ताम् तु शूर्पणखाम् रामः काम पाश अवपाशिताम्
स्वच्छ्हया श्लक्ष्णया वाचा स्मित पूर्वम् अथ अब्रवीत्

tām tu śūrpaṇakhām rāmaḥ kāma pāśa avapāśitām
svacchhayā ślakṣṇayā vācā smita pūrvam atha abravīt

कृत दारो अस्मि भवति भार्या इयम् दयिता मम
त्वत् विधानाम् तु नारीणाम् सुदुःखा ससपत्नता

kṛta dāro asmi bhavati bhāryā iyam dayitā mama
tvat vidhānām tu nārīṇām suduḥkhā sasapatnatā

अनुजः तु एष मे भ्राता शीलवान् प्रिय दर्शनः
श्रीमान् अकृत दारः च लक्ष्मणो नाम वीर्यवान्

anujaḥ tu eṣa me bhrātā śīlavān priya darśanaḥ
śrīmān akṛta dāraḥ ca lakṣmaṇo nāma vīryavān

अपूर्वी भार्यया च अर्थी तरुणः प्रिय दर्शनः
अनुरूपः च ते भर्ता रूपस्य अस्य भविष्यति

apūrvī bhāryayā ca arthī taruṇaḥ priya darśanaḥ
anurūpaḥ ca te bhartā rūpasya asya bhaviṣyati

एनम् भज विशालाक्षि भर्तारम् भ्रातरम् मम
असपत्ना वरारोहे मेरुम् अर्क प्रभा यथा

enam bhaja viśālākṣi bhartāram bhrātaram mama
asapatnā varārohe merum arka prabhā yathā

इति रामेण सा प्रोक्ता राक्षसी काम मोहिता
विसृज्य रामम् सहसा ततो लक्ष्मणम् अब्रवीत्

iti rāmeṇa sā proktā rākṣasī kāma mohitā
visṛjya rāmam sahasā tato lakṣmaṇam abravīt

अस्य रूपस्य ते युक्ता भार्या अहम् वरवर्णिनी
मया सह सुखम् सर्वान् दण्डकान् विचरिष्यसि

asya rūpasya te yuktā bhāryā aham varavarṇinī
mayā saha sukham sarvān daṇḍakān vicariṣyasi

एवम् उक्तः तु सौमित्री राक्षस्या वाक्य कोविदः
ततः शूर्पणखीम् स्मित्वा लक्ष्मणो युक्तम् अब्रवीत्

evam uktaḥ tu saumitrī rākṣasyā vākya kovidaḥ
tataḥ śūrpaṇakhīm smitvā lakṣmaṇo yuktam abravīt

कथम् दासस्य मे दासी भार्या भवितुम् इच्छ्हसि
सो अहम् आर्येण परवान् भ्रात्रा कमल वर्णिनी

katham dāsasya me dāsī bhāryā bhavitum icchhasi
so aham āryeṇa paravān bhrātrā kamala varṇinī

समृद्ध अर्थस्य सिद्धार्था मुदित अमल वर्णिनी
आर्यस्य त्वम् विशालाक्षि भार्या भव यवीयसी

samṛddha arthasya siddhārthā mudita amala varṇinī
āryasya tvam viśālākṣi bhāryā bhava yavīyasī

एनाम् विरूपाम् असतीम् करालाम् निर्णत उदरीम्
भार्याम् वृद्धाम् परित्यज्य त्वाम् एव एष भजिष्यति

enām virūpām asatīm karālām nirṇata udarīm
bhāryām vṛddhām parityajya tvām eva eṣa bhajiṣyati

को हि रूपम् इदम् श्रेष्ठम् संत्यज्य वरवर्णिनि
मानुषेषु वरारोहे कुर्यात् भावम् विचक्षणः

ko hi rūpam idam śreṣṭham saṃtyajya varavarṇini
mānuṣeṣu varārohe kuryāt bhāvam vicakṣaṇaḥ

इति सा लक्ष्मणेन उक्ता कराला निर्णतोदरी
मन्यते तत् वचः सत्यम् परिहास अविचक्षणा

iti sā lakṣmaṇena uktā karālā nirṇatodarī
manyate tat vacaḥ satyam parihāsa avicakṣaṇā

सा रामम् पर्णशालायाम् उपविष्टम् परंतपम्
सीतया सह दुर्धर्षम् अब्रवीत् काम मोहिता

sā rāmam parṇaśālāyām upaviṣṭam paraṃtapam
sītayā saha durdharṣam abravīt kāma mohitā

इमाम् विरूपाम् असतीम् करालाम् निर्णतोदरीम्
वृद्धाम् भार्याम् अवष्टभ्य न माम् त्वम् बहु मन्यसे

imām virūpām asatīm karālām nirṇatodarīm
vṛddhām bhāryām avaṣṭabhya na mām tvam bahu manyase

अद्य इमाम् भक्षयिष्यामि पश्यतः तव मानुषीम्
त्वया सह चरिष्यामि निःसपत्ना यथा सुखम्

adya imām bhakṣayiṣyāmi paśyataḥ tava mānuṣīm
tvayā saha cariṣyāmi niḥsapatnā yathā sukham

इति उक्त्वा मृगशावाक्षीम् अलात सदृश ईक्षणा
अभ्यधावत् सुसंक्रुद्धा महा उल्का रोहिणीम् इव

iti uktvā mṛgaśāvākṣīm alāta sadṛśa īkṣaṇā
abhyadhāvat susaṃkruddhā mahā ulkā rohiṇīm iva

ताम् मृत्यु पाश प्रतिमाम् आपतंतीम् महाबलः
विगृह्य रामः कुपितः ततो लक्ष्मणम् अब्रवीत्

tām mṛtyu pāśa pratimām āpataṃtīm mahābalaḥ
vigṛhya rāmaḥ kupitaḥ tato lakṣmaṇam abravīt

क्रूरैः अनार्यैः सौमित्रे परिहासः कथंचन
न कार्यः पश्य वैदेहीम् कथंचित् सौम्य जीवतीम्

krūraiḥ anāryaiḥ saumitre parihāsaḥ kathaṃcana
na kāryaḥ paśya vaidehīm kathaṃcit saumya jīvatīm

इमाम् विरूपाम् असतीम् अतिमत्ताम् महोदरीम्
राक्षसीम् पुरुषव्याघ्र विरूपयितुम् अर्हसि

imām virūpām asatīm atimattām mahodarīm
rākṣasīm puruṣavyāghra virūpayitum arhasi

इति उक्तो लक्ष्मणः तस्याः क्रुद्धो रामस्य पश्यतः
उद्धृत्य खड्गम् चिच्छ्हेद कर्ण नासम् महाबलः

iti ukto lakṣmaṇaḥ tasyāḥ kruddho rāmasya paśyataḥ
uddhṛtya khaḍgam cicchheda karṇa nāsam mahābalaḥ

निकृत्त कर्ण नासा तु विस्वरम् सा विनद्य च
यथा आगतम् प्रदुद्राव घोरा शूर्पणखा वनम्

nikṛtta karṇa nāsā tu visvaram sā vinadya ca
yathā āgatam pradudrāva ghorā śūrpaṇakhā vanam

सा विरूपा महाघोरा राक्षसी शोणित उक्षिता
ननाद विविधान् नादान् यथा प्रावृषि तोयदः

sā virūpā mahāghorā rākṣasī śoṇita ukṣitā
nanāda vividhān nādān yathā prāvṛṣi toyadaḥ

सा विक्षरंती रुधिरम् बहुधा घोर दर्शना
प्रगृह्य बाहू गर्जन्ती प्रविवेश महावनम्

sā vikṣaraṃtī rudhiram bahudhā ghora darśanā
pragṛhya bāhū garjantī praviveśa mahāvanam

ततः तु सा राक्षस संघ सम्वृतम्
खरम् जन स्थान गतम् विरूपिता
उपेत्य तम् भ्रातरम् उग्र
तेजसम्
पपात भूमौ गगनाद् यथा अशनिः

tataḥ tu sā rākṣasa saṃgha samvṛtam
kharam jana sthāna gatam virūpitā
upetya tam bhrātaram ugra
tejasam
papāta bhūmau gaganād yathā aśaniḥ

इति वाल्मीकि रामायणे आदि काव्ये अरण्य काण्डे अष्टादशः सर्गः

iti vālmīki rāmāyaṇe ādi kāvye araṇya kāṇḍe aṣṭādaśaḥ sargaḥ