अथ पंचवटीम् गच्चन्न् अन्तरा रघुनन्दनः
आससाद महाकायम् गृध्रम् भीम पराक्रमम्

atha paṃcavaṭīm gaccann antarā raghunandanaḥ
āsasāda mahākāyam gṛdhram bhīma parākramam

तम् दृष्ट्वा तौ महाभागौ वनस्थम् राम लक्ष्मणौ
मेनाते राक्षसम् पक्षिम् ब्रुवाणौ को भवान् इति

tam dṛṣṭvā tau mahābhāgau vanastham rāma lakṣmaṇau
menāte rākṣasam pakṣim bruvāṇau ko bhavān iti

स तौ मधुरया वाचा सौम्यया प्रीणयन्न् इव
उवाच वत्स माम् विद्धि वयस्यम् पितुर् आत्मनः

sa tau madhurayā vācā saumyayā prīṇayann iva
uvāca vatsa mām viddhi vayasyam pitur ātmanaḥ

स तम् पितृ सखम् मत्वा पूजयामास राघवः
स तस्य कुलम् अव्यग्रम् अथ पप्रच्छ्ह नाम च

sa tam pitṛ sakham matvā pūjayāmāsa rāghavaḥ
sa tasya kulam avyagram atha papracchha nāma ca

रामस्य वचनम् श्रुत्वा कुलम् आत्मानम् एव च
आचचक्षे द्विजः तस्मै सर्वभूत समुद्भवम्

rāmasya vacanam śrutvā kulam ātmānam eva ca
ācacakṣe dvijaḥ tasmai sarvabhūta samudbhavam

पूर्वकाले महाबाहो ये प्रजापतयो अभवन्
तान् मे निगदतः सर्वान् आदितः शृणु राघव

pūrvakāle mahābāho ye prajāpatayo abhavan
tān me nigadataḥ sarvān āditaḥ śṛṇu rāghava

कर्दमः प्रथमः तेषाम् विकृतः तद् अनन्तरम्
शेषः च संश्रयः चैव बहु पुत्रः च वीर्यवान्

kardamaḥ prathamaḥ teṣām vikṛtaḥ tad anantaram
śeṣaḥ ca saṃśrayaḥ caiva bahu putraḥ ca vīryavān

प्रजापतेः तु दक्षस्य बभूवुर् इति विश्रुतम्
षष्टिर् दुहितरो राम यशस्विन्यो महायशः

prajāpateḥ tu dakṣasya babhūvur iti viśrutam
ṣaṣṭir duhitaro rāma yaśasvinyo mahāyaśaḥ

कश्यपः प्रतिजग्राह तासाम् अष्टौ सुमध्यमाः
अदितिम् च दितिम् चैव दनूम् अपि च कालकाम्

kaśyapaḥ pratijagrāha tāsām aṣṭau sumadhyamāḥ
aditim ca ditim caiva danūm api ca kālakām

ताः तु कन्याः ततः प्रीतः कश्यपः पुनर् अब्रवीत्

tāḥ tu kanyāḥ tataḥ prītaḥ kaśyapaḥ punar abravīt

अदितिः तन् मना राम दितिः च दनुर् एव च

aditiḥ tan manā rāma ditiḥ ca danur eva ca

अदित्याम् जज्ञिरे देवाः त्रयः त्रिंशत् अरिंदम

adityām jajñire devāḥ trayaḥ triṃśat ariṃdama

दितिः तु अजनयत् पुत्रान् दैत्याम् तात यशस्विनः

ditiḥ tu ajanayat putrān daityām tāta yaśasvinaḥ

दनुः तु अजनयत् पुत्रम् अश्वग्रीवम् अरिंदम

danuḥ tu ajanayat putram aśvagrīvam ariṃdama

क्रौन्चीम् भासीम् तथा श्येनीम् धृतराष्ट्रीम् तथा शुकीम्

krauncīm bhāsīm tathā śyenīm dhṛtarāṣṭrīm tathā śukīm

उलूकान् जनयत् क्रौन्ची भासी भासान् व्यजायत

ulūkān janayat krauncī bhāsī bhāsān vyajāyata

चक्रवाकाम् च भद्रम् ते विजज्ञे सा अपि भामिनी
शुकी नताम् विजज्ञे तु नताया विनता सुता

cakravākām ca bhadram te vijajñe sā api bhāminī
śukī natām vijajñe tu natāyā vinatā sutā

दश क्रोधवशा राम विजज्ञे अपि आत्मसंभवाः
मृगीम् च मृगमंदाम् च हरीम् भद्रमदाम् अपि

daśa krodhavaśā rāma vijajñe api ātmasaṃbhavāḥ
mṛgīm ca mṛgamaṃdām ca harīm bhadramadām api

अपत्यम् तु मृगाः सर्वे मृग्या नरवरोत्तम
ऋक्षाः च मृगमंदायाः सृमराः चमराः तथा

apatyam tu mṛgāḥ sarve mṛgyā naravarottama
ṛkṣāḥ ca mṛgamaṃdāyāḥ sṛmarāḥ camarāḥ tathā

ततः तु इरावतीम् नाम जज्ञे भद्रमदा सुताम्
तस्याः तु ऐरावतः पुत्रो लोकनाथो महागजः

tataḥ tu irāvatīm nāma jajñe bhadramadā sutām
tasyāḥ tu airāvataḥ putro lokanātho mahāgajaḥ

हर्याः च हरयो अपत्यम् वानराः च तपस्विनः
गोला।ंगूलाः च शार्दूली व्याघ्राम् च अजनयत् सुतान्

haryāḥ ca harayo apatyam vānarāḥ ca tapasvinaḥ
golā|ṃgūlāḥ ca śārdūlī vyāghrām ca ajanayat sutān

मात।ंग्याः तु अथ मातंगाअपत्यम् मनुज ऋषभ
दिशागजम् तु श्वेत काकुत्स्थ श्वेता व्यजनयत् सुतम्

māta|ṃgyāḥ tu atha mātaṃgāapatyam manuja ṛṣabha
diśāgajam tu śveta kākutstha śvetā vyajanayat sutam

ततो दुहितरौ राम सुरभिर् द्वे वि अजायत
रोहिणीम् नाम भद्रम् ते गन्धर्वीम् च यशस्विनीम्

tato duhitarau rāma surabhir dve vi ajāyata
rohiṇīm nāma bhadram te gandharvīm ca yaśasvinīm

रोहिणि अजनयद् गावो गन्धर्वी वाजिनः सुतान्
सुरसा अजनयन् नागान् राम कद्रूः च पन्नगान्

rohiṇi ajanayad gāvo gandharvī vājinaḥ sutān
surasā ajanayan nāgān rāma kadrūḥ ca pannagān

मनुर् मनुष्यान् जनयत् कश्यपस्य महात्मनः
ब्राह्मणान् क्षत्रियान् वैश्यान् शूद्राम् च मनुज^^र्षभ

manur manuṣyān janayat kaśyapasya mahātmanaḥ
brāhmaṇān kṣatriyān vaiśyān śūdrām ca manuja^^rṣabha

मुखतो ब्राह्मणा जाता उरसः क्षत्रियाः तथा
ऊरुभ्याम् जज्ञिरे वैश्याः पद्भ्याम् शूद्रा इति श्रुतिः

mukhato brāhmaṇā jātā urasaḥ kṣatriyāḥ tathā
ūrubhyām jajñire vaiśyāḥ padbhyām śūdrā iti śrutiḥ

सर्वान् पुण्य फलान् वृक्षान् अनला अपि व्यजायत
विनता च शुकी पौत्री कद्रूः च सुरसा स्वसा

sarvān puṇya phalān vṛkṣān analā api vyajāyata
vinatā ca śukī pautrī kadrūḥ ca surasā svasā

कद्रूर् नाग सहस्रम् तु विजज्ञे धरणीधरन्
द्वौ पुत्रौ विनतायाः तु गरुडो अरुण एव च

kadrūr nāga sahasram tu vijajñe dharaṇīdharan
dvau putrau vinatāyāḥ tu garuḍo aruṇa eva ca

तस्मात् जातो अहम् अरुणात् संपातिः च मम अग्रजः
जटायुर् इति माम् विद्धि श्येनी पुत्रम् अरिंदम

tasmāt jāto aham aruṇāt saṃpātiḥ ca mama agrajaḥ
jaṭāyur iti mām viddhi śyenī putram ariṃdama

सो अहम् वास सहायः ते भविष्यामि यदि इच्छ्हसि
इदम् दुर्गम् हि कान्तारम् मृग राक्षस सेवितम्
सीताम् च तात रक्षिष्ये त्वयि याते सलक्ष्मणे

so aham vāsa sahāyaḥ te bhaviṣyāmi yadi icchhasi
idam durgam hi kāntāram mṛga rākṣasa sevitam
sītām ca tāta rakṣiṣye tvayi yāte salakṣmaṇe

जटायुषम् तु प्रतिपूज्य राघवो
मुदा परिष्वज्य च सन्नतो अभवत्
पितुर् हि शुश्राव सखित्वम्
आत्मवान्
जटायुषा संकथितम् पुनः पुनः

jaṭāyuṣam tu pratipūjya rāghavo
mudā pariṣvajya ca sannato abhavat
pitur hi śuśrāva sakhitvam
ātmavān
jaṭāyuṣā saṃkathitam punaḥ punaḥ

इति वाल्मीकि रामायणे आदि काव्ये अरण्य काण्डे चतुर्दशः सर्गः

iti vālmīki rāmāyaṇe ādi kāvye araṇya kāṇḍe caturdaśaḥ sargaḥ