आश्रमम् प्रति याते तु खरे खर पराक्रमे
तान् एव औत्पातिकान् रामः सह भ्रात्रा ददर्श ह

āśramam prati yāte tu khare khara parākrame
tān eva autpātikān rāmaḥ saha bhrātrā dadarśa ha

तान् उत्पातान् महाघोरान् रामो दृष्ट्वा अति अमर्षण
प्रजानाम् अहितान् दृष्ट्वा वाक्यम् लक्ष्मणम् अब्रवीत्

tān utpātān mahāghorān rāmo dṛṣṭvā ati amarṣaṇa
prajānām ahitān dṛṣṭvā vākyam lakṣmaṇam abravīt

इमान् पश्य महाबाहो सर्व भूत अपहारिणः
समुत्थितान् महा उत्पातान् संहर्तुम् सर्व राक्षसान्

imān paśya mahābāho sarva bhūta apahāriṇaḥ
samutthitān mahā utpātān saṃhartum sarva rākṣasān

अमी रुधिर धाराः तु विसृजंतो खर स्वनाः
व्योम्नि मेघा निवर्तन्ते परुषा गर्दभ अरुणाः

amī rudhira dhārāḥ tu visṛjaṃto khara svanāḥ
vyomni meghā nivartante paruṣā gardabha aruṇāḥ

स धूमाः च शराः सर्वे मम युद्ध अभिनन्दिताः
रुक्म पृष्ठानि चापानि विचेष्टन्ते विचक्षण

sa dhūmāḥ ca śarāḥ sarve mama yuddha abhinanditāḥ
rukma pṛṣṭhāni cāpāni viceṣṭante vicakṣaṇa

यादृशा इह कूजन्ति पक्षिणो वन चारिणः
अग्रतो नः भयम् प्राप्तम् संशयो जीवितस्य च

yādṛśā iha kūjanti pakṣiṇo vana cāriṇaḥ
agrato naḥ bhayam prāptam saṃśayo jīvitasya ca

संप्रहारः तु सुमहान् भविष्यति न संशयः
अयम् आख्याति मे बाहुः स्फुरमाणो मुहुर् मुहुः

saṃprahāraḥ tu sumahān bhaviṣyati na saṃśayaḥ
ayam ākhyāti me bāhuḥ sphuramāṇo muhur muhuḥ

उद्यतानाम् हि युद्धार्थम् येषाम् भवति लक्ष्मणः
निष्प्रभम् वदनम् तेषाम् भवति आयुः परिक्षयः

udyatānām hi yuddhārtham yeṣām bhavati lakṣmaṇaḥ
niṣprabham vadanam teṣām bhavati āyuḥ parikṣayaḥ

रक्षसाम् नर्दताम् घोरः श्रूयते अयम् महाध्वनिः
आहतानाम् च भेरीणाम् राक्षसैः क्रूर कर्मभिः

rakṣasām nardatām ghoraḥ śrūyate ayam mahādhvaniḥ
āhatānām ca bherīṇām rākṣasaiḥ krūra karmabhiḥ

अनागत विधानम् तु कर्तव्यम् शुभम् इच्छ्हता
आपदम् शंकमानेन पुरुषेण विपश्चिता

anāgata vidhānam tu kartavyam śubham icchhatā
āpadam śaṃkamānena puruṣeṇa vipaścitā

तस्मात् गृहीत्वा वैदेहीम् शर पाणिः धनुर् धरः
गुहाम् आश्रय शैलस्य दुर्गाम् पादप संकुलाम्

tasmāt gṛhītvā vaidehīm śara pāṇiḥ dhanur dharaḥ
guhām āśraya śailasya durgām pādapa saṃkulām

प्रतिकूलितुम् इच्छ्हामि न हि वाक्यम् इदम् त्वया
शापितो मम पादाभ्याम् गम्यताम् वत्स मा चिरम्

pratikūlitum icchhāmi na hi vākyam idam tvayā
śāpito mama pādābhyām gamyatām vatsa mā ciram

त्वम् हि शूरः च बलवान् हन्या एतान् न संशयः
स्वयम् निहन्तुम् इच्छ्हमि सर्वान् एव निशाचरान्

tvam hi śūraḥ ca balavān hanyā etān na saṃśayaḥ
svayam nihantum icchhami sarvān eva niśācarān

एवम् उक्तः तु रामेण लक्ष्मणः सह सीतया
शरान् आदाय चापम् च गुहाम् दुर्गाम् समाश्रयत्

evam uktaḥ tu rāmeṇa lakṣmaṇaḥ saha sītayā
śarān ādāya cāpam ca guhām durgām samāśrayat

तस्मिन् प्रविष्टे तु गुहाम् लक्ष्मणे सह सीतया
हन्त निर्युक्तम् इति उक्त्वा रामः कवचम् आविशत्

tasmin praviṣṭe tu guhām lakṣmaṇe saha sītayā
hanta niryuktam iti uktvā rāmaḥ kavacam āviśat

स तेन अग्नि निकाशेन कवचेन विभूषितः
बभूव रामः तिमिरे महान् अग्निर् इव उत्थितः

sa tena agni nikāśena kavacena vibhūṣitaḥ
babhūva rāmaḥ timire mahān agnir iva utthitaḥ

स चापम् उद्यम्य महत् शरान् आदाय वीर्यवान्
संबभूव अवस्थितः तत्र ज्या स्वनैः पूरयन् दिशः

sa cāpam udyamya mahat śarān ādāya vīryavān
saṃbabhūva avasthitaḥ tatra jyā svanaiḥ pūrayan diśaḥ

ततो देवाः सगन्धर्वाः सिद्धाः च सह चारणैः
समेयुः च महात्मनो युद्ध दर्शन कांक्षया

tato devāḥ sagandharvāḥ siddhāḥ ca saha cāraṇaiḥ
sameyuḥ ca mahātmano yuddha darśana kāṃkṣayā

ऋषयः च महात्मनो लोके ब्रह्मर्षि सत्तमाः
समेत्य च ऊचुः सहिताः ते अन्योन्यम् पुण्य कर्मणः

ṛṣayaḥ ca mahātmano loke brahmarṣi sattamāḥ
sametya ca ūcuḥ sahitāḥ te anyonyam puṇya karmaṇaḥ

स्वस्ति गो ब्राह्मणानाम् च लोकानाम् च इति संस्थिताः
जयताम् राघवो युद्धे पौलस्त्यान् रजनी चरान्

svasti go brāhmaṇānām ca lokānām ca iti saṃsthitāḥ
jayatām rāghavo yuddhe paulastyān rajanī carān

एवम् उक्त्वा पुनः प्र ऊचुः आलोक्य च परस्परम्

evam uktvā punaḥ pra ūcuḥ ālokya ca parasparam

इति राजर्षयः सिद्धाः स गणाः च द्विजर्षभाः
जात कौतूहलात् तस्थुर् विमानस्थाः च देवता

iti rājarṣayaḥ siddhāḥ sa gaṇāḥ ca dvijarṣabhāḥ
jāta kautūhalāt tasthur vimānasthāḥ ca devatā

आविष्टम् तेजसा रामम् स।ंग्राम शिरसि स्थितम्
दृष्ट्वा सर्वाणि भूतानि भयात् विव्यथिरे तदा

āviṣṭam tejasā rāmam sa|ṃgrāma śirasi sthitam
dṛṣṭvā sarvāṇi bhūtāni bhayāt vivyathire tadā

रूपम् अप्रतिमम् तस्य रामस्य अक्लिष्ट कर्मणः
बभूव रूपम् क्रुद्धस्य रुद्रस्य इव महात्मनः

rūpam apratimam tasya rāmasya akliṣṭa karmaṇaḥ
babhūva rūpam kruddhasya rudrasya iva mahātmanaḥ

इति संभाष्यमाणो तु देव गंधर्व चारणैः
ततो गंभीर निर्ह्रादम् घोर चर्म आयुध ध्वजम्

iti saṃbhāṣyamāṇo tu deva gaṃdharva cāraṇaiḥ
tato gaṃbhīra nirhrādam ghora carma āyudha dhvajam

तेषाम् सुतुमुलः शब्दः पूरयामास तद् वनम्
तेन शब्देन वित्रस्ताः श्वापदा वन चारिणः

teṣām sutumulaḥ śabdaḥ pūrayāmāsa tad vanam
tena śabdena vitrastāḥ śvāpadā vana cāriṇaḥ

तत् च अनीकम् महावेगम् रामम् समनुवर्तत

tat ca anīkam mahāvegam rāmam samanuvartata

रामो अपि चारयन् चक्षुः सर्वतो रण पण्डितः

rāmo api cārayan cakṣuḥ sarvato raṇa paṇḍitaḥ

वितत्य च धनुर् भीमम् तूण्याः च उद्धृत्य सायकान्

vitatya ca dhanur bhīmam tūṇyāḥ ca uddhṛtya sāyakān

दुष्प्रेक्ष्यश्चाभवत्क्रुद्धोयुगान्ताग्निरिवज्वलन् यद्वा
दुष्प्रेक्ष्यः च अभवत् क्रुद्धो युगान्त अग्निः
इव ज्वलन्

duṣprekṣyaścābhavatkruddhoyugāntāgnirivajvalan - yadvā -
duṣprekṣyaḥ ca abhavat kruddho yugānta agniḥ
iva jvalan

तस्य रुष्ट्स्य रूपम् तु रामस्य ददृशे तदा
दक्षस्य इव क्रतुम् हन्तुम् उद्यतस्य पिनाकिनी

tasya ruṣṭsya rūpam tu rāmasya dadṛśe tadā
dakṣasya iva kratum hantum udyatasya pinākinī

इति वाल्मीकि रामायणे आदि काव्ये अरण्य काण्डे चतुर् विंशः सर्गः

iti vālmīki rāmāyaṇe ādi kāvye araṇya kāṇḍe catur viṃśaḥ sargaḥ