रीव शक्यो जेतुम् रणे त्वया
रक्षसाम् वा अपि लोकेन स्वर्गः पाप जनैः इव

na hi rāmo daśagrīva śakyo jetum raṇe tvayā
rakṣasām vā api lokena svargaḥ pāpa janaiḥ iva

न तम् वध्यम् अहम् मन्ये सर्वैः देव असुरैः अपि
अयम् अस्य वध उपाय तत् एकमनाः शृउणु

na tam vadhyam aham manye sarvaiḥ deva asuraiḥ api
ayam asya vadha upāya tat ekamanāḥ śṛuṇu

भार्या तस्य उत्तमा लोके सीता नाम सुमध्यमा
श्यामा सम विभक्त अंगी स्त्री रत्नम् रत्न बूषिता

bhāryā tasya uttamā loke sītā nāma sumadhyamā
śyāmā sama vibhakta aṃgī strī ratnam ratna būṣitā

न एव देवी न गन्धर्वी न अप्सरा न च पन्नगी
तुल्या सीमन्तिनी तस्या मानुषी तु कुतो भवेत्

na eva devī na gandharvī na apsarā na ca pannagī
tulyā sīmantinī tasyā mānuṣī tu kuto bhavet

तस्य अपहर भार्याम् त्वम् तम् प्रमथ्य महावने
सीताया रहितो रामो न च एव हि भविष्यति

tasya apahara bhāryām tvam tam pramathya mahāvane
sītāyā rahito rāmo na ca eva hi bhaviṣyati

अरोचयत् तद् वाक्यम् रावणो राक्षस अधिपः
चिंतयित्वा महाबाहुः अकंपनम् उवाच

arocayat tad vākyam rāvaṇo rākṣasa adhipaḥ
ciṃtayitvā mahābāhuḥ akaṃpanam uvāca

बाढम् कल्यम् गमिष्यामि हि एकः सारथिना सह
आनेष्यामि च वैदेहीम् इमाम् हृष्टो महा पुरीम्

bāḍham kalyam gamiṣyāmi hi ekaḥ sārathinā saha
āneṣyāmi ca vaidehīm imām hṛṣṭo mahā purīm

तत् एवम् उक्त्वा प्रययौ खर युक्तेन रावणः
रथेन आदित्य वर्णेन दिशः सर्वाः प्रकाशयन्

tat evam uktvā prayayau khara yuktena rāvaṇaḥ
rathena āditya varṇena diśaḥ sarvāḥ prakāśayan

स रथो राक्षस इंद्रस्य नक्षत्र पथगो महान्
चंचूर्यमानः शुशुभे जलदे चंद्रमा इव

sa ratho rākṣasa iṃdrasya nakṣatra pathago mahān
caṃcūryamānaḥ śuśubhe jalade caṃdramā iva

स दूरे च आश्रमम् गत्वा ताटकेयम् उपागतम्
मारीचेन अर्चितो राजा भक्ष्य भोज्यैः अमानुषैः

sa dūre ca āśramam gatvā tāṭakeyam upāgatam
mārīcena arcito rājā bhakṣya bhojyaiḥ amānuṣaiḥ

तम् स्वयम् पूजयित्वा तु आसनेन उदकेन च
अर्थ उपहितया वाचा मारीचो वाक्यम् अब्रवीत्

tam svayam pūjayitvā tu āsanena udakena ca
artha upahitayā vācā mārīco vākyam abravīt

कश्चित् सुकुशलम् राजन् लोकानाम् राक्षसाधिप
आशंके न अथ जाने त्वम् यतः तूर्णम् उपागतम्

kaścit sukuśalam rājan lokānām rākṣasādhipa
āśaṃke na atha jāne tvam yataḥ tūrṇam upāgatam

एवम् उक्तो महातेजा मारीचेन स रावण
ततः पश्चात् इदम् वाक्यम् अब्रवीत् वाक्य कोविदः

evam ukto mahātejā mārīcena sa rāvaṇa
tataḥ paścāt idam vākyam abravīt vākya kovidaḥ

आरक्षो मे हतः तात रामेण अक्लिष्ट कारिणा
जनस्थानम् अवध्यम् तत् सर्वम् युधि निपातितम्

ārakṣo me hataḥ tāta rāmeṇa akliṣṭa kāriṇā
janasthānam avadhyam tat sarvam yudhi nipātitam

राक्षसेन्द्र वचः श्रुत्वा मारीचो वाक्यम् अब्रवीत्

rākṣasendra vacaḥ śrutvā mārīco vākyam abravīt

सीताम् इह आनस्व इति को ब्रवीति ब्रवीहि मे
रक्षो लोकस्य सर्वस्य कः शृंगम् च्छेत्तुम् इच्छति

sītām iha ānasva iti ko bravīti bravīhi me
rakṣo lokasya sarvasya kaḥ śṛṃgam cchettum icchati

प्रोत्साहयति यः च त्वम् स च शत्रुः असंशयम्
आशी मुखात् दंष्ट्राम् उद्धर्तुम् च इच्छति त्वया

protsāhayati yaḥ ca tvam sa ca śatruḥ asaṃśayam
āśī mukhāt daṃṣṭrām uddhartum ca icchati tvayā

कर्मणा अनेन केन असि कापथम् प्रतिपादितः
सुख सुप्तस्य ते राजन् प्रहृतम् केन मूर्धनि

karmaṇā anena kena asi kāpatham pratipāditaḥ
sukha suptasya te rājan prahṛtam kena mūrdhani

विशुद्ध वंश अभिजना अग्र हस्तः
तेजो मदः संस्थित दोर् विषाणः
उदीक्षितुम् रावण न इह युक्तः
स संयुगे राघव गन्धि हस्ती

viśuddha vaṃśa abhijanā agra hastaḥ
tejo madaḥ saṃsthita dor viṣāṇaḥ
udīkṣitum rāvaṇa na iha yuktaḥ
sa saṃyuge rāghava gandhi hastī

असौ रण अन्तः स्थिति संधि वालः
विदग्ध रक्षो मृग हा नृसिंहः
सुप्तः त्वया बोधयितुम् न शक्यः
शारांग पूणो निशित असि दम्ष्ट्रः

asau raṇa antaḥ sthiti saṃdhi vālaḥ
vidagdha rakṣo mṛga hā nṛsiṃhaḥ
suptaḥ tvayā bodhayitum na śakyaḥ
śārāṃga pūṇo niśita asi damṣṭraḥ

चापापहारे भुज वेग पंके
शर ऊर्मिमाले सु महा आहव ओघे
न राम पाताल मुखे अति घोरे
प्रस्कन्दितुम् राक्षस राज युक्तम्

cāpāpahāre bhuja vega paṃke
śara ūrmimāle su mahā āhava oghe
na rāma pātāla mukhe ati ghore
praskanditum rākṣasa rāja yuktam

प्रसीद लंकेश्वर राक्षसेन्द्र
लंकाम् प्रसन्नो भव साधु गच्छ
त्वम् स्वेषु दारेषु रमस्व नित्यम्
रामः स भार्यो रमताम् वनेषु

prasīda laṃkeśvara rākṣasendra
laṃkām prasanno bhava sādhu gaccha
tvam sveṣu dāreṣu ramasva nityam
rāmaḥ sa bhāryo ramatām vaneṣu

इति वाल्मीकि रामायणे आदि काव्ये अरण्य काण्डे एक त्रिंश सर्गः

iti vālmīki rāmāyaṇe ādi kāvye araṇya kāṇḍe eka triṃśa sargaḥ